بیم و امیدها در بازار ارز

کمیل طیبی * این روزها تغییرات محسوسی در قیمت ارز اتفاق نمی‌افتد و رکود تقریبا نسبی بر بازار ارز حاکم است، با این حال چشم‌دوختن بازار به مذاکرات وین، افت‌وخیزهای مقطعی قیمت دلار را به همراه داشته است. به نظر می‌رسد مذاکرات وین جنبه تنش‌زدایی در بازار ارز دارد و بستری را برای ثبات و آرامش در بازار ارز و سایر بازارهای دارایی مانند سکه و طلا ایجاد کرده است. به همین دلیل است که نوسانات چندان عجیب و غریبی در قیمت‌ها اتفاق نمی‌افتد و نرخ کاهنده و افزاینده قابل چشمگیری در نرخ دلار و سکه نیز دیده نمی‌شود.

بنابراین تغییراتی که اخیرا در بازار ارز دیده می‌شود نشان می‌دهد که قیمت‌ها بستگی زیادی به مذاکرات وین دارد و این مساله در تصمیم سیاستگذاران، تاجران و حتی بازارسازهای بازار نیز اثرگذار است. اما نمی‌توان فضایی که هم اکنون بر بازار حاکم است را آرامش قبل از طوفان قلمداد کرد، چه آنکه نقش تنش‌زدایی مذاکرات در بازار که به شکل‌گیری صف فروش قیمتی و احتمالات در خصوص ریزش بیشتر دلار انجامیده نیز تنها برای دوره‌ای کوتاه دوام خواهد داشت. بنابراین در کوتاه‌مدت می‌توان پیش‌بینی‌ها را به سمت ریزش نسبی و نامحسوس قیمت‌ها هدایت کرد.

از سویی با توجه به ضعیف بودن احتمال افت شدید قیمت دلار و ماندگاری آن در نرخ‌هایی پایین‌تر از نرخ‌های کنونی به نظر نمی‌رسد کشش شدیدی برای ریزش بیشتر قیمت ارز وجود داشته باشد. از سویی به دلیل اینکه هزینه تولید بسیاری از صنایع و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای نرخ‌های تعادلی بازار شکل گرفته، فاصله گرفتن بازار ارز از نرخ‌های کنونی و کاهش بیشتر نرخ ارز نمی‌تواند پیام‌های مثبتی را به حوزه‌های اقتصادی مخابره کند. با توجه به اینکه شرایط تورمی نیز بر اقتصاد حاکم است هر نوع کاهش قیمتی تنها موقتی خواهد بود، چه آنکه کاهش شدید ارزش پول ملی اجازه ماندگاری نرخ‌های پایین ارز را نمی‌دهد و بازار ارز را به نرخ‌های واقعی که در بازار شکل گرفته بازمی‌گرداند.

در صورتی که این تصور را هم داشته باشیم که دولت و یا بانک مرکزی در تعیین قیمت ارز نقش داشته باشند می‌توان فرضیه کاهش نرخ ارز با نزدیک شدن به زمان انتخابات را نیز به میان آورد. با این حال پذیرش این فرضیه منوط به این است که بدانیم این کاهش قرار است از چه مسیری اتفاق بیفتد. آیا در داخل آنقدر منابع ارزی وجود دارد که به بازار تزریق شود و نرخ‌ها را کاهشی کند؟ و یا اینکه این کاهش قیمت قرار است به صورت دستوری و صوری اتفاق بیفتد که در این صورت عواقب خوبی به همراه نخواهد داشت. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی تنها سیاست‌های ارزی مبتنی بر گشایش‌های عرضه ارز می‌تواند کارساز باشد و شکل‌گیری فعالیت‌های اقتصادی و بهبود رشد اقتصادی نیز می‌تواند به عنوان عامل بلندمدت بر کاهش و ثبات قیمت ارز تاثیرگذار باشد.

در هر صورت انتظار برای جهش رو به بالای قیمت دلار نیز وجود ندارد و ثبات نسبی کنونی به دوره‌های بعدی نیز منتقل خواهد شد. تنها می‌توان انتظار داشت که به دلیل نرخ بالای تورم افزایش‌های اندکی در قیمت ارز اتفاق بیفتد که در صورت ورود بانک مرکزی و تعدیل نرخ تورم، ثبات و تعادل در بازار ارز نیز طولانی مدت خواهد بود.

* اقتصاددان