طالبان درصدد یارگیری

قاسم محبعلی * رفتن ترامپ موجب تضعیف طالبان شده و دولت بایدن می‌خواهد توافق صورت گرفته را بازنگری کند. به هر حال آقای خلیل‌زاد و عناصر دولت ترامپ بیشتر  به طالبان نزدیک بودند و شاید علاقه داشتند که قدرت را به طالبان بدهند چنانچه در دهه ۱۹۹۰ آمریکا ارتباط خوبی با طالبان داشت و کشورهایی مثل عربستان، امارات، قطر و پاکستان در آن دوره حامیان اصلی طالبان بودند. شرکت‌های نفتی آمریکایی نیز با طالبان همکاری می‌کردند.

اکنون که دولت بایدن روی کار آمده اما بیشتر به پیشبرد دموکراسی و حقوق بشر در افغانستان توجه دارد و این موجب نگرانی طالبان شده و توافق خود با ترامپ و آرزوی بازگشت به قدرت را نقش بر آب می‌بینند. از این رو دنبال این هستند که یارگیری جدید کنند. از یک ‌سو هم نگران هستند که شاید مناسبات ایران با آمریکا در دوره بایدن بهبود یابد و کمک‌هایی که احتمالا ایران به طالبان می‌کرده، کاهش پیدا کند و از این طریق هم نقش طالبان در افغانستان تضعیف شود و نتوانند این جنگ‌ها، درگیری‌ها، ترور‌ها و بمب‌گذاری‌ها را در افغانستان ادامه دهند.

شاید به همین خاطر است که با توصیه سیستم امنیتی و نظامی پاکستان به ایران آمده‌اند تا ایران را تشویق کنند که از موضع آنان در افغانستان حمایت کند و از این طریق موقعیت خود را تقویت کنند.

به نظر من ارتباط با طالبان در این شرایط نه‌تنها منافع ایران را تامین نمی‌کند بلکه خلاف منافع ملی ایران است. ایران باید به تقویت دولت انتخابی افغانستان بپردازد و کمک کند که آن دولت حاکمیت خود را در سراسر افغانستان از جمله مناطقی که در اختیار طالبان است، گسترش دهد. ایران باید کمک کند زیرا وقتی یک دولت انتخابی و مترقی در افغانستان سر کار باشد، به نفع امنیت منطقه، منافع ایران و همچنین مردم افغانستان است.

قدرت گرفتن طالبان در افغانستان باعث بحران مجدد در افغانستان، مهاجرت بیشتر مردم این کشور، سرکوب طوایف دیگر افغانستان مثل هزاره‌ها و … می‌شود. همچنین حقوق شیعیان را تضعیف می‌کند و زنان را مجددا از اجتماع خارج می‌کند. همه این‌ مسائل منفی آن چیزی است که طالبان دنبال آن است.

در نظر داشته باشید که طالبان یک بازیگر نیابتی است که از سوی نیروهای محافظه‌کار منطقه و آمریکا مورد حمایت است. البته دولت پوتین هم اخیرا به آنان علاقه‌مند شده زیرا آنان هم نگران هستند که توسعه دموکراسی در منطقه به آسیای میانه و قفقاز هم تسری یافته و منافع روسیه را به خطر اندازد بنابراین مایل هستند که طالبان همچنان در افغانستان تشنج‌آفرین باشد و اجازه ندهد که ثبات برقرار شده و مناطق شمالی یعنی تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان که حاکمیت آنها همچنان بقایای شورروی سابق هستند را تحت فشار  قرار دهد.

به اعتقاد من ایران باید در جریان مذاکرات خود با طالبان آنان را تشویق کند که اسلحه را زمین گذاشته و به روند صلح بپیوندند. جنگ و خشونت، ترور، بمب‌گذار، کشتار مردم بی‌گناه و… مسائلی است که طالبان باید از آن دوری کند. همچنین باید به جای پیگیری اهداف خود از طریق نظامی تبدیل به یک حزب سیاسی شود و از طریق دموکراتیک و انتخابات اگر جایگاه و نفوذ دارد، به خواسته‌های خود برسد.

* دیپلمات پیشین