ایستگاه آخر بحران؟

جهان صنعت نیوز|  اولین شوک قیمتی بازار در سال جدید برای کالاهای اساسی رقم خورد که البته در ادامه افزایش بیش از صددرصدی اقلامی مانند گوشت در سال گذشته بود. این افزایش قیمت مردم را به سمت جایگزینی اقلام مصرفی اساسی سوق داد که در سال‌جاری با افزایش قیمت این کالاها نیز روبه‌رو شدند.

واقعیت این است که از کنار نوسانات ارزی که تحت تاثیر مسائل خارجی بر بازار تاثیر سو گذاشته نمی‌توان گذشت اما به اعتقاد برخی از کارشناسان تحریم‌ها و نوسانات ارزی تنها یک روی سکه آشفتگی بازار است و روی دیگر آن نهادهای نظارتی هستند. مسائلی همچون گران‌فروشی، فروش کالاهای همگن و یکسان به قیمت‌های متفاوت در فروشگاه‌های مختلف و فروش اقلام بیش از قیمت‌های ثبت‌شده و مصوب، فعالیت نهادهای نظارتی را زیر سوال برده است.

کم کاری ناظران

مردم از کم‌کاری سازمان‌های نظارتی گله‌مند هستند و افزایش بی‌رویه و غیرمنطقی قیمت کالاهایی که جایگزینی در سبد معیشتی ندارند شرایط را برای آنها سخت کرده است.

در این شرایط، برخی از نهادهای نظارتی انگشت اتهام گرانی را به سمت اصناف می‌برند چراکه معتقدند بخشی از این آشفتگی به عدم کنترل گران‌فروشان از سوی اصناف برمی‌گردد‌ اما رییس اتاق اصناف ایران در نشست هم‌اندیشی روسای اتاق اصناف مراکز استان‌ها و مدیران بازرسی، این اتهام را رد کرده و آن را «غیرمنصافه» دانسته است.

معاون وزارت بازرگانی داخلی وزارت «صمت» نیز اصناف را از اتهام این آشفتگی مبرا دانسته و ورود اصناف به زیرمجموعه خود در جهت افزایش کنترل و نظارت قبل از نهادهای نظارتی را به عنوان راه‌حل سامان بازار معرفی می‌کند.

با این حال رییس سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از ورود ۳ هزار بازرس وزارت «صمت» برای تشدید کنترل و نظارت بر فروش کالاهای اساسی و غیراساسی خبر داد و خرید و فروش با فاکتور را ملزم دانست. انگشت اتهام به هر سمت و نهادی که باشد به نظر می‌رسد تشدید فعالیت‌های نظارتی و جریمه‌ها یکی از راهکارهایی است که نهاد مربوطه باید در دستور کار خود قرار دهد چراکه بسیاری از متخلفان گران‌فروشی با توجه به سودی که از این طریق کسب می‌کنند، عطای بازار را به لقا نمی‌بخشند و پس از پرداخت جریمه به بازار برمی‌گردند.

ورود ۳ هزار بازرس به بازار

رییس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در این نشست در عین اینکه از «حق اصناف» در گرانی‌های دفاع کرد، گفت: باید خرید و فروش‌ها با فاکتور انجام شود تا این مورد اثبات شده و اطمینان مردم جلب شود.عباس تابش با بیان اینکه اگر چند نفر در یک صنف گران‌فروشی کنند، این تخلف به تمام صنف تعمیم داده می‌شود، گفت: به زودی تمام بازرسانی که در بخش‌های دیگر مشغول به کار هستند به بدنه صنعت، معدن و تجارت بازگردانده می‌شوند و در مجموع سه هزار بازرس خواهیم داشت.

او خاطرنشان کرد: در دنیا ابزار کنترل بازار در دست خودش است و فقط در ایران است که بخش‌های دیگر هم نظارت می‌کنند.رییس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تصریح کرد: باید همه دست به دست هم بدهیم و از اصناف حمایت کنیم. باید بتوانیم مرز گران‌فروشی را جدا کنیم. امروز بیش از همیشه به همت اصناف نیاز داریم. امروز باید همت اصناف و کسبه زمان جنگ را داشته باشیم تا بتوانیم از پیچ خطرناک تحریم بگذریم.

فروش کالا بدون برچسب قیمت

همچنین معاون بازرگانی داخلی وزارت «صمت» از ورود اقلام بدون برچسب کالا به فروشگاه‌ها انتقاد کرد. عباس قبادی در نشست هم‌اندیشی روسای اتاق اصناف مراکز استان‌ها و مدیران بازرسی گفت: در این شرایط باید به تکلیف خودمان عمل کنیم، اگر خودمان نتوانیم کارمان را انجام دهیم از بیرون به ما تحمیل می‌شود. در بخش اصناف هم قبل از ورود دیگران خودمان باید نظارت داشته باشیم.

معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: قابل قبول نیست که قیمت‌ها در چند مغازه تفاوت داشته باشد. کنترل‌ها کم شده است. اگر یک نفر از ما عملکرد بدی داشته باشد، همه زیر سوال می‌روند.

قبادی با تاکید بر اینکه باید حضور در جلسات تنظیم بازار قوی‌تر باشد، گفت: شما مسوول تنظیم بازار هستید و باید این جلسات را با قوت پیگیری کنید. برچسب قیمت کالاها را جدی بگیرید. اگر شما ورود نکنید، بی‌تردید تعزیرات ورود پیدا می‌کند و اعتبار ما زیر سوال می‌رود.او ورود اصناف به موضوع گرانی قبل از ورود ناظران سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را‌ به عنوان راهکاری برای از بین بردن هجمه اتهام گران‌فروشی به اصناف معرفی کرد.
قبادی ادامه داد: اگر اصناف خودشان به موقع ورود پیدا کنند، نیازی نیست سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ورود پیدا کند. تخلف یک صنف در یک شهرستان می‌تواند اعتبار تمام اصناف استان را زیر سوال ببرد.

معاون بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرد: به اندازه کافی در تمامی حوزه‌های صنوف عرضه و تقاضا وجود دارد. اگر برخی هم تخلفی داشته باشند، باید جدی برخورد شود و اصناف باید پناهگاه مردم باشند.قبادی گفت: در کشور به اندازه کافی توان تولید مرغ و تا ۹۰ درصد توان تولید گوشت قرمز را داریم و در این شرایط در صورتی که کنترل‌ها به موقع و درست انجام شود، نباید مشکل داشته باشیم.

نظارت اصناف موثر است

رییس اتاق اصناف ایران نیز در این نشست از تضعیف بازرسان اصناف از سوی نهادهای دیگر نظارتی انتقاد کرد و گفت: مدتی پیش ۱۰۰ تن شکر توسط بازرسی اصناف کشف شد و این نشان از تلاش آنهاست.
سعید ممبینی با بیان اینکه اگر عرضه و تقاضا متعادل شود مشکلات کمتر می‌شود گفت: برخی مواقع بازرسی اصناف از طرف دستگاه‌های دیگر تضعیف می‌شود و این به هیچ عنوان منصفانه نیست. مدتی پیش ۱۰۰ تن شکر توسط بازرسی اصناف کشف شد و این نشان از تلاش آنهاست.رییس اتاق اصناف ایران ادامه داد: قیمت‌ها تحت تاثیر عوامل دیگری در بازار افزایش پیدا می‌کنند و نباید در این خصوص اصناف محکوم شوند.
ممبینی افزود: در خصوص توزیع کالا تصمیماتی گرفته می‌شود که ما به عنوان اصناف از آنها حمایت می‌کنیم، اما گاهی این تصمیمات ایراد‌هایی دارند.
وی تصریح کرد: برنامه رونق تولید اصناف که در راستای برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت نوشته شده، به زودی آماده می‌شود.

در بازار

بررسی‌ها نشان می‌دهد که هنوز مردم برای تامین کالاهای ضروری خود درگیرند و میزان خرید حتی در ماه رمضان که تقاضا برای بسیاری از کالاهای مصرفی افزایش پیدا می‌کند، همچنان پایین است.

بر اساس این بررسی، حبوبات که بخش قابل توجهی از خرید ماه رمضان را تشکیل می‌دهد با قیمت‌های نخود کیلویی ۱۱هزار تومان، لپه ۱۲هزار تومان، عدس ۱۰هزار تومان و لوبیا چیتی ۱۲هزار تومان خریدار آنچنانی ندارد و مردم در این گروه از اقلام تقاضای خود را کاهش داده‌اند.

اما در اقلامی مانند برنج و روغن شرایط متفاوت است، شواهد نشان می‌دهد با گران شدن برنج، رب گوجه فرنگی، روغن و ماکارونی خرید مردم بیشتر شده و میزان فروش مغازه‌ها کاهش نداشته است که حاکی از جو روانی ناسالم در بازار است چراکه بخشی از افزایش تقاضا از سوی مردم به انبار خانگی اقلام مصرفی برمی‌گردد.

یکی از مغازه‌داران نیز از فروش کالاهایی مانند روغن از سوی کارخانه خبر داده که تا‌حدودی فروش این اقلام بدون توجه به قیمت ثبت‌شده روی کالا را توجیه می‌کند. به گفته یکی از کاسبان بازار «فروشگاه‌های زنجیره‌ای به همون قیمت درج‌شده میفروشن یا خیلی وقت‌ها تخفیف‌های ویژه میذارن. وقتی سر و صدای گرون شدن یه محصول بلند میشه، خیلی از کسایی که میخوان از این وضعیت سوء‌استفاده کنن اقلام رو از فروشگاه با قیمت کمتر میخرن و به مغازه‌ها میفروشن! اینجوری هم اونا سود می‌کنن و هم مغازه‌دار».

همه چیز هست فقط گرون‌تر

وجود واسطه‌ها در فروش کالاهای خرد از فروشگاه‌های تخفیف‌دار به مغازه‌ها نشان از حضور فعال دلالان در تمام سطوح بازار دارد. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از کاسبان به دلیل عدم ثبات قیمت‌ها برای جلوگیری از ضرر، قیمت اقلام خود را در نزدیکی میزان افزایش قیمت کالا تعیین می‌کنند که این موضوع یکی دیگر از جنبه‌های آشفتگی بازار است.

همین امر شرایط را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای متفاوت کرده است، فروش کالا با تخفیفات اندک و به قیمت ثبت شده از دلایل روی آوردن مردم به فروشگاه‌های زنجیره است. این بررسی نشان می‌دهد که کمبودی در بازار وجود ندارد و افزایش قیمت‌ها علاوه بر جو روانی، حاصل افزایش قیمتی است که کارخانه‌ها اعمال کرده‌اند و اگر کمبودی در بازار احساس شده به واسطه حضور دلالان است.

یکی از کاسبان بازار مولوی می‌گوید‌: «در بازار بسیاری از اقلام قیمت نداره. ممکنه امروز این روغن رو بخریم ۱۵ تومن و فردا قیمت بشه ۲۰ تومن. کافیه من فروشنده از ترس اینکه قیمت روغن پس فردا بالاتر بره، با هم‌صنف‌های خودم توافق کنم که این محصول رو از فردا گرون‌تر بفروشیم. همه چیز هست فقط گرون‌تر.»

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدن