فرصتی که از دست رفت

قاسم محبعلی * وضعیت کنونی پیرامون برجام و پرونده هسته‌ای ایران نشان می‌دهد ایران فرصتی که در سه ماه اخیر و بعد از انتخابات آمریکا و آمدن بایدن ایجاد شده بود را از دست داده است. ما می‌توانستیم در این فرصت با فعال کردن دیپلماسی زمینه احیای برجام را ایجاد کنیم اما از هیچ‌یک از پیشنهادات آمریکا استقبال نکرده و خواستیم که فشار بیشتری وارد کنیم تا همه تحریم‌ها لغو شود؛ خواسته‌ای که از همان ابتدا هم غیرممکن بود زیرا آمریکا بنا داشت که یا اول ایران به تعهدات برجامی خود برگردد یا اینکه در یک مذاکره توافق کرده و طرفین به صورت همزمان یا گام به گام به تعهدات خود برگردند.

بعد از صحبت‌های بایدن در اجلاس امنیتی مونیخ نیز معلوم شد او از موضع خود مبنی بر بازگشت به برجام برگشته و خواهان بازگشت به مذاکره است. بنابراین اکنون آمریکا خواهان بازگشت به مذاکره دوجانبه یا در قالب ۱+۵ است و زمینه آن نیز فراهم نیست.

توجه داشته باشید که کشورهای دیگری مثل عربستان و اسراییل، مخالفان داخلی برجام و حتی اروپا به آمریکا فشار آوردند تا یکباره به برجام برنگردد. صحبت‌های بلینکن نشان داد کره‌جنوبی هم با وجود قول‌های اولیه با فشار آمریکا عقب‌نشینی کرده و منتظر تفاهم بین ایران و آمریکا مانده است.

حال باید دید ایران چه تصمیمی گرفته و چطور به این رویکرد آمریکا واکنش نشان می‌دهد. آنچه عالم دیپلماسی به ما یاد داده این است که ایران یا هیچ کشور دیگری نمی‌تواند در خلأ کار کند. پافشاری بر مواضع قبلی قطعا موجب ادامه وضعیت موجود یعنی افزایش فشارها بر ایران و افزایش تحریم‌ها خواهد شد.

البته جای خوشحالی است که ایران هوشیاری کرده و طرح مجلس را به نوعی اجرا کرد که هزینه کمتری متوجه کشور شود اما اگر قرار باشد غنی‌سازی را افزایش داده یا اقدامات جدیدی در مورد هسته‌ای انجام دهد، خطر رفتن به شورای امنیت و فعال شدن تحریم‌های بین‌المللی علاوه بر تحریم‌های آمریکایی وجود خواهد داشت.

به این ترتیب ایران اکنون دو راه بیشتر ندارد. یا اینکه به سوی خروج از برجام حرکت کند یا اینکه دیپلماسی و دادوستد آنها را بپذیرد تا دو طرف به نحوی تفاهم کرده و به تعهدات برجامی خود برگردند.

* دیپلمات پیشین