واگذاری سرخابی‌ها در بازار سرمایه امکان‌سنجی شد
به گزارش جهان صنعت نیوز: در این میان تنها پیشنهاد راهگشا برای افزایش شفافیت در عملکرد سرخابی‌ها و بهینه‌سازی فعالیت حرفه‌ای ورزشی آنها، عرضه این دو شرکت در بازار سرمایه بوده که ورود به آن با الزامات مالی شفاف و سختگیرانه‌ای همراه است. با این حال این دو باشگاه نه تنها هنوز نتوانسته‌اند شرایط ورود به بازار سهام را احراز کنند بلکه با موانع جدیدی هم از سوی نمایندگان مجلس روبه‌رو شده‌اند که صدور مجو واگذاری را حق خود می‌دانند. به هر روی اما آنچه مورد توجه فعالان بازار سرمایه قرار گرفته، امکان‌سنجی پذیرش این دو باشگاه در بازار سرمایه است. گفته می‌شود این دو باشگاه پس از آنکه نتوانستند شرایط حضور در بورس را به دست آورند، برای عرضه در بازار پایه فرابورس آماده می‌شوند. اما آیا عرضه در فرابورس هم استقبال سرمایه‌گذاران را به دنبال خواهد داشت یا آنکه سرخابی‌ها هم به سرنوشت باشگاه راه‌آهن دچار می‌شوند؟
۲۵ آذرماه سال ۱۳۹۷ مسعود سلطانی‌فر وزیر ورزش و جوانان اعلام کرد که پیشنهاد این وزارتخانه برای واگذاری استقلال و پرسپولیس به تایید رییس جمهوری رسیده و پس از طی مراحل کارشناسی در کمیسیون اقتصادی، در هیات دولت نیز به تصویب رسیده است و به این ترتیب سازمان خصوصی‌سازی تمامی مراحل ارزیابی، قیمت‌گذاری، تعیین شرایط و نحوه واگذاری به متقاضیان را بر عهده خواهد داشت. در روزهای پایانی همان سال نیز سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد این دو باشگاه توسط کارشناسان قیمت‌گذاری شده‌اند و قرار است قیمت پیشنهادی در سال آینده (۹۸) در جلسه هیات واگذاری بررسی شود. اما یازدهم شهریورماه سال ۹۸ سلطانی‌فر تاکید کرد که شرایط این دو باشگاه برای واگذاری هنوز فراهم نیست و طبق توافق با مجلس و دیگر نهادها، واگذاری این دو شرکت تا پایان سال ۹۸ به تعویق افتاده است. بدین ترتیب وعده واگذاری سرخابی‌ها به سال ۹۹ موکول شد. هشتم اردیبهشت ماه سال ۹۹، ابوالقاسم شمس جامخانه معاون سازمان خصوصی‌سازی درباره وضعیت واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به بخش‌خصوصی گفت: عرضه اولیه سهام پرسپولیس و استقلال در هفته اول و دوم شهریور انجام شود. وی با اشاره به تکلیف بودجه سال ۹۸ و صورتجلسه شهریورماه همان سال، گفته بود که واگذاری سرخابی‌ها در فرابورس امکان‌پذیر نیست. شمس جامخانه تاکید کرده بود که این دو شرکت زیان انباشته قابل توجه و سرمایه بسیار اندکی دارند و برای پذیرش در بازار سرمایه، نیاز به اصلاح ساختار مالی، شفاف‌سازی و رفع برخی ابهامات مالی است. حال طبق برنامه زمانبندی که به تصویب هیات واگذاری رسیده، تلاش می‌کنیم در مردادماه پذیرش این دو شرکت را در بازار دوم فرابورس اخذ کنیم و عرضه اولیه در هفته اول و دوم شهریور انجام شود. او افزوده بود: برند و علائم تجاری پرسپولیس ارزشگذاری شد و کارهای استقلال هم در حال انجام است. نوزدهم همان ماه نیز شورای عالی نظارت بر اصل ۴۴ پیشنهاد خود را برای واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مطرح کرد که بر این اساس ۱۰ درصد از سهام باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس برای کشف قیمت در بورس و ۵۰ درصد به شرکت‌های سهامی عام با حداقل ۱۰ هزار سهامدار و ۴۰ درصد دیگر به تعاونی‌های سهامی و فراگیر کل کشور واگذار می‌شد که این روند مورد تایید مدیرعامل فرابورس نیز بود. اما سی‌ام اردیبهشت ۹۹ شمس جامخانه با بیان اینکه اولویت اول برای واگذاری استقلال و پرسپولیس اصلاح ساختار مالی این دو شرکت فرهنگی و ورزشی است، خاطرنشان کرد: از مجموعه‌های ورزشی که به سرخابی‌ها داده شده ارزیابی مجدد صورت خواهد گرفت و در مورد علائم تجاری و برندهای آنها نیز همین امر صادق است. او تصریح کرده بود که بعد از این اتفاقات گزارش توجیهی، افزایش سرمایه و مجمع عمومی فوق‌العاده برگزار خواهد شد تا سرمایه جدید ثبت شود و این دو باشگاه از ماده ۱۴۱ خارج شوند. او در بیست و هفتم مهرماه هم گفته بود که «اخذ اسناد مالکیت برای چهار مجموعه ورزشی دو باشگاه انجام شده است؛ ورزشگاه شهید درفشی‌فر و شهدای گمنام برای پرسپولیس و ورزشگاه‌های شهید مرغوبکار و حجازی برای استقلال. برای باشگاه پرسپولیس آماده‌سازی خوبی صورت گرفته و سرمایه‌اش از یک میلیون تومان به ۷۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته و امیدواریم ظرف یک هفته، درخواست خصوصی‌سازی باشگاه برای پذیرش به هیات پذیرش فرابورس داده شود. گزارش توجیهی افزایش سرمایه از طریق مشاور پذیرش باشگاه، برنامه کسب و کار، بودجه سه سال آینده ارائه شده و باشگاه هم صورت‌های مالی را تا ۳۱ خرداد ۹۹ ارائه کرد. امیدواریم که این گزارش‌ها تا دو هفته آینده تکمیل و نهایی شود، اما صورت‌های مالی باشگاه استقلال تا ۳۱ تیر ۹۹ هنوز نهایی نشده و این موضوع در حال پیگیری است. به محض اینکه صورت‌های مالی استقلال نهایی شود، افزایش سرمایه انجام می‌شود و اسناد مالکیت این باشگاه اخذ شده است. با این حال گزارش حسابرس و بازرس قانونی زمان بیشتری می‌طلبد. پیش‌بینی ما این است که ابتدا پرسپولیس پذیرش شود، بعد استقلال.» با این حال با وجود وعده‌های وزیر اقتصاد مبنی بر واگذاری دو باشگاه در دهه فجر سال گذشته و سپس عرضه تا قبل از پایان دوره دولت دوازدهم و تکرار این اظهارات از سوی مقامات سازمان خصوصی‌سازی، وزیر ورزش و جوانان و دیگر مدیران این وزارتخانه همچنان شاهد آن هستیم که واگذاری این دو شرکت فرهنگی- ورزشی با موانع بسیاری روبه‌رو است. اخیرا نیز کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی اقدام به ایجاد موانعی در این مسیر کرده و مصوبات هیات واگذاری را برای عرضه این دو باشگاه در بازار سرمایه ناکافی و بلااثر دانسته است. گفتنی است بیست و سوم اسفندماه سال ۹۹ هیات واگذاری اعلام کرده بود: «موضوع تعیین میزان درصد واگذاری سهام شرکت‌های فرهنگی- ورزشی استقلال و پرسپولیس در عرضه‌های اولیه بازار دوم یا پایه فرابورس مطرح و براساس مباحث مطرح‌شده و سازمان خصوصی‌سازی مجاز شد پس از اخذ مصوبه شورای عالی بورس مبنی بر بلامانع بودن ثبت دو شرکت مزبور نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، واگذاری سهام شرکت‌های مذکور را از طریق بازار پایه فرابورس در دستور کار خود قرار دهد. ضمناً درصد واگذاری سهام شرکت‌های یادشده نیز متناسب با ضوابط و مقررات بازار سرمایه یعنی حداکثر ۱۵ درصد برای بازار پایه فرابورس و ۲۵ درصد در صورت پذیرش در بازار دوم فرابورس تعیین شد.» اما آنچه مورد سوال است ظرفیت واقعی این دو باشگاه برای ورود به بازار سرمایه است که بر اساس صورت‌های مالی منتشرشده چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد.
صورت‌های مالی در پرده
هامونی مدیرعامل فرابورس سی‌ام اردیبهشت‌ماه ۹۹ اعلام کرده بود که تنها یک سری فرآیندها از جمله ثبت نزد سازمان بورس و افزایش سرمایه از محل دارایی‌های دو باشگاه استقلال و پرسپولیس باقی مانده که با توجه به زمان‌بر نبودن آنها به زودی شاهد عرضه سهام سرخابی‌ها خواهیم بود. بیست و دوم شهریورماه سال گذشته هم معاون امور مجلس وزارت ورزش خبر داده بود که فصل پاییز زمان عرضه اولیه استقلال و پرسپولیس در بورس است. جمشید تقی‌زاده گفته بود که کارهای بزرگی در این بخش اتفاق افتاده، شفاف‌سازی مالی و حقوقی انجام شده و اسناد تک‌برگ املاکی که تا امروز برای پرسپولیس و استقلال بود و مالکیت خاصی نداشت را دریافت کردیم. او دی‌ماه همان سال نیز ابراز کرده بود که «استقلال و پرسپولیس تا همین چند ماه پیش دو شرکت زیان‌ده به نظر می‌رسیدند اما وزارت ورزش با صفر کردن بدهی‌های این دو باشگاه طی دو فصل اخیر، ابتدا سرخابی‌ها را از لیست شرکت‌های زیان‌ده خارج کرد و سپس با اضافه شدن ورزشگاه‌های مرغوبکار، امام رضا، کاظمی، درفشی‌فر، کمپ زنده‌یاد حجازی و… به دارایی‌های دو باشگاه، استقلال و پرسپولیس را در لیست شرکت‌های سودده گنجاند. تلاش برای ورود به بورس باعث شد استقلال و پرسپولیس از شرکت‌های زیان‌ده به مجموعه‌های سودده تبدیل شوند چرا که بورس اصلا امکان عرضه را به شرکت‌های زیان‌ده نمی‌دهد و آنها را پذیرش نمی‌کند.» با این حال نگاهی به لیست شرکت‌های قابل واگذاری سازمان خصوصی‌سازی برای سال ۹۹ در سایت این سازمان نشان می‌دهد که آخرین صورت‌های مالی حسابرسی‌شده این دو باشگاه به پایان سال مالی ۹۷-۹۶ مربوط بوده و در خردادماه ۹۷ تهیه شده است! در واقع به رغم ادعای شمس جامخانه درباره صورت‌های مالی سال ۹۸ و ۹۹ سرخابی‌ها که پیش‌تر گفته شد، از سال ۹۷ بدین سو اطلاعات شفاف مالی این دو شرکت در اختیار نیست و طبعا کدال هم گزارشی از آنها ثبت نکرده است. بدین ترتیب مشخص نیست حسابرسی این دو باشگاه که با دوپینگ دولتی بدهی‌های خود را صفر کرده و با بذل و بخشش کمپ‌های دولتی به دارایی رسیده‌اند، چگونه صورت گرفته و اکنون در چه مرحله‌ای قرار دارد!
نقطه تاریک واگذاری «راه‌آهن» در کارنامه خصوصی‌سازی
تجربه‌های خصوصی‌سازی در ایران عموما ناموفق و فسادانگیز بوده است. بررسی عملکرد و سرانجام روسای پیشین سازمان و سرنوشت شرکت‌های واگذارشده و پرونده‌های گشوده در قوای نظارتی و قهریه کشور به خوبی روند انحراف خصوصی‌سازی در ایران را توضیح می‌دهد. این سازمان پیش از پرونده سرخابی‌ها تجربه ناموفق دیگری نیز در واگذاری باشگاه‌های ورزشی داشته است. بیستم بهمن‌ماه سال ۸۹ بود که اسماعیل غلامی معاون وقت سازمان خصوصی‌سازی با اعلام طی شدن مراحل نهایی واگذاری مزایده‌ای باشگاه فوتبال راه‌آهن گفته بود که با واگذاری این باشگاه، زمینه فروش دیگر باشگاه‌های فوتبال فراهم می‌شود! وی درباره صحت و سقم واگذاری باشگاه فوتبال راه‌آهن اظهار کرده بود که آماده‌سازی و ارزشگذاری این باشگاه در مراحل نهایی قرار دارد تا در صورت امکان تا پایان سال جاری (۸۹) واگذاری آن انجام شود، اما نه تنها این باشگاه در آن سال واگذار نشد بلکه در ماه‌های ابتدایی سال ۹۰ قرار بر آن شد که این باشگاه ورزشی به عنوان نخستین شرکت ورزشی در فرابورس عرضه شود. بدین ترتیب این باشگاه با قیمت ۱۲ میلیارد تومان در پنجم تیرماه سال ۹۰ در فرابورس عرضه شد اما فروش آن به دلیل نبود خریدار با شکست روبه‌رو شد. همان روز امیر هامونی که آن زمان ناظر بازار فرابورس بود در گفت و گو با فارس اظهار کرده بود: «هزار سهم باشگاه راه‌آهن به ارزش پایه پنج میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان روی میز فروش قرار گرفت ولی به دلیل عدم وجود خریدار به فروش نرسید. زمانی که یک باشگاه ورزشی وارد فرابورس شود، مسائلی چون حق پخش تلویزیونی مسابقات، اخبار اینترنتی و تبلیغات روی پیراهن و سایر موارد معنی پیدا می‌کند، بنابراین نیاز است که بازار نسبت به آن شناخت بیشتری پیدا کند.» اما در پی فروش نرفتن باشگاه راه‌آهن هیات واگذاری و شرکت خصوصی‌سازی ایران در جلسه شنبه یازدهم تیرماه ۹۰ در اقدامی عجیب قیمت واگذاری نخستین باشگاه فوتبال کشور برای خصوصی‌سازی را از ۱۲ میلیارد تومان به ۱/۴ میلیارد تومان کاهش داد! بدین ترتیب باشگاه راه‌آهن نوزدهم همان ماه مجددا با قیمت جدید به بخش‌خصوصی واگذار شد. تیرماه سال بعد هم این گروه خصوصی، ناتوان از اداره باشگاه، آن را به شرکت هواپیمایی قشم ایر و گروهی از شرکت‌های وابسته به شرکت هلدینگ توسعه سورینت قشم که مالک آنها بابک زنجانی بود واگذار کردند. اما پس از دستگیری بابک زنجانی به عنوان مالک هلدینگ سورینت قشم، این باشگاه نیز مانند سایر اموال وی، چند ماهی در اختیار دادستانی قرار گرفت و سپس به مبلغ بیش از ۱۱ میلیارد تومان به هلدینگ یزدان کیان‌آرا که یک هلدینگ آرایشی بود واگذار شد! بدین ترتیب کهن‌ترین باشگاه فوتبال ایران که از سال ۱۳۱۶ کار خود را آغاز کرده بود در چرخه بی‌کفایتی سازمان خصوصی‌سازی به ورطه سقوط افتاد و به تدریج به لیگ‌های پایین‌تر سقوط کرد. اکنون نیز با توجه به اما و اگرهای فراوان در پرونده واگذاری سرخابی‌ها و اصرار و انکار دولت و مجلس در این باره نگرانی‌ها از تکرار سرنوشت تاریک باشگاه راه‌آهن برای دو باشگاه استقلال و پرسپولیس افزایش یافته است. به ویژه آنکه در این دو باشگاه به نوعی سندسازی دولتی در واگذاری کمپ‌های ورزشی به دو شرکت استقلال و پرسپولیس صورت گرفته است تا آنها را راهی بازار سرمایه کند. این در حالی است که نه‌تنها این دو باشگاه با زیان انباشته بالایی روبه‌رو هستند و هر روز بر ضرر و بدهی آنها افزوده می‌شود بلکه اکنون با اهرم فشار دولتی به دارایی‌هایی رسیده‌اند که تنها در صورت‌های مالی، ارزش شرکت‌ها را بیشتر نشان می‌دهد اما نمی‌تواند دورنمای سودآوری را برای آنها ترسیم کند.
ظرفیت‌سنجی پذیرش سرخابی‌ها
جدول زیر نشان می‌دهد بر اساس قوانین و شرایط پذیرش شرکت‌ها در فرابورس به پرسش ما درباره امکان‌سنجی ورود سرخابی‌ها به بازار سرمایه پاسخ می‌دهد. به ویژه آنکه به کرات در صحبت‌های مسوولان بازار سرمایه و سازمان خصوصی‌سازی به بازار پایه فرابورس برای عرضه سرخابی‌ها اشاره و تاکید شده است که این دو باشگاه نتوانسته‌اند شرایط ورود به بازار را احراز کنند. با توجه به آنچه در جدول مشاهده می‌شود به نظر می‌رسد ادعاها درباره صورت‌های مالی و دارایی‌ها و سرمایه‌های دو باشگاه به میزانی که در مصاحبه‌ها گفته می‌شود شفاف نیست و متولیان واگذاری نیز غیرمستقیم به این نقصان اذعان دارند. بازار پایه در واقع یکی از پرریسک‌ترین بازارهای فرابورس برای سرمایه‌گذاران است که در آن شرکت‌هایی بدون چشم‌انداز سودآوری خاص و با زیان انباشته نیز می‌توانند پذیرش شوند. در واقع عرضه دو باشگاه بزرگ کشور در این بازار به معنای عدم موفقیت سازمان خصوصی‌سازی، نهادهای نظارتی و دولت در شفاف‌سازی و تجاری‌سازی سرخابی‌ها طی سال‌های اخیر بوده است.
مدیریت پیمانی
طی روزهای گذشته و پس از جلسه مجلس با وزیر ورزش درباره روند خصوصی‌سازی باشگاه‌ها، پیشنهاد دیگری برای مدیریت سرخابی‌ها مطرح شده است. برخی بر این باورند که بهتر است دو باشگاه با روش «پیمان مدیریت» اداره شوند. هیات واگذاری سازمان خصوصی‌سازی در سال ۹۰ دستورالعمل پیمان مدیریت را تصویب کرده بود. بر اساس این مصوبه، پیمان مدیریت در واقع قراردادی است بین سازمان و پیمانکار که با رعایت مفادی منعقد خواهد شد و به موجب آن پیمانکار برای مدت معین و در قبال بهای پیمان، متعهد به ارائه خدمات مدیریتی بنگاه و همه الزامات قراردادی و قانونی ناشی از آن می‌شود. پیمانکار نیز شخصی است که به موجب شرایط و تعهدات مقرر در پیمان، امر مدیریت بنگاه مورد واگذاری را برعهده می‌گیرد. بر اساس ماده ۲ این مصوبه بنگاه‌های مورد واگذاری موضوع گروه (۲) ماده (۲) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، مشمول این دستورالعمل هستند. همچنین بر اساس ماده ۳ این مصوبه فرآیند واگذاری مدیریت بنگاه به روش پیمان، با رعایت این موارد زیر انجام می‌شود: «سازمان با ارائه گزارش توجیهی، متضمن دلایل و مزایای انتخاب روش پیمان، مجوز لازم را از هیات واگذاری اخذ می‌کند. برای احراز واجد شرایط بودن متقاضیان پیمان، کمیته فنی ضمن بررسی برنامه‌های مدیریتی، معیارهای فنی، علمی و مالی وی و اهمیت نسبی معیارهای متقاضی پیمان را با رعایت شرایط زیر تعیین و بر اساس آنها صلاحیت فنی، علمی و مالی متقاضیان را تایید یا رد می‌کند. با این حال منتقدان به این روش بر این باورند که با واگذاری شرکت‌ها در بازار سهام و تامین سرمایه از مردم، مدیریت همچنان در دست دولت باقی خواهد ماند و به‌ویژه با توجه به عدم شفافیت‌های مالی در مدیریت این دو بنگاه و حضور در بازار پایه فرابورس روند انحراف سرمایه‌ها و اتلاف منابع تداوم خواهد یافت و هزینه‌ها که پیش از این از بیت‌المال و خزانه دولت تامین می‌شد این‌بار مستقیما از جیب مردم برداشت می‌شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمهپیشنهاد ویژه
لینک کوتاه :