شبکه های اجتماعی مجرم نیستند

جهان صنعت نیوز| محمدصادق افراسیابی – یکی از مهمترین مشکلات جامعه، کمبود محتوای آموزشی جذاب و آموزنده در زمینه سواد رسانه ای است. با اینکه مسئولان همواره بر لزوم ارتقای سواد رسانه ای جامعه تاکید می کنند اما توجه چندانی به  چگونگی آموزش آن ندارند. با گرایش روزافزون مردم به شبکه های اجتماعی و کاهش سرانه مطالعه در کشور، آموزش نیز می بایست به صورت خلاقانه و با محتوای مناسب در شبکه های اجتماعی و رسانه های مورد علاقه کاربران ارائه شود. در واقع محتوای آموزشی می بایست خلاقانه و هنری باشد تا بتواند در ارتقای سواد رسانه ای نقش موثری ایفا کند.

دلیل کمبود محتوای جذاب و آموزنده نیز عدم سناریوی مناسب برای تولید محتوای آموزشی است. پیش از هرچیز می بایست تلاش کنیم  تولید سناریوی مناسب برای محتوای آموزشی را ارتقا دهیم. سازمان های مختلف برنامه های مختلفی را برای ارتقای سواد رسانه ای در نظر می گیرند اما هیچ یک از آنها سناریوی مناسب برای تولید محتوای آموزشی جذاب تدوین نمی کنند. به همین روی امسال تصمیم گرفتیم از تولید سناریوی جذاب برای محتوای آموزشی در زمینه سواد رسانه ای حمایت کنیم و این سناریوها را در اختیار مراکزی که دغدغه ارتقای سواد رسانه ای دارند قرار دهیم. انجمن سواد رسانه ای نیز قرار است تلاش کند به تولید مطالب آموزشی جذاب در حوزه سواد رسانه ای بپردازد.

یکی از مشکلات اصلی شبکه های اجتماعی انتشار اخبار کذب و شایعات است. سواد رسانه ای می تواند تا حدودی قدرت تشخیص اخبار درست از خبرهای کذب را افزایش دهد اما موارد بسیاری در تشخیص اخبار صحیح و خبرهای دروغین تاثیر گذارند؛ یکی از این موارد رده سنی مخاطبان است. مورد دیگر رسانه هایی هستند که مخاطبان انتخاب  می کنند. بهتر آن است که کاربران رسانه های رسمی و معتبر را برای دریافت خبرهای درست انتخاب کنند.

در یک پژوهش از دانشجویان ۷ دانشگاه برتر و ممتاز تهران؛ نتیجه گیری شد که دانشجویان این دانشگاه ها نخست صدا و سیما و با اختلافی اندک خبرگزاری ها و مطبوعات را از معتبرترین منابع خبر می دانند اما برای کسب خبر شبکه های اجتماعی را انتخاب می کنند. در واقع آنها پس از رجوع به شبکه های اجتماعی مطبوعات و رسانه های دیگر را مطالعه می کنند تا از صحت خبرهای منتشر شده در فضای مجازی اطمینان حاصل کنند.

اگرچه سواد رسانه ای قدرت تجزیه و تحلیل به مخاطبان می دهد اما برخی از خبرها و محتواهای تبلیغاتی از تکنیک های خاصی برای فریب کاربران استفاده می کنند تا آنها متوجه جعل اخبار نشوند. تکنیک هایی مانند سوارشدن بهواگن و یا برچسب زنی می بایست برای کاربران تشریح شود تا بتوانند خبرهای جعلی را تشخیص دهند.

یکی از مواردی که می بایست در کشور ما به کاربران شبکه های اجتماعی آموزش داده شود، رعایت اخلاق در فضای مجازی است. باید به کاربران یادآوری شود که اگر اخلاقیات را در فضای مجازی رعایت نکنند آنها نیز آسیب خواهند دید. به جز عواقب بد اخلاقی دستاوردهای خوش اخلاقی نیز باید به کاربران شبکه های اجتماعی گوشزد شود.

با وجود لزوم ارتقای سواد رسانه ای در جامعه، این امر به تنهایی مشکلات ما را در فضای مجازی رفع نمی کند. عده ای همواره در صدد ناامن کردن فضای مجازی هستند و قانونگذاران باید از امنیت فضای مجازی حمایت کنند. البته حمایت و قانونگذاری به معنای فیلترینگ، مسدودسازی و محدود کردن شبکه های مجازی نیست بلکه مجازات های مناسبی برای تولید کنندگان محتوای مجرمانه در شبکه های اجتماعی باید تعیین شود و مجازات فردی که محتوای نامناسب در حوزه کودک و نوجوان تولید می کند باید با فردی که حق کپی رایت را رعایت نکرده است متفاوت باشد که متاسفانه در کشور ما اینگونه نیست. برای متخلفان فضای مجازی در حوزه کودک و نوجوان باید جریمه های نقدی سنگین تعیین شود. جرایم در فضای مجازی می بایست طبقه بندی شوند و با مجرمان برخورد شدیدی داشته باشیم، به عبارتی دیگر باید مجرمان را مجازات کنیم نه شبکه های اجتماعی را.

رییس انجمن سواد رسانه ای