کاری کنیم ضمن حفظ اقتدار و منافع ملی، تحریم‌ها لغو شوند
حسن بهشتی‌پور * مدتی است بحث بازگشت به برجام و تعهدات برجامی آمریکا و ایران به طور جدی‌تر در حال بررسی است و موضوع مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا در جلسه روز سه‌شنبه هفته آینده در وین هم مطرح است. برخی مسوولان و مقامات آمریکایی از جمله رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران از اعلام آمادگی این دولت برای برداشتن تحریم‌های ناسازگار با برجام سخن می‌گویند اما مقامات ایرانی از جمله آقایان عراقچی و خطیب‌زاده تاکید دارند موضع جمهوری اسلامی ایران همان سخنان رهبری است و ایران «هیچ مذاکره‌ای با آمریکا را چه مستقیم و چه غیرمستقیم نمی‌پذیرد و از نظر ما هیچ طرح گام‌به‌گامی وجود ندارد و اصلا به نقشه راه احتیاج نداریم.» بنابراین ابهامی در این ماجرا وجود دارد که نیاز به رمزگشایی و روشن شدن است.
هر چند نباید فراموش کرد متاسفانه سیاستی یکدست در آمریکا دنبال نمی‌شود و حتی برخی دموکرات‌ها در کنگره هم مخالف جدی بازگشت آمریکا به برجام به صورت قبل هستند. آنها خواستار برجام به علاوه یا برجام‌پلاس هستند. دولت بایدن البته می‌داند که چنین اتفاقی از سوی ایران قابل پذیرش نیست یعنی برجامی را که از اردیبهشت سال ۹۷ اجرا نکرده‌اند حالا ایران نمی‌پذیرد در جلسه مذاکره‌ای بنشیند که برجام‌پلاس یا برجام به علاوه است و درباره موضوعات نظامی و … ایران اظهار نظر می‌کند.
بنابراین تیم بایدن با آگاهی از این موضوع اول قصد دارند نشان دهند خواستار بازگشت به برجام هستند تا اعتماد ایران را به تصور خودشان جلب کنند و پای میز مذاکره بکشانند، بعد مرحله به مرحله به سراغ برجام‌پلاس بروند. آنها این اقدام را توافق جامع به صورت گام به گام نامگذاری کرده‌اند یعنی توافقی که در آن مسائل موشکی و هسته‌ای، حقوق بشری و بی‌ثباتی در خاورمیانه و … وجود دارد و می‌خواهند آن را گام به گام پیش ببرند. اما طرف ایرانی تکلیف خودش را از ابتدا روشن کرده و معتقد است بازگشت آمریکا به برجام نیاز به مذاکره ندارد چرا که امریکا از برجام خارج شده است و حالا باید به توافق بازگردد. دوم اینکه باید تحریم‌ها به طور کامل برداشته شود و بعد از بررسی و راستی‌آزمایی، ایران هم به تعهدات برجامی که طی پنج گام از آن فاصله گرفته است، بازگردد.
بحث دیگری هم در این باره وجود دارد که طبق شنیده‌ها طرح اقدام در برابر اقدام روسیه است و آقای لاوروف پیشنهاد داده و قرار است به این منظور به تهران بیاید یعنی آمریکا ابتدا یکسری اقدامات را انجام دهد و بعد که این اقدامات به طور عملی اجرا شد، ایران هم یک اقدام در مقابل آن انجام دهد. بعد از آن هم دوباره آمریکا یک گام عملی دیگر بردارد و پس از آن ایران هم متقابلا اقدامی عملی انجام دهد.
بنابراین در طرح گام به گام یک نقشه راه کلی وجود دارد که مرحله‌ای به آن می‌رسند ولی در اقدام در برابر اقدام یک اقدام آمریکا انجام می‌دهد و از حرف به عمل می‌رسد و در مقابل آن یک اقدام عملی هم ایران انجام می‌دهد و باز نوبت اقدام بعدی و عملی آمریکاست و سپس ایران تا کل موضوع حل شود.
پس باید دید که آیا طرف‌های ایرانی و آمریکایی این پیشنهاد روسیه را می‌پذیرند یا خیر و این موضوع به مذاکرات روز سه‌شنبه وین بستگی دارد. باید دید در این نشست وین به نقشه کلی می‌خواهند برسند یا به صورت موردی و عملی و جزئی موضوع را روشن می‌کنند.
البته آنچه مهم است این است که ما بتوانیم در شرایط فعلی که تحت فشارهای تحریمی قرارداریم گام‌هایی برداریم که در راستای لغو تحریم‌ها باشد نه تشدید تحریم‌ها. پس اگر طرحی به لغو تحریم‌ها کمک می‌کند باید از آن استقبال کنیم و بکوشیم به نتیجه برسد یعنی اصرار بر موضوعی که می‌دانیم امکان تحقق آن ضعیف است مسیر درستی نیست و باید به طرح‌هایی کمک کنیم که مسیر لغو تحریم‌ها را کوتاه می‌کند، باعث صدمه به اقتدار کشور نمی‌شود و منافع ملی را تامین می‌کند و البته تحریم‌ها را برمی‌دارد.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشت
لینک کوتاه :