تاثیر نشست وین در آینده برجام
به گزارش جهان صنعت نیوز: موضوعی که روز گذشته سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در نشست خبری خود بر آن تاکید کرد و گفت که جلسه سه‌شنبه وین فرقی با نشست‌های ادواری گذشته ندارد و ادامه نشست روز جمعه است که به صورت حضوری برگزار می‌شود. اما مصطفی مکی، تحلیلگر امور بین‌الملل این نشست را متفاوت و تاثیرگذار در آینده برجام می‌داند.
اعلام برگزاری نشست حضوری روز سه‌شنبه کمیسیون مشترک برجام در وین از سوی برخی دیپلمات‌های غربی با خوش‌بینی به تحولی جدید تعبیر شد. از طرفی هم علی‌اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان در اظهاراتی، از شکستن بن‌بست مذاکرات صحبت به میان آورد. سخنانی که حواشی‌ای به دنبال داشت. از جمله این حواشی؛ اینکه برخی این نشست را متفاوت از نشست‌های پیشین دانستند چرا که ایران و آمریکا به طور غیرمستقیم درباره برجام در این نشست به مذاکره خواهند پرداخت. موضوعی که واکنش مقامات ایرانی را در پی داشت و عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و نماینده کشورمان در این مذاکرات برای چندمین بار اعلام کرد: «ایران هیچ طرح گام به گامی را نمی‌پذیرد و گفت‌وگو‌های ما در وین درباره برداشته شدن تحریم‌ها، اقداماتی که آمریکا باید ابتدا انجام دهد و راستی‌آزمایی شود، کاملا فنی است.»
ایران به برجام بازگردد ۵۰۰ تحریم ترامپ را لغو می‌کنیم
از طرفی رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در اظهارنظر اخیر خود تاکید کرد که از طریق شرکای اروپایی به دنبال مشخص کردن گام‌هایی برای بازگشت ایران و آمریکا به برجام هستند. رابرت مالی در پاسخ به خبرنگار پی‌بی‌اس درباره اینکه «دولت بایدن با بیش از ۵۰۰ تحریمی که در دوران ترامپ علیه ایران اعمال شده چه خواهد کرد» گفت: «ایران باید از مزایای توافق هسته‌ای بهره‌مند شود. در صورتی که تهران تمامی گام‌هایی که برخلاف برجام بوده را بازگرداند، دولت بایدن باید تمامی این تحریم‌ها را که برخلاف توافق هستند، لغو کند.»
هر چند که این سخنان مالی با انتقاد مقامات اسراییلی مواجه شد، اما برخی کارشناسان بین‌الملل بر این عقیده‌اند که سخنان مالی چیز جدیدی نیست که گروهی با خوشحالی آن را به عقب‌نشینی آمریکا از مواضع اولیه خود تعبیر می‌کنند بلکه همان سخنان قدیمی ترامپ است که این بار با ادبیاتی متفاوت از سوی رابرت مالی بیان شده است چرا که آمریکا می‌گوید اول ایران به برجام برگردد تا آنها تحریم‌ها را لغو کنند!
به هر حال امروز جلسه کمیسیون مشترک برجام در وین برگزار می‌شود. برخی این جلسه را متفاوت از نشست‌های قبل می‌دانند و برخی تفاوتی میان آن قائل نمی‌شوند. مقامات ایرانی تاکید می‌کنند تا آمریکا به برجام بازنگردد و همه تحریم‌ها را لغو نکند، همچنان بر مواضع خود باقی می‌مانند اما برخی تاکید می‌کنند که هم ایران و هم آمریکا به این مذاکره و نشست برای احیای برجام نیاز دارند و ناگزیر از انجام آن هستند. حتی این پافشاری ایران برای رد مذاکره غیرمستقیم را «سیاست مذاکره‌ستیزی» می‌دانند که به ضرر ایران است. برخی دیگر هم بر این عقیده‌اند که اصرار و پافشاری ایران و آمریکا بر مواضع سرسختانه و مطالبات حداکثری خود در ابتدای امر به این دلیل است که در نهایت به حداقل‌های مطالبات‌شان در مذاکرات دست یابند.
آمریکا و ایران در نهایت مجبور به عقب‌نشینی از مواضع خود هستند
محسن جلیلوند تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره نشست وین معتقد است: «باید دید در وین چه پیشنهاد‌هایی روی میز قرار می‌گیرد. در حال حاضر هر دو طرف تصور می‌کنند دست بالا را دارند. حالا این حاصل محاسبه است یا سوءمحاسبه، زمان آن را مشخص می‌کند.»
این کارشناس امور بین‌الملل درباره پیشنهاد رابرت مالی برای لغو تحریم‌های ترامپ به ویژه تحریم‌های غیرهسته‌ای توضیح داد: «پیشنهاد رابرت مالی خوب است و باعث می‌شود فضای مذاکرات بهتر شود. چیزی که روشن است دو طرف در ابتدای مذاکرات مسائل حداکثری را مطرح می‌کنند که بتوانند روی حداقل‌ها به توافق برسند. مطمئن باشید که نه ایران بر خواست‌های حداکثری اصرار می‌کند و نه آمریکا و نهایتا دو کشور مجبور می‌شوند از خواسته‌های خود کمی عقب‌نشینی کنند.»
جلیلوند درباره نتیجه مذاکرات هم گفت: «برای هر دو طرف زمان به سرعت در حال سپری شدن است. برای ایران وضعیت اقتصادی پیچیدگی زیادی پیدا کرده است و می‌تواند مشکلات بزرگ‌تری ایجاد کند. از طرف دیگر آمریکا هم زمان زیادی ندارد، ایران به دنبال افزایش سانتریفیوژ‌ها است و اگر به غنی‌سازی ۶۰ درصد برسد به نقطه گریز بسیار نزدیک شده است، با این اتفاق ممکن است کنترل از دست دو طرف خارج شود.»
علی بیگدلی دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل هم تاکید دارد: «مذاکره با همه طرف‌ها از جمله آمریکا از دید من کار درستی است و رد کردن این مذاکره اشتباه است. سیاست مذاکره‌ستیزی ایران به زیانش تمام می‌شود. این یک نقص بزرگ است. وقتی سیاست به بن‌بست می‌رسد دیپلماسی آغاز می‌شود. شرکت در مذاکرات تعهدی را به وجود نمی‌آورد فقط نقاط تاریکی مواضع را روشن می‌کند.»
حرف آمریکا تغییری نکرده است
مرتضی مکی، کارشناس مسائل بین‌الملل هم در گفت‌وگو با «جهان صنعت» در توضیح جلسه روز سه‌شنبه وین گفت: «نشست حضوری وین پس از گفت‌وگوی مجازی ایران با گروه ۱+۴ در روز جمعه می‌تواند نشانه خوش‌بینانه‌ای از روند ادامه برجام باشد، اما با توجه به مواضعی که دو طرف درباره چگونگی احیای برجام دارند همچنان مشکل اصلی است. ایران اعلام کرده در شرایطی حاضر به بازگشت به تعهدات برجامی است که همه تحریم‌ها لغو شود و از طرفی رابرت مالی تاکید دارد که ایران اگر به برجام بازگردد ۵۰۰ تحریم ترامپ را برمی‌داریم! بنابراین شرطی که رابرت مالی تعیین کرده است همان مشکل اصلی است که کدام کشور گام اول را بردارد.»
این کارشناس امور بین‌الملل در ادامه به اختلاف نظر در دولت بایدن برای چگونگی احیای برجام اشاره کرد و افزود: «در هیات حاکمه آمریکا دیدگاه‌های متفاوتی درباره برجام وجود دارد. وزیر خارجه آمریکا همچنان شروطی را برای فرابرجام پیش می‌کشد و از طرفی رابرت مالی نگاه خوشبینانه‌تری به موضوع دارد و خواستار لغوتحریم‌ها است و می‌گوید انتخابات در ایران شرایط احیای برجام را سخت تر می‌کند.»
حضور آمریکا در وین می‌تواند شگفتی ساز شود
او ادامه داد: «این مواضع متفاوت در دولت بایدن باعث می‌شود نتوان به آینده نشست وین اطمینان کاملی داشت. اما همین که قرار است نشستی در وین برگزار شود و نمایندگان آمریکا در محل نشست حضوردارند، خودش می‌تواند شگفتی‌هایی را در پی داشته باشد.»
این کارشنان مسائل آمریکا در توضیح اینکه در ایران هم این اختلاف نظر بین مقامات سیاست خارجی وجود دارد و عراقچی از طرفی می‌گوید گفت‌وگوی مستقیم و غیرمستقیم را نمی‌پذیریم اما صالحی معتقد است در حال خروج از بن‌بست برجام هستیم و ظریف هم در گفت‌وگوی تلفنی با وزرای خارجه فرانسه و انگلیس درباره نشست وین خواستار اتخاذ موضع سازنده از سوی آنها شده است، گفت: «خواسته حداقلی و حداکثری درباره برجام که در آمریکا مطرح می‌شود را در ایران هم شاهد هستیم. پیش از مذاکرات طرفین خواسته‌ها و مطالباتی را مطرح می‌کنند که دست بالا برای چانه‌زنی را داشته باشند. آقای عراقچی موضع سرسختانه‌تری بیان می‌کند و آقای صالحی مواضع منعطف‌تری می‌گیرد. ممکن است این رفتار هدفمند باشد برای اینکه قدرت چانه زنی را پشت میز مذاکره بالا ببریم.»
مکی در ادامه با بیان اینکه جدای از مواضع ایران و آمریکا، مواضع روسیه و اروپا در قبال احیای برجام امیدوارکننده است، گفت: «مجموعه موضع‌گیری‌های دولت روسیه و اروپایی‌ها نشان می‌دهد اراده سیاسی برای احیای برجام وجود دارد اما اینکه چگونه و در چه بازه زمانی می‌تواند پیش برود و تحقق یابد با اگر و اماهای زیادی مواجه است. چرا که فرصت زمانی بسیار کوتاه است و با توجه به فرصت سه ماهه توافق ما با آژانس بین‌المللی اتمی و هم انتخابات ماه ژوئن ایران، زمان به نفع هیچ‌یک از طرفین در احیای برجام نیست.»
او همچنین تاکید کرد: «باید دید در این فرصت کوتاه طرفین چه ابتکار عملی را برای احیای برجام از خود نشان خواهند داد و این ابتکار عمل تا حدی چشم‌انداز برجام را نسبت به قبل روشن‌تر خواهد کرد.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: «خواسته حداقلی ایران این است که بتواند نفت خود را بفروشد و به پول‌های بلوکه شده‌اش در کشورهای دیگر برسد و گشایش اقتصادی ایجاد شود. خواسته حداکثری هم این است که همه تحریم‌ها را لغو کند. از طرف دیگر خواسته حداکثری آمریکا و اروپا هم برجام پلاس یا فرابرجام است و خواست حداقلی آنها این است که بتوانند در چارچوب برجام ایران را به تعهدات برجامی برگردانند. بنابراین مجموعه موضع‌گیری‌ها نشان می‌دهد لغو تحریم یکباره یا گام به گام خواست ایران است و آمریکایی‌ها هم نمی‌خواهند در شرایطی قرار بگیرند که مجبور شوند اهرم فشار را یکباره از روی ایران بردارند. چرا که تحریم‌ها برای آنها ابزاری است که در قبال ایران به خواسته‌هایشان برسند.»
خوشبین به نتیجه نشست وین
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در عین حال پیش‌بینی نتیجه نشست وین را بسیار سخت دانست و گفت: «همانطور که در مذاکرات سال ۹۴ و ۹۵ تا ساعات پایانی احتمال شکست مذاکرات و رایزنی‌های فشرده ۱۸ روزه میان ظریف و جان کری در وین وجود داشت و لحظات دشواری بود، مذاکرات وین هم فرصت طلایی و کوتاهی برای طرفین است. اینکه طرفین چقدر از این فرصت استفاده کنند و چقدر انعطاف داشته باشند سخت است اما خوشب‌ینی‌ها به نسبت قبل بیشتر است.»
برخلاف برخی کارشناسان و مقامات داخلی که نشست امروز وین را نشستی عادی و در ادامه نشست‌های کمیسیون مشترک پیشین برجام می‌دانند، مکی یقین دارد که نشست وین متفاوت‌تر از نشست‌های پیشین کمیسیون مشترک برجام است. چرا که اولین نشست و دیدار رو در روی ایران با گروه ۱+۴ پس از ورود بایدن به کاخ سفید است. بنابراین پس از همه فراز و فرودهای دولت بایدن در ماه‌های گذشته، این نشست می‌تواند در آینده برجام بسیار تاثیرگذار باشد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :