دست خالی سازمان بورس

 به گزارش جهان صنعت نیوز: اکنون سازمان بورس مجددا اعلام کرده است که معاملات الگوریتمی به شرط رعایت ضوابط مورد تاکید این سازمان امکان‌پذیر خواهد بود. این در حالی است که بازار سرمایه ماه‌هاست در رکود به سر می‌برد و نقدینگی قابل‌توجهی در بازار در گردش نیست. ناظران بازار سرمایه این دست از اقدامات سازمان بورس را در ادامه سیاست شکست خورده آزمون و خطای مدیران ارزیابی می‌کنند که از مردادماه سال گذشته و در پی ریزش سنگین شاخص و قیمت سهام آغاز شده و تاکنون نیز ادامه یافته است. به نظر می‌رسد در حالی که بازار سرمایه از نبود دو عامل محرک مهم یعنی اعتماد و پول رنج می‌برد، تصمیم‌گیری‌های شبانه مدیران سازمان بورس برای بیش از ۵۰ میلیون سهامدار بازار سرمایه با وجود بی‌نتیجه ماندن همچنان ادامه دارد.

مهرماه سال گذشته محسن خدابخش مدیریت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار طی اطلاعیه‌ای استفاده از معاملات الگوریتمی و تقسیم سفارشات توسط کلیه مشتریان برخط در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران را ممنوع کرد. در این اطلاعیه به کلیه شرکت‌های کارگزاری اعلام شده بود: «به منظور حفظ شرایط تعادل عرضه و تقاضا در بازار بر ورود سفارشات و معاملات، کلیه مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی (به جز بازارگردانان دارای مجوز که با شناسه مشخص شده برای معاملات اقدام به ارسال سفارش می‌کنند) در خصوص امکان انجام معاملات الگوریتمی در همه نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس تا اطلاع ثانوی غیرفعال شود. همچنین تقسیم سفارشات به هر روشی توسط مشتریان برخط اعم از حقیق و حقوقی در تمامی نمادهای معاملاتی در سمت فروش، ممنوع است. در همین راستا باید در اسرع‌وقت تنظیمات لازم در کلیه سامانه‌های برخط کارگزاران جهت جلوگیری از تقسیم سفارشات در هنگام ورود سفارش توسط مشتریان برخط و همچنین عدم استفاده از الگوریتم‌های معاملاتی انجام شود. کلیه مشتریان اعم از حقیقی و حقوقی (به جز بازارگردانان دارای مجوز که با شناسه مشخص شده برای معاملات اقدام به ارسال سفارش می‌کنند) در خصوص امکان انجام معاملات الگوریتمی در همه نمادهای معاملاتی در بورس و فرابورس تا اطلاع ثانوی غیرفعال شود. همچنین تقسیم سفارشات به هر روشی توسط مشتریان برخط اعم از حقیقی و حقوقی در تمامی نمادهای معاملاتی در سمت فروش، ممنوع است.» اکنون سازمان بورس با یک چرخش تمام به سمت سیاست‌های پیشین بازگشته و معاملات الگوریتمی را آزاد اعلام کرده است. این در حالی است که بازار سرمایه در شرایطی بدتر از سال گذشته قرار دارد. در این میان مشخص نیست معاملات الگوریتمی چه حجمی از معاملات روزانه را به خود اختصاص می‌داده که اکنون مدیران سازمان بورس را بر آن داشته تا برای درمان درد کنونی بازار به این مسکن پناه ببرند. روز گذشته مدیریت نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار اطلاعیه‌ای آخرین شرایط جدید ارائه خدمات معاملات الگوریتمی در بورس تهران و فرابورس را اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است: «پیرو اطلاعیه سال گذشته در خصوص عدم امکان انجام معاملات الگوریتمی، به اطلاع می‌رساند ارائه خدمات معاملات الگوریتمی توسط موسسات دارای مجوز از این سازمان به شرط رعایت تمامی موارد زیر بلامانع است: یک) رعایت مفاد الزامات معاملات الگوریتمی پیوست بند ۱۰ صورتجلسه ۶۱۹ مورخ ۷/۱۱/۹۸ مصوب هیات مدیره محترم سازمان بورس اوراق بهادار و موضوع ابلاغیه شماره ۱۱۰۲۰۰۲۶۳ مورخ ۱۱/۱/۹۹. دو) ارائه زیرساخت نظارتی سامانه مورد استفاده، به سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران. سه) عدم استفاده از الگوریتم‌های ناقض قوانین و مقررات بازار سرمایه و دستورالعمل انظباطی کارگزاران. چهار) اخذ تاییدیه قابلیت‌های عملیاتی کسب‌وکار سامانه معملات الگوریتمی از شرکت بورس و اوراق بهادار تهران. پنج) اخذ تاییدیه قابلیت‌های عملیاتی کسب‌وکار سامانه معملات الگوریتمی از شرکت فرابورس ایران. شش) اخذ تاییدیه الزامات فنی سامانه معاملات الگوریتمی از شرکت مدیریت فناوری بورس تهران. هفت) اخذ تاییدیه الزامات امنیتی در سطح زیرساخت و سامانه الگوریتمی از مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه. هشت) ارائه لاگ‌ها و گزارشات دوره‌ای از عملکرد سیستم به مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه.

تقلا برای بازگرداندن بورس به شرایط عادی

عباسعلی حقانی‌نسب کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار می‌کند: «فکر می‌کنم سازمان بورس به دلیل فشارهایی که از کف بازار می‌بیند، تجمعات مردمی و انتقاداتی که در فضاهای مختلف با آن روبه‌روست، همچنین فضای ریزشی بازار و نیز اقتصاد سیاسی کشور که با انتخابات درگیر است، تغییر مداوم مقررات را به عنوان دستاویزی قرار دهد تا از این مسیر بتواند شرایط بازار را به سمت مثبت و خروج از حالت فرسایشی سوق دهد. اما به اعتقاد من نباید ما دستپاچه شویم و دلایلی را که باعث شده بود یک سری قوانین در گذشته وضع و محدودیت‌ها و ممنوعیه‌هایی ایجاد شود فراموش کنیم. باید در این مسائل بررسی‌های کارشناسی صورت گیرد تا یک سری اصول زیر پا گذاشته نشوند!» او ادامه می‌دهد: «اجبار صندوق‌های با درآمد ثابت برای خرید سهام، دامنه نوسان نامتقارن و تغییرات دیگر در قوانین همگی نشان از آن دارد که سازمان بورس از لحاظ روش‌هایی که بتواند بازار را به حالت عادی بازگرداند، دستش خالی است. اینکه این محدودیت‌ها اینچنین برداشته می‌شود نشان از آن دارد که دست‌ها خالی است.» حقانی‌نسب می‌افزاید: «معاملات الگوریتمی در مختصات توده‌واری بازار ما که بیش از ۷۰ درصد از سهامداران غیرحرفه‌ای و ناآگاه هستند زمینه را برای زیان بیشتر همان‌ها فراهم می‌کند؛ از همین رو مناسب بازار کم‌عمق ما نیست. البته بخشی از معاملات الگوریتمی لزوما منجر به معامله نمی‌شد اما این طراحی‌ها در نهایت شرایط دستکاری در بازار را ایجاد می‌کرد و به بازار جهت می‌داد. اما شاید شروطی که گذاشته شده بتواند این نقص را تا حدی پوشش دهد و تحولی ایجاد کند.»

آسیب‌زایی ابزارهای حرفه‌ای در بازار غیرحرفه‌ای

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به عدم چرخش پول در شرایط کنونی بازار تاکید می‌کند: «اعتقاد من این است که برای اتخاذ هر تصمیمی باید ابتدا به مختصات توده‌واری بازار توجه شود. اگر بازار ما مانند فارکس یا بورس‌های جهانی بود که بازیگران و سهامداران حرفه‌ای بودند و مردم ناآشنا نیز منابع خود را در اختیار شرکت‌های حرفه‌ای می‌گذاشتند، می‌شد به شکل دیگری عمل کرد. اما اگر در بازار غیرحرفه‌ای و توده‌واری ما از ابزاری حرفه‌ای مانند الگوریتم استفاده شود، زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که غیرحرفه‌ای‌ها متضرر شوند. زیرا نسبت به سهام و بازار شناختی ندارند و تنها با صفوف خرید و فروش پیش می‌روند. به این نحو این سهامداران در دام معاملات الگوریتمی قرار می‌گیرند. برخی سهامداران در بازار سرمایه ما حتی با نام درست و نوع فعالیت شرکت‌های بورسی هم آشنا نیستند و نگاه آنان تنها به صف‌های خرید و فروش است. از همین‌رو استفاده از این ابزار در بازار غرحرفه‌ای ما آسیب‌زاست و منتج به سوء‌استفاده از سهامداران خرد و غیرحرفه‌ای خواهد شد.»