هزینه غذای شهرنشینان ایران ۲۴۰ برابر شد
به گزارش جهان صنعت نیوز: طی سه دهه گذشته، هزینه خوراکی سالانه هر فرد شهری در کشور ۲۴۳ برابر (از ۱۴۷ هزار ریال سال ۱۳۶۹ به حدود ۶/۳۵ میلیون ریال در سال ۱۳۹۸) و همین رقم برای هر فرد روستایی ۲۱۵ برابر (از ۱۳۷ هزار ریال سال ۱۳۶۹ به ۲۹ میلیون ریال در سال ۱۳۹۸) رسیده است. این در حالی است که هزینه خوراکی هر خانوار شهری ۱/۲ برابر یک خانوار روستایی است.
ارزش‌افزوده صنایع مواد غذایی
ارزش‌افزوده صنایع مواد غذایی، آشامیدنی و دخانیات به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰ از کمتر از ۵/۷۳ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۸۵ به بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۴ رسیده است. به عبارت دیگر در دهه گذشته ۳۷ درصد رشد داشته است. این در حالی است که ارزش‌افزوده صنعت در این دوره از ۵۸۸ هزار میلیارد به ۷۳۰ هزار میلیارد ریال رسیده و تنها ۲۴ درصد رشد داشته است.
از سوی دیگر ارزش‌افزوده صنایع غذایی در ۱۰ سال اخیر رشد ۲۶ درصدی داشته است. این در حالی است که ارزش‌افزوده کل صنعت رشد ۳۷ درصدی داشته است. همچنین سهم ارزش‌افزوده صنایع غذایی، آشامیدنی و دخانیات از ارزش افزوده صنعت از ۱۱ درصد در سال ۱۳۸۳ به ۱۴ درصد در سال ۱۳۹۴ رسیده است. در بین زیرگروه‌های صنایع غذایی لبنیات، روغن، قند و شکر، غلات و محصولات آردی نیز نیمی‌از ارزش‌افزوده این صنعت را دارند.
وضعیت ایران در شاخص‌های رقابتپذیری
در خصوص وضعیت ایران در شاخص‌های رقابتپذیری نیز آمار‌ها حاکی از آن است که در گزارش رقابتپذیری جهانی ۲۰۱۹ که با حضور ۱۴۱ کشور دربر گیرنده ۹۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان و ۹۴ درصد از جمعیت جهان انجام شده است، ایران با کسب امتیاز ۵۳ (از مقیاس صفر تا ۱۰۰) در رتبه ۹۹ جای گرفته که در مقایسه با رتبه ۸۹ در گزارش سال ۲۰۱۸، با ۱۰ پله سقوط مواجه شده است.
در این رابطه بهترین رتبه ایران در حوزه اندازه بازار است و بدترین وضعیت را بازار نیروی کار دارد که تنها یک رتبه قبل از آخرین کشور انتهای جدول قرار گرفته است. با توجه به بی‌ثباتی‌های سال ۲۰۱۸ در فضای کلان اقتصاد کشور، به ویژه در حوزه ارزی و به دنبال آن افزایش تورم، اقتصاد کلان کشور یکی دیگر از حوزه‌هایی است که وضعیت وخیمی را در گزارش ۲۰۱۹ تجربه می‌کند.
طبق برآوردها کشورها در صورت برخورداری از کارایی در بازار کالا، ترکیب مناسبی از کالا و خدمات را تولید می‌کنند که این وضع سبب تعادل نسبی عرضه و تقاضای کالا و خدمات می‌شود.
حرکت به سوی کارایی در بازار کالا
بنگاه‌های اقتصادی باید از طریق ارتقای بهره‌وری به بهبود سهم خود از بازار داخلی و خارجی بپردازند و در این صورت بنگاه‌ها، کالایی را تولید می‌کنند که متناسب با نیاز بازار است و همین امر سبب پیشرفت بیشتر این شرکت‌ها می‌شود.
چالش‌های صنعت غذایی ایران
در این میان چالش‌های صنعت غذایی کشور به طور کلی به عواملی همچون عوامل داخلی صنایع غذایی، مداخلات غیرهوشمند، بازار، تامین مالی و کمبود تقاضا بازمی‌گردد. در واقع یکی از مشکلات اصلی صنعت غذا بالا بودن قیمت تمامشده فرآورده‌هاست. قیمت‌های دستوری مواد اولیه، تورم بالا در دهه اخیر، بهره‌وری پایین و سایر عوامل موجب افزایش قیمت تمامشده تولیدات شده و همین امر به علاوه نظام توزیع ناکارآمد در بازار داخل و هزینه‌های حمل‌و‌نقل بالا، ضعف بسته‌بندی و برندسازی در تجارت خارجی، کاهش سطح رقابتپذیری صنایع غذایی در بازارهای جهانی را به همراه داشته است.
در بازار داخل نیز مشکلات نظام توزیع و ناکارآمدی آن در زنجیره غذا فشار بر تولیدکنندگان صنایع غذایی را در شرایط رکود فعلی دوچندان کرده است زیرا از یک سو قیمت تمامشده تولید بالا و از سوی دیگر کاهش تقاضای داخلی و وجود رقابت ناسالم موجب افزایش قدرت چانه‌زنی کانال‌های فروش خصوصا فروشگاه‌های بزرگ شده است. در کنار این مشکلات صنایع غذایی، رشد واحدهای زیرپله‌ای و قاچاق بالای مواد غذایی رقابت قیمتی در این بخش را فشرده‌تر کرده است. نبود آمار و اطلاعات لازم و کافی در خصوص نیاز داخلی، ظرفیت‌های تولید موجود در زنجیره و پتانسیل‌ها و استانداردهای رقابت در بازارهای جهانی باعث شده منابع و تسهیلات کشور صرف احداث ظرفیت‌های تولید صنایعی در زنجیره کشاورزی و غذا شود که کمتر از نیمی از توان تولید خود مورد بهره‌برداری قرار گیرند که گذشته از هدر رفتن منابع کشور با مشکل بالا بودن قیمت تمامشده و توان رقابتی ضعیف روبه‌رو هستند.
این چالش‌ها از آنجا اهمیت دارد که صنایع مواد غذایی فرصت بازار بسیار مناسبی را ایجاد می‌کند. در ایران ترکیب جمعیتی جوان و ارز‌آوری بالای محصولات غذایی صادراتی نسبت به ماده خام، افزایش تقاضا برای محصولات غذایی، بهبود سبد غذایی خانوارها، شرایط خاص اقلیمی کشور برای تولید محصولات متنوع کشاورزی، بازار بزرگ و در حال توسعه کشورهای منطقه، بالا بودن حمایت‌های تعرفه‌ای در مقایسه با سایر کالاهای صنعتی و امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی از جمله عوامل مهمی هستند که در ایران ظرفیت‌های لازم آن وجود داشته و توجه به آنها می‌تواند امکان جهش چشمگیر در این صنعت را فراهم سازد.
نااطمینانی‌ها
به طور متوسط هزینه بازار مواد غذایی در ایران و جهان با طیف وسیعی از نااطمینانی‌های جدید روبه‌رو است که بر ریسک‌های بسیار بزرگی که پیش‌روی این بازار قرار دارد، می‌افزاید. برخی از این عوامل در طرف عرضه، شامل شیوع بیماری‌هایی مانند کرونا، فناوری‌های نوین تولید، فرآوری و بسته‌بندی مواد غذایی، حجم سرمایه‌گذاری‌ها در زنجیره صنایع غذایی و رفع موانع تولید و بازار این محصولات است. در طرف تقاضا نیز این موارد شامل تغییر الگوی مصرف، ارتقای سواد سلامت جامعه، تغییرات گروه‌های سنی جامعه در سال‌های آتی، افزایش سهم مصرف مواد غذایی بسته‌بندی شده و کاهش تقاضاست. در این میان کاهش یا تشدید تنش‌های سیاسی و تجاری خصوصا با بازیگران اصلی اعم از مبادی واردات یا مقاصد صادرات مواد غذایی، بازارهای داخلی و بین‌المللی مواد غذایی کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
طبق گزارشی که در این خصوص کمیسیون بازرگانی اتاق ایران در مروری بر شاخص‌ها، فرصت‌ها و چالش‌ها در بازار صنایع غذایی کشور منتشر کرده، برای جمعیت حدود ۸۳ میلیونی ایران، سهم بازار مواد غذایی کشور ۲۸۱۸ هزار میلیارد ریال بوده و سهم تجارت خارجی آن نیز بیش از ۱۸ میلیارد دلار است که از این میزان ۵/۱۲ میلیارد دلار به واردات کشاورزی و غذایی اختصاص داشته و ۸/۵ میلیارد دلار آن نیز مربوط به صادرات است.
در این راستا، حجم بازار مواد غذایی افزایش چشمگیری (۳۳۰ برابری) در سه دهه گذشته داشته و از ۵۵/۸ هزار میلیارد ریال به ۲۸۱۸ هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۸ رسیده است. از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۸ در حالی که حجم بازار مواد غذایی جامعه شهری بیش از ۴۱۸ برابر (از ۲۸/۵ هزار میلیارد ریال به ۲۲۱۱ هزار میلیارد ریال رسیده) حجم مواد غذایی در جامعه روستایی کمتر از ۱۸۶ برابر (از ۲۷/۳ هزار میلیارد ریال به ۶۰۷ هزار میلیارد ریال رسیده) شده است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :