دوری معدن از نوآوری و بومی‌سازی
به گزارش جهان صنعت نیوز: این در حالی است که ظرفیت تحقیقاتی در هر حوزه از جمله معدن میزان توسعه‌یافتگی کشور را مشخص می‌کند. تحقیق و توسعه در بخش معدن موجب ایجاد صنایع و محصولات جدید شده و این مهم نیز به دستاوردهای اقتصادی جدید منجر خواهد شد.از این‌رو با اینکه در طول ۱۰ سال اخیر حجم مقالات دانشگاهی در حوزه معدن چندین برابر شده است اما در بحث پژوهش و توسعه فناوری بسیار ضعیف عمل شده و نتوانسته‌ایم کار چشمگیری انجام دهیم.
در حالی که بر اساس سیاست‌های کلی علم و فناوری، سهم بودجه تحقیق و توسعه بخش دولتی تا پایان سال ۱۴۰۴ باید به ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی برسد اما این میزان برای سال ۱۴۰۰حدود ۵/۱ درصد پیش‌بینی شده است.
در همین رابطه مجید وفایی‌فرد مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی به «جهان صنعت نیوز» گفت: یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌ای در هر کشور، سهم هزینه‌کرد پژوهش از تولید ناخالص ملی است. با اینکه در کشورهایی مثل کره جنوبی این سهم ۴ درصد است اما در ایران سهمی کمتر از یک درصد یعنی حدود ۵/۰ را به خود اختصاص داده است.
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ادامه داد: بر اساس اعلام متولیان پژوهش در وزارت علوم سهم بودجه ۱۴۰۰ در حوزه پژوهش نسبت به سال گذشته کاهشی بوده و به رقمی حدود ۳/۰ درصد رسیده است.
وفایی‌فرد با اشاره به اینکه برای دستیابی به جهش تولید باید به توسعه پژوهش و فناوری بها داد، اظهار کرد: چنین هدفی با توجه به کاهش بودجه پژوهشی به راحتی دست‌یافتنی نیست. مساله مهم این است که چند درصد تولید ناخالص داخلی به این حوزه اختصاص داده شده که متاسفانه بر اساس آمار و ارقام رقم ناچیزی بوده و بودجه پژوهشی کاهشی است.
دلایل کاهش بودجه پژوهشی
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی در پاسخ به این سوال که چه دلایلی موجب کاهش بودجه پژوهشی از سوی دولت شده، گفت: شاید تصور بر این بوده که هزینه‌های پژوهش خیلی به سمت دانشگاه و تئوری رفته و در عوض خروجی ملموسی نداشته است. این در حالی است که اگر رویکردها به سمت توسعه فناوری پیش برود، خروجی ملموسی را خواهیم دید و سهم بودجه تحقیقاتی هم افزایشی خواهد بود. او خاطرنشان کرد: وقتی خروجی پژوهش ملموس شود، بحث هزینه‌کرد نیز واضح‌تر خواهد شد.
وفایی‌فرد با اشاره به پیامدهای کاهش بودجه برای بخش معدن گفت: متاسفانه وقتی بودجه پژوهش کاهش یابد در نهایت به یک ساختار سنتی تن می‌دهیم که بخش معدن قربانی آن می‌شود. در واقع یکسری واحدها تاسیس می‌شوند اما در بحث نوآوری، بومی‌سازی و توسعه فناوری پیشرفتی نخواهند داشت. او خاطرنشان کرد: به خصوص بحث‌های جدیدی مثل عناصر نادر خاکی و استراتژیک که هزینه‌بر است و به بودجه مجزایی نیاز دارد، مغفول مانده و رشدی نخواهد داشت.
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی تاکید کرد: اگر به فکر توسعه چنین بخش‌هایی نباشیم، به طور حتم تاثیر منفی آن را در بلندمدت خواهیم دید.
پیش‌نیاز توسعه اقتصاد کشور
وفایی‌فرد در پاسخ به این سوال که اهمیت تخصیص بودجه کافی برای مراکز پژوهشی و تحقیقاتی چیست، گفت: این مهم برای توسعه معادن و به طور کلی توسعه اقتصادی کشور حیاتی است. در این خصوص همچون کشورهای آمریکای لاتین نوآوری را در تحقیقات دانشگاهی خلاصه کرده‌ایم و البته در این زمینه رشد خوبی هم داشته‌ایم. در طول ۱۰ سال اخیر حجم مقالات تولیدی دانشگاهی در حوزه معدن چندین برابر شده است اما در بحث پژوهش و توسعه فناوری بسیار ضعیف عمل شده و نتوانسته‌ایم چندان کار شایسته‌ای انجام دهیم.
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی با اشاره به اینکه مهم‌ترین عامل جهش اقتصادی توجه به نوآوری با رویکرد توسعه صادرات است، گفت: کشورهای آسیای شرقی بر این حوزه تمرکز کرده‌اند. آنها نوآوری را در توانمندی فناوری‌های صنعتی تعریف کرده و در این زمینه نیز موفق بوده‌اند.
اهمیت الگوبرداری از کشورهای دیگر
وفایی‌فرد با تاکید بر اینکه باید به هر دو رویکرد دانشگاهی و توسعه فناورانه توجه کرد، ادامه داد: مالزی، اندونزی و کره جنوبی از جمله کشورهای شرق آسیا هستند که در حوزه توسعه فناوری موفق عمل کرده‌اند. در آمریکای لاتین نیز کارتل‌های بزرگ اغلب با دانشگاه‌ها همکاری و از تحقیقات دانشگاهی استفاده کرده‌اند. با توجه به این تجارب ما باید بر هر دو روش تمرکز و به عملکرد کشورهای دیگر توجه کنیم. او تاکید کرد: با توجه به اینکه الگوی آمریکای لاتین را پیاده کرده‌ایم بنابراین باید الگوی توسعه آسیای شرقی را دنبال کنیم تا در حوزه توسعه فناوری و بخش معدن پیشرفت کنیم.
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی خاطرنشان کرد: شعارهایی که در زمینه جهش تولید و دستیابی به اقتصاد مقاومتی و بومی‌سازی داده می‌شود همگی با تمرکز بر چنین تحقیقاتی عملیاتی خواهند شد.
بسترهای لازم
وفایی‌فرد در پاسخ به این سوال که چه بسترهایی برای دستیابی به رشد تحقیقات و پژوهش باید در کشور فراهم شود، گفت: دولت و سازمان‌ها باید رویه‌ای را در پیش گیرند که بر توان توسعه‌ای تمرکز شود.
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی خاطرنشان کرد: آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و توسعه‌ای می‌توانند زیرساخت‌ها را فراهم کنند. در این روند باید سیاست‌های تشویقی در راستای توسعه نوآوری و پژوهش به سمتی پیش رود که منجر به توسعه فناوری شود. او تصریح کرد: البته اینها ادبیات رایجی است که ذیل هزینه‌کرد پژوهش در سهم تولید ناخالص داخلی مورد توجه کشورهای دیگر است.
موفق در صنایع دفاعی
مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی با اشاره به اینکه در صنایع دفاعی کشور عملکرد خوبی داشته‌ایم، گفت: در این حوزه بر توسعه فناوری تمرکز شده است. در نتیجه عملکرد خوبی هم داشته‌ایم. همین رویه در بخش معدن نیز باید مورد توجه قرار گیرد تا اقتصاد رشد کند. در این روند انتظار است که شرکت‌های بزرگ معدنی بیشتر تلاش کنند تا در زمینه توسعه تحقیقات اثرگذار باشند.
گفتنی است مطالعات تحقیقی و پژوهشی در دنیا روی مباحث معدن افزایش یافته است. این مطالعات از اکتشاف تا انتهای چرخه تولید یعنی فرآوری، محیط‌زیست و متالورژی را دربر گرفته و رو به فزونی است. در شرایط حاضر بخش معدن پایه و اساس توسعه و شکوفایی است. از آنجا که معدن به عنوان حلقه نخست زنجیره توسعه در جهان شناخته‌شده و باتوجه به ظرفیت‌های معدنی ایران، باید بیشتر به تحقیق و توسعه در این بخش بها داده شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :