گره کور

 به گزارش جهان صنعت نیوز: با این حال نکته تامل‌برانگیز این مصوبات، بازنگری دستورالعمل گره معاملاتی نمادهاست که به گفته رییس سازمان بورس با هدف افزایش نقدشوندگی بازار انجام شده است. اگرچه برخی کارشناسان نیز هدف اعلامی از سوی دهقان‌دهنوی را قابل دستیابی می‌دانند اما با این حال گفته می‌شود خطر ریزش در کمین نمادهای کوچک بازار خواهد بود. تحلیلگران بازار همواره تاکید کرده‌اند که بی‌اعتمادی سهامداران طی ماه‌های گذشته سبب شده است تا از ورود به معامله امتناع کنند و همین امر نیز کمبود نقدینگی را در بازار به دنبال داشته است. از همین رو تاکید می‌شود گام اول برای خارج کردن بازار سرمایه از وضعیت کنونی اعتمادسازی است تا ورود دوباره پول سهامداران را در پی داشته باشد. با این حال طی ماه‌های گذشته نه تنها پول‌های وعده داده شده از سوی نهادهای اقتصادی به بازار تزریق نشده، بلکه در مقابل، بیش از آنکه در جهت اعتمادسازی و جذب سرمایه‌های مردمی اقدامی شود، با تغییر مکرر قوانین، اندک اعتماد سهامداران نیز مانند سرمایه‌هایشان بر باد رفته است. در این میان قوای سیاسی نیز با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری درصدد بهره‌برداری بیشتر از فضای بازار سرمایه برآمده‌اند. در تازه‌ترین اقدام، رییس مجلس اعلام کرده که جلسه‌ای با رییس‌جمهوری و رییس قوه قضاییه در چارچوب نخستین جلسه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا در سال جدید برگزار خواهد کرد که محور اصلی آن بر بازار سرمایه متمرکز است. باور افزایش سیاسی کاری در بازار سرمایه به ویژه با سخنان عضو هیات رییسه مجلس درباره همین نشست بیشتر تقویت می‌شود. حسینعلی حاجی‌دلیگانی به تسنیم گفته است: «واقعیت این است که ادامه روند فعلی، باعث خروج هرچه بیشتر سرمایه‌ها از بورس می‌شود و با افزایش بی‌اعتمادی، مردم به‌ سمت خرید ارزهای دیجیتالی، ارز، سکه و مسکن خواهند رفت. بنابراین نتیجه جلسه سران سه قوه در روز دوشنبه بسیار مهم بوده و با توجه به انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراها، می‌تواند حرکت تشویق‌کننده مردم باشد.» این در حالی است که طی دو سال گذشته دخالت‌های همه‌جانبه افراد و نهادهای خارج از بازار سرمایه به جای بهبود وضعیت، سبب ایجاد گرهی کور شده است.

بر اساس مصوبه شورای عالی بورس، اختیار تعیین و اعمال تغییرات در دامنه نوسان به هیات مدیره سازمان بورس تفویض شده است. طی هفته‌های گذشته که دامنه نوسان نامتقارن منفی دو و مثبت پنج درصدی بازار سرمایه را در رکود فرو برده بود، اغلب اهالی بازار خواستار افزایش دامنه نوسان شده بودند. اکنون بر اساس مصوبه تازه هیات مدیره سازمان بورس، این خواسته تا حدی اجابت شده و بدین ترتیب دامنه نوسان به منفی سه و مثبت ۶ درصد افزایش یافته است. به گفته رییس سازمان بورس همچنین دستورالعمل گره معاملاتی با تغییراتی مواجه بوده است. بر مبنای مقررات جدید گره معاملاتی، مجموع حجم معاملات در پنج روز، از پنج درصد به ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. این در حالی است که دامنه نوسان در گره معاملاتی همان دو برابر باقی مانده اما حجم مبنا در روز گره، معادل یک سهم در نظر گرفته می‌شود. همچنین هیات مدیره سازمان بورس تصویب کرده که برای فروش اوراق تبعی استفاده از رتبه‌بندی مجاز باشد. در این میان تغییرات دستورالعمل گره معاملاتی صدای سهامداران خرد بازار را درآورده است. آنها به ویژه بر این باورند که در پی اعمال قانون جدید، سقوط سهم‌های کوچک قطعی خواهد بود، به نحوی که با توجه به سنگینی صفوف فروش اغلب نمادهای کوچک و عدم انجام معامله، در نخستین روز گره با منفی شش درصد ریزش مواجه خواهند شد. منتقدان، این تصمیم را نیز در راستای حمایت از نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز می‌دانند. با این حال برخی دیگر بر این باورند که اگرچه خطر کاهش قیمت، نمادهای کوچک را تهدید می‌کند اما این اقدام در نهایت به افزایش نقدشوندگی بازار خواهد انجامید و به دلیل آنکه نقدشوندگی و چرخش پول در بازار در اولویت قرار دارد، این امر را مثبت ارزیابی می‌کنند. با این حال مدل دامنه نوسان جدید به ویژه میزان حد مثبت آن همچنان مورد انتقاد است.

انتخاب بین بد و بدتر

علیرضا باغانی کارشناس بازار سرمایه در خصوص تغییرات جدید صورت‌گرفته در قوانین معاملاتی بازار به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «در واقع برای دامنه نوسان اتفاق ویژه‌ای نیفتاده است و ما تنها شاهد یک درصد افزایش در هر دو سوی دامنه بوده‌ایم. تغییر اصلی صورت گرفته در همان بخش گره معاملاتی رخ داده است. این اتفاق در حالت عادی افتاده بود. به عنوان مثال نمادی خاص در روزهای گذشته در آستانه بازگشایی با دامنه نوسان منفی ۶۰ درصدی بود. یعنی در این محدوده این سهم خریدار داشته است اما ناظر معامله را ابطال کرد.» او می‌افزاید: «در مدتی که دامنه نوسان نامتقارن اعمال می‌شود بسیاری از افراد اظهار می‌کردند که به هر دلیلی نیازمند نقد کردن سهام خود هستند و حتی حاضر بودند ۲۰ تا ۳۰ درصد هم کمتر از قیمت بازار سهام خود را نقد کنند. این در حالی بود که از ابتدای اعمال دامنه نوسان نامتقارن، بازار خاصیت نقدشوندگی خود را از دست داده بود. حال شرایط جدیدی که هیات مدیره بورس اعلام کرده است می‌تواند در کوتاه‌مدت به تقویت نقدشوندگی بازار کمک کند. به این ترتیب در اردیبهشت ماه شاهد آن خواهیم بود که بسیاری از سهم‌ها از جمله سهام کوچک و متوسط متعادل شوند.» باغانی تصریح می‌کند: «با این حال اتفاقی که ناگزیر در بازار سهام رخ خواهد داد، افت قیمت سهام است و به طور میانگین شاهد دست‌کم ۲۰ درصد زیان در سهام نمادهای کوچک و متوسط خواهیم بود تا به نقطه نقدشوندگی برسند و به شرایط عادی بازگردند.» این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: «از مردادماه سال گذشته تاکنون افت شدیدی را در بازار سرمایه تجربه کرده‌ایم که با عدم نقدشوندگی همراه بوده است. این در حالی است که نقدشوندگی مهم‌ترین ویژگی بازار سرمایه است! در حال حاضر اگر در بازار مسکن بخواهید ملکی را بفروشید با کاهش قیمت می‌توانید برای آن خریدار پیدا کنید اما بازار سرمایه همین ویژگی مهم و برتر خود را از دست داده است. پیش از این سهم‌هایی که بعد از افشای الف بازگشایی می‌شد هر چه هم که پایین‌تر از قیمت باز می‌شد می‌توانست خریدار پیدا کند اما دیگر این روند وجود ندارد و نمادها قفل می‌شوند. از همین رو هیات مدیره سازمان بورس در واقع بین بد و بدتر انتخاب کرده است.» باغانی با تاکید بر اینکه دیگر حتی سرخطی زدن هم به فروش سهم منجر نمی‌شود توضیح می‌دهد: «یا باید با تحمل زیان نقدشوندگی بازار را انتخاب کنیم یا همین شرایط را تحمل کنیم و سهمی فروخته نشود اما در نهایت زیان هم نکرده باشیم. دراین صورت امکان دارد زیانی که بر اساس قانون جدید گره معاملاتی طی یک روز یا دو هفته برای سهام رخ می‌دهد به یک دوره یک‌ساله موکول شود اما در مقابل هیچ‌گونه دسترسی به پول سهام وجود ندارد و از سوی دیگر تورم هم فشار دیگری را وارد کرده است و از همین رو این یک بازی بازی دو سر باخت خواهد بود. به همین علت به نظر من این مصوبه اخیر تصمیم غلطی نیست اما انتخابی بوده است بین بد و بدتر!»

نبود اراده جدی برای تغییر روند بورس

این کارشناس بازار سرمایه همچنین در پاسخ به این سوال که نشست سران قوا با موضوع بورس را تا چه میزان بر اصلاح روند بازار سرمایه موثر می‌دانید بیان می‌کند: «نمی‌توان گفت که در ذهن سران قوا چه می‌گذرد و از همین رو نمی‌توان حکم قطعی داد. اما می‌توانم بگویم که قوای سه گانه اگر بخواهند، قدرت مثبت کردن بازار و ترمیم بخشی از اعتماد از دست رفته سهامداران را دارند.» باغانی توضیح می‌دهد: «سران قوا می‌توانند با هماهنگی ساز‌و‌کاری را طراحی کنند تا در مدت باقیمانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری بازار متعادل شود و نقدشوندگی آن بازگردد تا مقداری از زیان مردم نیز جبران شود. توانایی این اقدامات در واقع وجود دارد اما اراده آن موجود نیست!» او ادامه می‌دهد: «اکنون هم مشخص نیست که اینها در حد حرف است یا به عمل هم منجر می‌شود. این مواردی است که در ذهن آنها می‌گذرد اما توانایی آن موجود است؛ کما اینکه سال گذشته هم شاهد بوده‌ایم.» باغانی همچنین در پاسخ به این سوال که اگر بازار با اهداف سیاسی مثبت شود آیا این خطر وجود ندارد که با پایان نبرد انتخاباتی بازار سرمایه به حال خود رها شود، اظهار می‌کند: «بله این خطر وجود دارد. در بازاری که عمقی ندارد و اشخاص غیرحرفه‌ای بسیاری هم وارد آن شده‌اند، دستکاری در بازار خطرآفرین خواهد بود. این دستکاری هم می‌تواند علاوه بر این شکل به طرق دیگری مانند قیمت‌گذاری دستوری عینیت یابد.»