کودتای نافرجام
به گزارش جهان صنعت نیوز: در این میان ویدئویی از حمزه بن‌حسین، ولیعهد سابق اردن منتشر شده که ظاهرا نشان از بازداشت خانگی او دارد. او این پیام ویدئویی را در حصر خانگی ضبط کرده و از طریق وکیل خود به دست شبکه بی‌بی‌سی رسانده است. ولیعهد پیشین اردن که برادر ناتنی ملک‌عبدالله دوم، پادشاه این کشور است، می‌گوید صبح روز شنبه رییس ستاد مشترک ارتش به دیدار وی رفته و اطلاع داده که او اجازه ندارد از اقامتگاه خود خارج شود و با دیگران ارتباط داشته باشد.
ولیعهد پیشین اردن در پیام خود اتهامات سنگینی علیه برادر ناتنی‌اش، ملک عبدالله دوم مطرح کرد و گفت بازداشت او بخشی از برنامه حکومت اردن برای سرکوب منتقدان است. او اضافه کرد که مسوول از کارافتادگی، فساد و بی‌کفایتی حکومت نیست و شرایط در این کشور اکنون به گونه‌ای است که هیچ‌کس نمی‌تواند بدون ترس از بازداشت و تهدید و آزار و اذیت دیدگاه‌های خود را بیان کند. بازداشت مقامات ارشد و اعضای خانواده سلطنتی در اردن امری نادر است و این کشور یکی از باثبات‌ترین کشورهای جهان عرب محسوب می‌شود.
دولت اردن از میان ۲۰ نفری که به ظن تلاش برای کودتا در این کشور دستگیر شده‌اند تنها اسامی دو نفر را اعلام کرده که ارتباط ویژه آنان با محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان، احتمال دخالت ریاض در این موضوع را تقویت کرده است .
روزنامه واشنگتن‌پست هم به نقل از مسوولانی در کاخ پادشاهی اردن نوشت: این توطئه پیچیده و شامل یکی از افراد دستگاه حاکم است. این مسوولان که خواستند نام‌شان محفوظ بماند، به واشنگتن‌پست گفتند این توطئه همچنین رهبران قبایل و مسوولان دستگاه‌های امنیتی را نیز شامل می‌شود.
بر اساس بیانیه‌های دولتی اردن از میان دستگیرشدگان علاوه بر شاهزاده حمزه، تنها اسامی باسم عوض‌الله و شریف حسن بن‌زید اعلام شده است. در اولین واکنش رسانه‌ای، روزنامه‌های اردنی نوشتند که عوض‌الله به خرید زمین برای اسراییلی‌ها متهم شده است .
باسم عوض‌الله وزیر برنامه‌ریزی سابق در اردن است و با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، رابطه نزدیکی دارد. حتی شایعه شده بود که او یکی از برنامه‌ریزان اصلی پروژه بلندپروازانه نیوم در عربستان است که هزینه ساخت آن بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است .
باسم عوض‌الله در سال ۲۰۰۷ به مدت یک سال رییس دیوان ملکی سلطنتی و قبل از آن هم رییس دفتر ملک عبدالله بود و گفته می‌شد که او یکی از افراد برجسته و تاثیرگذار در تصمیم‌گیری‌های اردن محسوب می‌شود. از عوض‌الله همچنین به عنوان فردی نام برده می‌شود که علاوه بر ارتباط زیاد با بازرگانان سرشناس عربستان، در بانک العربی الوطنی عربستان هم فعالیت دارد .
عوض‌الله همچنین با امارات هم ارتباطاتی داشته است از جمله او عضو شورای اداره دانشکده دوبی در سال ۲۰۰۸ بوده است. او همچنین یکی از افراد فعالی بود که در نشست داووس صحرا شرکت داشت و شبکه‌های تلویزیونی بارها او را در کنار محمد بن سلمان نشان دادند. عربستان این نشست اقتصادی را با هدف پاک کردن چهره عربستان از لکه ننگ ربودن و قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار مخالف برگزار کرد.
شخص دیگری که نام او اعلام شده است شریف حسن بن‌زید است. از او به عنوان یک مقام امنیتی نام برده می‌شود. شریف حسن بن‌زید که همراه با باسم عوض‌الله دستگیر شده است یکی از اعضای خاندان هاشمی و برادر سروان شریف علی بن‌زید است که در سال ۲۰۱۰ در اثنای شرکت در ماموریت نیروهای مسلح اردن در افغانستان کشته شد.
عبدالله یکی دیگر از برادران است که به عنوان مشاور امور راهبردی در دفتر پادشاهی اردن فعالیت داشته است. از هر دو نفر به عنوان افرادی نام برده می‌شود که به عربستان نزدیک هستند و گفته می‌شود که این دو علاوه بر گذرنامه سعودی، تابعیت عربستان دارند و در این کشور صاحب ملک و مستغلات فراوانی هستند. بعد از اعلام بازداشت این دو نفر از سوی رسانه‌های اردنی، فعالان شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی در اردن با توجه به ارتباطات این دو نفر با عربستان و شخص محمد بن‌سلمان، ریاض را به دخالت در تلاش برای انجام کودتا متهم کردند .
دخالت سعودی‌ها
فعالان شبکه‌های اجتماعی در این خصوص نوشتند: تلاش برای کودتا در اردن کمتر از یک ماه بعد از آن اتفاق می‌افتد که عبدالله دوم در سفری از پیش اعلام نشده همراه با ولیعهد خود حسین بن عبدالله راهی عربستان شد. صدور بیانیه فوری عربستان و اعلام حمایت از دولت ملک عبدالله دوم این ظن و گمان را تقویت کرد که دولت سعودی در ورای این تلاش ناموفق برای کودتا قرار دارد.
آرون دیویو میلر که ۲۵ سال در بخش خاورمیانه وزارت خارجه آمریکا فعالیت کرده است در توئیتی در واکنش به این اتفاق نوشت: تنش‌ها و رقابت‌های عربستان و اردن فقط یک عنوان نیست بلکه یک روند است؛ روندی که از دهه‌های پیش ادامه داشته است. او اضافه کرد: هر گونه مشارکت عربستان سعودی در تحولات اردن به مثابه انفجاری خواهد بود که باورش سخت است. اشاره این دیپلمات آمریکایی به اختلافی است که بعد از موافقتنامه سایکس – پیکو میان عربستان و خاندان هاشمی پیش آمده است .
موافقتنامه سایکس پیکو یا موافقتنامه آسیای صغیر توافقی سری میان انگلیس و فرانسه بود که در سال ۱۹۱۶ در خلال جنگ جهانی اول و با رضایت روسیه برای تقسیم امپراتوری عثمانی منعقد شد. این توافقنامه به تقسیم سوریه، عراق، لبنان و فلسطین میان فرانسه و بریتانیا منجر شد. این مناطق قبل از آن تحت کنترل ترک‌های عثمانی بود. این توافقنامه نامش را از سر مارک سایکس انگلیسی و فرانسوا ژرژ پیکوی فرانسوی گرفته است.
از آن زمان خانواده هاشمی مدعی مالکیت شهرهای مقدس مکه و مدینه بوده و هستند و از سهم خود یعنی کشور اردن ناراضی هستند و بارها در آشکار و خفا مالکیت بر این دو شهر دینی را تکرار کرده‌اند. با پادرمیانی بوش پسر رییس جمهوری وقت آمریکا، دولت سعودی موظف شده بود سالانه ۱۰۰ هزار بشکه نفت در اختیار خانواده هاشمی در اردن قرار دهد و همین امر باعث شد این خانواده به یکی از خانواده‌های ثروتمند منطقه و جهان تبدیل شود.
طبق قانون اساسی اردن این کشور به چهار ایالت تقسیم شده است اما تاکنون نام ایالت چهارم این کشور اعلام نشده است، هر چند گفته می‌شود که طبق توافق به عمل آمده کرانه باختری، استان چهارم این کشور خواهد شد. اکنون ۶۰ درصد ساکنین اردن را فلسطینی‌ها تشکیل می‌دهند و اگرچه به آنان گذرنامه اردنی داده شده است اما محدودیت‌هایی هم برای آنان در نظر گرفته شده است .
این انتظار خاندان هاشمی و بلندپروازی‌های ولیعهد سعودی طی سال‌های اخیر اختلافات دو کشور را بیش از پیش کرده است. این اختلافات آذر ماه سال گذشته و با بیانیه‌ای که وزارت خارجه اردن منتشر کرد، نمود بیشتری یافت و گوشه جدیدی از یک رقابت منطقه‌ای و تنش تاریخی را از پرده بیرون آورد.
بیانیه درباره مسوولیت نگهداری و کنترل مسجدالاقصی در بیت‌المقدس بود که از حدود ۱۰۰ سال پیش بر عهده پادشاه اردن هاشمی بوده است. این بیانیه تاکید دارد که بر اساس قوانین بین‌المللی و سابقه تاریخی اختیارات مربوط به مسجدالاقصی و ورود و خروج به این محل در اختیار اردن است و این کشور هیچ گونه تغییر را در این زمینه نمی‌پذیرد.
این بیانیه درست در زمانی صادر شد که برخی خبرها از تلاش محمد بن سلمان برای عادی‌سازی روابط با اسراییل و تلاش او برای گرفتن تولیت بیت‌المقدس از خاندان هاشمی حکایت داشت. آن زمان برخی افراد مطلع گفتند نظر محمد بن سلمان به حمزه به حسین ولیعهد سابق اردن است که در عملیات دستگیری مظنونین به کودتا او هم بازداشت خانگی شد.
حمزه بن حسین برادر عبدالله دوم و پسر شاه حسین از زن چهارم و آخر او (ملکه نور) است که گفته می‌شود برخلاف سایر مقامات این کشور به عربستان تمایل بیشتری دارد و با رژیم صهیونیستی هم اختلاف دارد. شاهزاده حمزه سال ۲۰۰۴ از ولیعهدی برکنار شد. او در آن زمان ۲۴ سال داشت. حمزه نوه مورد علاقه ملک حسین پادشاه سابق اردن بود.
با توجه به تنش تاریخی و رقابتی که بین عربستان و خاندان هاشمی در خصوص مسایل منطقه وجود دارد و هر از گاهی خود را در شکل جدیدی نشان می‌دهد، ناظرین امور منطقه در ماجرای کودتایی که دولت اردن از آن سخن گفته است انگشت اتهام را به سمت سعودی نشانه می‌روند، اتهامی که با دستگیری افراد نزدیک به ریاض در این ماجرا، حداقل از سوی دولت امان به عنوان یک واقعیت تلقی می‌شود.
واکنش‌های عربی و غربی به رخدادهای اردن
به دنبال انتشار اخباری مبنی بر کودتا در اردن، کشورهای عربی و غربی همبستگی و حمایت خود را از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت اعلام کردند.
دفتر پادشاهی عربستان در بیانیه‌ای بر حمایت کامل خود از اردن و اقدامات اتخاذشده از سوی عبدالله دوم و شاهزاده حسین بن عبدالله، ولیعهد این کشور برای حفظ امنیت و ثبات اعلام کرد.
دولت قطر نیز همبستگی و حمایت کامل خود را از اردن و تصمیمات پادشاه این کشور برای حفظ امنیت و ثبات و تقویت روند پیشرفت و شکوفایی اعلام و تاکید کرد که امنیت و ثبات اردن بخش جدایی‌ناپذیر از امنیت و ثبات قطر است و روابط استراتژیک میان دو کشور دژ محکمی در برابر تلاش‌ها برای برهم زدن امنیت و ثبات دو کشور و منطقه است.
ریاست‌جمهوری مصر نیز در بیانیه‌ای حمایت خود را از تلاش پادشاه اردن برای حفظ امنیت این کشور اعلام و تاکید کرد که امنیت و ثبات اردن بخش جدایی‌ناپذیر از امنیت ملی مصر و جهان عربی است. وزارت خارجه کویت نیز اعلام کرد که اقدامات پادشاه و ولیعهد اردن برای حفظ امنیت و ثبات این کشور را تایید می‌کند.
حمد بن‌عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین در بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و ثبات اعلام کرد. محمود عباس رییس تشکیلات خودگردان فلسطین در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما از پادشاه، دولت و مردم اردن و اقدامات اتخاذشده از سوی پادشاه برای حفظ امنیت و ثبات حمایت می‌کنیم. امنیت و ثبات اردن به نفع فلسطین است.
سعد حریری نخست‌وزیر مکلف لبنان در توئیتی نوشت: امنیت و ثبات اردن یک پایه و اساس برای امنیت جهان عربی است. ما از اردن برای دفاع از دستاوردهای مردم و حمایت از ثبات و عدم مداخله در امور این کشور حمایت می‌کنیم. میشل عون رییس‌جمهور لبنان نیز اعلام کرد که لبنان در برابر آنچه ممکن است بر ثبات و امنیت اردن تاثیر بگذارد، در کنار اردن خواهد ایستاد. او در بیانیه‌ای در صفحه رسمی خود در توئیتر نوشت که اردن در شرایط سخت همیشه در کنار لبنان بوده است.
وزارت خارجه یمن نیز بر حمایت این کشور از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و پایان دادن به هرگونه تلاشی برای برهم زدن ثبات در اردن تاکید کرد. وزارت خارجه عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و ثبات کشور و تقویت منافع مردم حمایت می‌کنیم. امارات نیز اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و ثبات این کشور را تایید کرد. نایف الجحرف دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در بیانیه‌ای اعلام کرد: این شورا از تلاش اردن برای حفظ امنیت و ثبات حمایت می‌کند. امنیت اردن بخشی از امنیت این شورا است.
یوسف بن احمد العثیمین، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی در بیانیه‌ای حمایت خود را از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و ثبات اعلام کرد. احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه عرب نیز در بیانیه‌ای ضمن اعلام حمایت خود از اقدامات پادشاه اردن برای حفظ امنیت و ثبات تاکید کرد: پادشاه اردن به دلیل نقش خالصانه و بزرگ خود درباره خدمت به مسائل عربی جایگاه والایی در میان مردم اردن و جهان عربی دارد. او گفت: باید در مقابل تمام تلاش‌ها برای برهم زدن ثبات و امنیت و تخریب کشورها ایستاد. وزارت خارجه آمریکا نیز حمایت خود را از پادشاه اردن اعلام و تاکید کرد که اردن شریک اصلی واشنگتن است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :
