لزوم استفاده از فرصت دیپلماتیک در روابط با ریاض
دکتر صلاح‌الدین هرسنی * بعد از آنکه بن‌سلمان ولیعهد عربستان اعلام کرد که کشورش خواهان روابط خوبی با ایران است، اخیرا یک مقام رسمی وزارت امور خاجه با استناد بر توئیت شبکه الجزیره به خبرگزاری رویترز گفته است که ریاض گفت‌وگو‌ها با ایران را با هدف پیدا کردن راهکارهایی برای کاهش تنش در منطقه، دنبال می‌کند. کمی پیش‌تر نیز حمیدرضا دهقانی سفیر جمهوری اسلامی در قطر در واکنش به استقبال محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، از ارتباط با ایران گفت: هرگز کاری نکنیم که عربستان پشیمان شود.
تردیدی نیست آنچه را که خبرگزاری‌های الجزیره، رویترز و همچنین سفیر ایران در قطر در این باره گفته‌اند، بسیار با اهمیت و معطوف به ضرورت است، چراکه منازعه تهران- ریاض در منطقه بزرگ‌ترین منازعه و مشکل موجود در منطقه پرآشوب غرب است، بنابراین نباید فرصت‌های دیپلماتیک برای پایان دادن بر منازعه و شرایط بحران را از دست داد و همچنین نباید توجه کرد که چنین خواسته‌ای از سوی چه بازیگری اعلام شده است. مهم آن است که قرار است با پاسخ دادن به خواسته مقامات ریاض به ویژه بن‌سلمان، بزرگ‌ترین منازعه منطقه پایان یابد.
بنابراین در لزوم برقراری روابط دیپلماتیک تهران با ریاض نباید به چرایی و دلایل آمادگی ریاض در چنین تمایلی توجه کرد. اینکه اگر عربستان به جهت شکست پیشبرد پروژه نظامی- تهاجمی در منطقه به‌خصوص در یمن، سوریه و عراق، اینکه اگر سلسله‌مراتب جانشینی قدرت در عربستان به ویژه تحکیم قدرت بن‌سلمان با آمدن بایدن دستخوش پس‌لرزه‌هایی می‌شود و سرانجام اینکه اگر از منظر بین‌المللی و بیشتر به جهت فشار بر ریاض از سوی واشنگتن در عصر پساترامپ عربستان، بن‌سلمان به چنین خواسته‌ای تن داده مهم نیست، مهم این است که اگر تهران بخواهد از فرصت به دست آمده در روابط با ریاض استفاده کند در واقع کمک می‌کند که نقشه‌های تل‌آویو بابت سیاست‌های ایران‌آزاری و همچنین ائتلاف‌سازی مجموعه‌های عبری و عربی نقش بر آب شود. در واقع پاسخ تهران به خواسته‌های ریاض و مشخصا بن‌سلمان به معنای حذف بزرگ‌ترین دشمن منطقه‌ای آن است. افزون بر این، تهران در پاسخ به خواسته‌های مقامات ریاض خواهد توانست تل‌آویو را نیز در مناسبات منطقه آچمز کند. حال اگر تهران بخواهد فرصت روابط با ریاض را مغتنم بشمرد و به پیشنهاد بن‌سلمان پاسخ مناسب دهد، متضمن حصول چندین فواید راهبردی خواهد بود.
اول آنکه از حجم اتهام‌گرایی، صف‌آرایی و رویکرد‌های ضدایرانی محافل عربی کاسته خواهد شد. بنابراین در صورت روابط دیپلماتیک ریاض، دیگر شاهد بحران‌هایی چون الفجیره، آتش گرفتن کشتی‌ها در خلیج‌فارس و حوادثی از جنس آرامکو و آرامکو‌های دیگر نخواهیم بود. دوم اینکه پاسخ به خواسته‌های عربستان از سوی ایران سبب خواهد شد که از سیاست‌های کارافزایانه و الگوی گسترش بحران ریاض علیه تهران و النهایه ایجاد یکپارچگی جهان عرب در مناسبات منطقه جلوگیری شود. از یاد نبریم که تا قبل از این شرایط، تهران در رویکرد امنیتی محمد بن‌سلمان، بازیگری ستیزه‌جو تعریف شده و از قابلیت نفوذ بدخیم در منطقه برخوردار و در نتیجه مخل نظم ژئوپلیتیکی در منطقه است و با رفتار بی‌ثبات‌کننده خود تهدیدی آشکار و جدی برای امنیت منطقه خلیج‌فارس و منافع متحدان ریاض است. سوم آنکه روابط دیپلماتیک با ریاض از طرف تهران موجب تغییر راهبرد‌های ایران از الگوی مقابله به الگوی همکاری خواهد شد و چه‌بسا که ممکن است سبب همکاری تهران- ریاض از یک طرف و ریاض- واشنگتن از طرف دیگر برای حل مشکلات منطقه‌ای شود. بنابراین این روابط دیپلماتیک موجب خواهد شد که تهران از حاشیه مناسبات محافل عربی به متن آن آید.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :