مخزنی برای نابودی سرمایه

جهان صنعت نیوز| شیدا ملکی – این جمله تکراری که اگر اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه نبود امروز شرایط دریاچه ارومیه بسیار بحرانی تر بود را بارها شنیده ایم. جمله ای خودخواهانه از سوی مسئولانی که از تحلیل داده ها و آمار شرایط دریاچه ارومیه از سوی دیگر کارشناسان به طور کلی بی خبرند. بررسی های به روشنی نشان می دهد عملکرد ضعیف این ستاد به گونه ای بوده است که به راستی اگر هیچ اقدامی انجام نمیشد نیز شرایط این دریاچه با امروز کاملا یکسان بود.

حال دریاچه ارومیه خوش نیست

عباس محمدی، کارشناس محیط زیست و از فعالان پیشین در ستاد احیای دریاچه ارومیه درباره احوال این روزهای دریاچه ارومیه به «جهان صنعت نیوز» می گوید: حقیقت این است که حال دریاچه ارومیه همچنان خوش نیست. اظهار نظرهای تبلیغاتی  و حواشی خوشبینانه درباره وضعیت فعلی دریاچه ارومیه رویایی بیش نیست.

بارندگی های گسترده اخیر آب دریاچه را تا سطحی افزایش داده اند که از پخش گرد و قبار و توفان های نمک در منطقه جلوگیری شود. نگاهی واقع بینانه به آخرین آمار و تحلیل میزان آب دریاچه ارومیه نشان می دهد که حقیقت این است، آب از آب تکان نخورده.

محمدی با یادآوری اظهارات روحانی در سال ۹۲ پیرامون حمایت از دریاچه ارومیه و البته وعده زنده کردن دریاچه ارومیه ادامه داد: خوشبختانه این وعده رئیس جمهور با سرعت و کمترین اخلالی محقق شد. ستاد احیای دریاچه ارومیه با جدیت کار خود را آغاز کرد و در گام های اول به نظر می آمد برنامه ریزی ها و پیگیری های ستاد خیلی خوب پیش می رود.

نکته اساسی در همین دوران به نظر طلایی اما نقش آفرینی پررنگ و جدی منابع مالی بود. متاسفانه شواهد به گونه ای بود که گویی تصور می کنند همه مشکلات و مسائل مربوط به منابع آب حل نخواهد شد مگر با بودجه های کلان.

به چرخه طبیعت احترام بگذارید

این کارشناس محیط زیست با تاکید بر اینکه بهبود وضعیت محیط زیست روندی نیست که با ردیف بودجه های کلان اما بی حاصل ممکن شود افزود: دریاچه ارومیه را بودجه و هزینه های کلان نساخت که امروز توقع داشته باشیم درد گسترده این دریاچه را دریافت مدام بودجه درمان کند. محیط زیست چرخه ای مشخص دارد که اگر چرخه را دچار اختلال نکنیم در نهایت خود قادر به بازیابی خواهد بود.

فراموش نکنید اگر بنا باشد دریاچه ارومیه احیا شود به طور قطع اگر دستکاری های انسانی پایان یابد شاهد احیا آن خواهیم بود. در مقابل اگر امکان احیا آن وجود نداشته باشد اگر همه بودجه کشور را نیز به دریاچه ارومیه بریزیم شاهد ماجرایی نخواهیم بود مگر هدر رفت بودجه کشور.

محمدی با اشاره به هزینه ۷هزار میلیارد تومانی در طول ۶ سال گذشته به منظور احیا دریاچه ارومیه افزود: همه این هزینه ها کاملا بی حاصل بود.  دلیل این بی ثمری نیز فشار انسانی بسیار بالا بر منطقه و البته آزاد نگذاشتن طبیعت به حال خود است. تا قبل از بارش های ابتدای سال ۹۸ شاهد تغییرات بسیار اندک و ناچیز در نوسانات دریاچه ارومیه بودیم.

از همین رو است که به طور جد و با اسناد و مدارک علمی می توان گفت شرایط فعلی دریاچه ارومیه و بهبود اندک حال آن هیچ ارتباطی با فعالیت های ستاد احیای دریاچه ندارد. تاکید می کنم هر پولی در این ستاد به منظور احیای دریاچه هزینه شد قطعا  دور ریخته شد و دردی از دریاچه ارومیه درمان نکرد.

سدها باید باز شوند

همچنین این مشاور سابق ستاد احیا دریاچه ارومیه با انتقاد از بی توجهی تصمیم گیران در ستاد احیا دریاچه ارومیه به نظرات کارشناسان خبره معتقد است؛ شاید اگر اظهار نظر چندین و چندباره فعالان محیط زیست مبنی بر باز کردن سدهای بسته شده بر مسیر رودهایی که به دریاچه ارومیه می ریزند مورد توجه قرار گرفته بود بحران این دریاچه خیلی زودتر حل می شد.

بارها و بارها اعلام کردیم که سدها باید باز شوند و همه این اظهار نظرهای مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفت. هزینه این روش بسیار اندک بود و اتفاقا خروجی و حاصل نهایی آن چشمگیر، جدی و البته بلند مدت بود.

عباس محمدی با بی حاصل خواندن دستکاری های غیر اصولی و البته غیر منطقی طبیعت اضافه می کند، بودجه های بسیار هنگفتی هزینه شد تا دریاچه ارومیه را لایروبی کنند. این در حالی است که لایروبی یک دریاچه طبیعی امری کاملا مردود است و خود عاملی جدی خواهد شد تا اکوسیستم منطقه دچار بحران های جبران ناپذیر شود.

این لایروبی ها هم به مانند همه هزینه های بی ثمر قبلی بی نتیجه ماند و جالب است بدانید سطح آب دریاچه ارومیه نسبت به پیش  از سال ۹۲ هیچ تغییر معناداری را تجربه نکرده است. در سه سال اخیر میانگین بارندگی آذربایجان بیش از میانگین درازمدت بود اما دریاچه ارومیه احیا نشد. این زخم عمیق حاصل ۴۰ سد بر مسیر دریاچه ارومیه و البته تعداد قابل توجهی سد در حال ساخت در همین مسیر است.

۶ سال هزینه بی حاصل

این کارشناس محیط زیست با ابراز نگرانی نسبت به شرایط فعلی دریاچه ارومیه تاکید می کند که ستاد احیا حتی به تصمیمات خود نیز وفادار باقی نمانده و شاهد این بی توجهی و عدم وفاداری به عهد ادامه روند کشاورزی و باغداری در منطقه است. محدودیت کشاورزی در شرایطی محقق نشده که ستاد احیا دریاچه ارومیه این تصمیم را خود بیان کرده بود. عدم توانایی در احیا دریاچه ارومیه به راستی نقطه ننگینی است در تاریخ محیط زیست کشور.

جالب است بدانید که بارش های قابل توجه اخیر تنها توانست سطح آب دریاچه را به ۴ تا چهار و نیم میلیارد متر مکعب افزایش دهد. این عدد در شرایط معمولی دریاچه ارومیه 10 میلیارد متر مکعب و در شرایط خیلی خوب ۳۰ میلیارد مترمکعب بوده است. این فاصله معنادار نشان دهنده بعید بودن بازگشت حیات دریاچه ارومیه با شرایط ثابت فعلی و تغییر اقلیم منطقه است.

محمدی معتقد است ۶ سال هزینه های میلیاردی کاملا بی حاصل بوده و دریاچه ارومیه تبدیل به مخزنی برای دریافت بودجه های کلان شده است. دردآور است که زمان را از دست می دهیم و تکرار طرح های مخرب بی حاصل شرایط را برای دریاچه ارومیه هر روز بدتر می کنند. یکی از بدترین تصمیماتی که از طرف این ستاد اجرا شد و البته کاملا مخرب است ساخت تونلی ۶۰ کیلومتری است برای هدایت آب دریاچه سیروان کردستان به سمت دریاچه ارومیه.

چنین تصمیماتی نه تنها از نظر محیط زیستی مردود و نادرست است، بلکه اکوسیستم را نیز دچار چالش و بحرانی جدی می کند. نکته قابل توجه این است که رودهایی که به این مسیر ختم میشد را با احداث سد مسدود کرده ایم. این درحالیست که اگر نیمی از سدهای احداث شده را باز کنیم به طور قطع حیات به دریاچه ارومیه بازخواهد گشت.

عمومی