در چند قدمی اتمام ذخایر سنگ‌آهن
به گزارش جهان صنعت نیوز: کارشناسان باور دارند با اینکه سازمان‌های تخصصی کشور از جمله سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سال ۱۳۹۷ هشدار جدی داده بودند که ذخایر معدنی مانند سنگ‌آهن با روند اکتشاف موجود رو به اتمام است اما مسوولان نتایج مطالعات و هشدار آنها را جدی نگرفته‌اند!
در این راستا به تازگی دیوان محاسبات کشور نیز نسبت به اتمام ذخایر سنگ‌آهن کشور تا ۱۸ سال آینده ابراز نگرانی کرد. بر اساس گزارش این نهاد دولتی، عدم انجام اکتشافات جدید و جایگزینی ذخایر سنگ‌آهن مصرف‌شده عامل از بین رفتن پشتوانه تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات وابسته به فولاد شناخته شده است.
کارشناسان باور دارند زمانی به اهداف مدنظر در کشور می‌رسیم که مطالعات و اکتشافات کامل، عمقی و هدفمند باشند. این در حالی است که تاکنون اکتشافات معدنی به دلیل نبود اکتشاف یکپارچه و سیاستگذاری واحد کامل نبوده و در این زمینه ضربات جدی به کشور وارد شده است.
نیاز به یک جهش بزرگ
گفته می‌شود که امروز به یک جهش بزرگ در اکتشاف نیاز است، به نحوی که می‌توان گفت دیگر تغییرات و اصلاحات فعلی پاسخگوی نیاز اکتشافی سنگ‌آهن نیست. همچنین در کنار راهکارهای مطرح‌شده برای ارتقای تولید سنگ‌آهن مورد نیاز کشور بر توسعه بخش فرآوری هم تاکید می‌شود. در این زمینه نیازمند این هستیم که عیار حد اقتصادی سنگ‌آهن و همین‌طور نوع آن‌که در حال حاضر فقط محدود به سنگ‌آهن‌های مگنتی محدود شده را توسعه دهیم تا به پرعیارسازی و فرآوری سنگ‌آهن‌های هماتیت کمک کنیم.
در همین رابطه رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی از هشدارهای این نهاد درباره رو به اتمام بودن ذخایر معدنی به ویژه سنگ‌آهن، فرونشست زمین، تغییر اقلیم در کشور خبر داد.
این کارشناس با اشاره به محدود بودن ذخایر معدنی کشور در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع به ویژه معدنی تاکید کرد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در این زمینه در اواخر دهه ۹۰ یعنی از سال ۹۷ هشدار جدی داد که ذخایر معدنی مانند سنگ‌آهن با روند اکتشاف موجود رو به اتمام است.
وی توضیح داد: ما از لحاظ معدنی انتظار رخدادهای مناسب را در کشور داریم اما زمانی به این هدف می‌رسیم که مطالعات و اکتشافات کامل، عمقی و هدفمند انجام شود درحالی که تاکنون اکتشافات معدنی به دلیل نبود اکتشاف یکپارچه و سیاستگذاری واحد کامل نبوده است و در این زمینه در حال ضربه خوردن جدی هستیم.
ذخایر سنگ‌آهن تا ۱۲ سال آینده رو به اتمام است
جدیدی اضافه کرد: با توجه به پیش‌بینی سازمان زمین‌شناسی، ذخایر سنگ‌آهن کشور با همین روند اکتشاف و برنامه‌ریزی و منابع مالی که هزینه می‌شود، ۱۰ تا ۱۲ سال آینده تمام می‌شود.
وی ذخایر معدنی بوکسیت (ماده اولیه آلومینیوم) را برای ۸ تا ۱۰ و مس را برای ۱۲ تا ۱۵ سال آینده تخمین زد و گفت: درباره سرب و روی اگر طرح معدن مهدی‌آباد (در یزد) به نتیجه برسد ذخیره مناسبی در این زمینه پیدا می‌کنیم و می‌توانیم سال‌های بیشتر دوام بیاریم اما اگر این اتفاق نیفتد ذخایر سرب و روی ۱۰ تا ۱۲ سال آینده رو به اتمام است.
ضرورت اجرای طرح اکتشاف ذخایر معدنی
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با تاکید بر ضرورت اجرای طرح اکتشاف ذخایر معدنی با استفاده از فناوری‌های جدید و مشارکت بخش خصوصی افزود: طرح‌هایی در این زمینه در دست پیگیری و اجراست و به‌تازگی در تفاهمنامه‌ای با شرکت فولاد مبارکه اصفهان مقرر شد طرح ژئوفیزیک هوابرد در پهنه یکصد هزار کیلومتر مربع با هدف اکتشافات جدید ذخایر معدنی به ویژه سنگ‌آهن با مشارکت این بخش انجام شود.
ژئوفیزیک هوایی یکی از روش‌های مورد استفاده در نقشه‌برداری از دگرسانی‌ها و تغییرات فیزیکی زمین است که توسط هواپیما یا بالگرد انجام می‌شود و دارای صحت و دقت بالایی است. از نتایج مطالعات ژئوفیزیک هوایی برای مسائلی از جمله اکتشافات ذخایر معدنی استفاده می‌شود.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی سازمان زمین‌شناسی با تاکید بر اینکه فرصتی برای آزمون و خطا نداریم زیرا ممکن است این مسائل به مرحله فاجعه برسد، گفت: مخاطرات طبیعی، زندگی شهری و محیط‌زیست انسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و محدود بودن ذخایر معدنی، مباحثی مانند اقتصاد، اشتغال و بحران‌های ناشی از کمبود مواد اولیه را دربر می‌گیرد.
در طرح‌های انتقال آب از زمین‌شناسی استعلام نشد
معاون برنامه‌ریزی سازمان زمین‌شناسی کشور در پاسخ به اینکه آیا در طرح‌های مهم انتقال آب از نظرات کارشناسی این سازمان به طور مستقیم استفاده شد، توضیح داد: انتقال آب بحث پیچیده، چندوجهی و بین‌دستگاهی است و به طور کلی در طرح‌های مهم اینچنینی از اطلاعات پایه زمین‌شناسی به صورت غیر‌مستقیم استفاده می‌شود و طرح زیرساختی نداریم که از اطلاعات پایه زمین‌شناسی در آن استفاده نشود.
جدیدی با بیان اینکه در طرح‌های انتقال آب مانند حوضه آبریز زاینده‌رود به طور مستقیم از سازمان زمین‌شناسی استعلام نشده است، افزود: نگاه و تحلیل‌های ما در سالیان اخیر نسبت به سه یا چهار دهه پیش با توجه به تجهیز سازمان به ابزار پیشرفته متفاوت است و اصرار داریم در بحث زیرساختی و شریان‌های حیاتی کشور از تحلیل‌های به‌روز و کارشناسی جدید سازمان زمین‌شناسی استفاده شود.
وی با اشاره به تولید حدود ۳۹۰ لایه اطلاعاتی در کشور در قالب ۹۴ عنوان نقشه مختلف توسط سازمان زمین‌شناسی اضافه کرد: استفاده از نتایج تحلیل‌ها و تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی در اجرای طرح‌های بزرگ زیرساختی کشور ضروری است.
معاون برنامه‌ریزی سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه وقتی یک بحران اتفاق می‌افتد به ما مراجعه می‌شود، تصریح کرد: لازم است قبل از آن که بحرانی اتفاق بیفتد با دانش بیشتر و از دید بالاتر با استفاده از ظرفیت موجود به عارضه‌یابی و پیشگیری از بحران بپردازیم که سازمان زمین‌شناسی آماده ارائه نظرات کارشناسی خود در این زمینه است.
پایین رفتن تدریجی سطح زمین
رضا جدیدی در گفت‌و‌گو با ایرنا مطرح کرد: سازمان زمین‌شناسی به عنوان دیده‌بان آینده با شناخت از سرزمین و تغییر اقلیم مسائلی را پیش‌بینی می‌کند و نسبت به بروز بحران‌ها هشدار می‌دهد که فرونشست زمین یکی از مهم‌ترین آنهاست. پدیده فرونشست، پایین رفتن تدریجی سطح زمین است که دلیل اصلی آن برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی زیرزمینی است. فرونشست زمین جزو بخش‌هایی بود که سازمان زمین‌شناسی از ابتدای دهه ۸۰ به طور رسمی و با مستنداتی کامل درباره آن به نظام برنامه‌ریزی کشور و مسوولان آن زمان هشدار داد که در حال ظهور به صورت جدی است.
این کارشناس زمین‌شناسی با بیان اینکه پدیده فرونشست از چند دهه گذشته در کشورمان آغاز شده است، اضافه کرد: سازمان زمین‌شناسی در دهه ۸۰ این موضوع را به طور رسمی اعلام کرد اما نظام برنامه‌ریزی آن موقع این موضوع را جدی تلقی نکرد و به‌دنبال پاک‌کردن صورت مساله بود و حتی این موضوع مطرح شد که این معضل چه ارتباطی به سازمان زمین‌شناسی دارد.
جدیدی با اشاره به اینکه امروز سازمان زمین‌شناسی محور مطالعات فرونشست قرار گرفته و این موضوع در هیات وزیران هم با توجه به مساله خاص اصفهان مطرح شده است، گفت: ما با توجه به پایش مخاطرات طبیعی و زمین‌شناسی در دو بخش به نظام برنامه‌ریزی کشور هشدار جدی دادیم که شامل «فرونشست زمین، تغییر اقلیم و گرد و غبار» و «رو به اتمام بودن ذخایر معدنی به ویژه سنگ‌آهن با روند اکتشاف فعلی» است.
وی با تاکید بر اینکه فرونشست زمین، تغییر اقلیم و گرد‌وغبار مخاطراتی است که با زندگی مردم ارتباط دارد و مشکلاتی را برای آنها ایجاد می‌کند، افزود: لازم است که راه‌های مناسب برای انجام طرح‌های پایشی و مهار این پدیده‌ها در کشور هموار شود.
جدیدی با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی در بخش منشایابی و پایش مخاطرات طبیعی فعالیت می‌کند، تصریح کرد: کار ما مهار و کنترل پدیده‌ها نیست بلکه نسبت به بروز آنها هشدار می‌دهیم، به پایش و منشایابی می‌پردازیم و نسخه‌هایی برای مهار آنها ارائه می‌کنیم.
وی ادامه داد: زمانی که سازمان زمین‌شناسی اعلام می‌کند پدیده فرونشست ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است در واقع لزوم تعادل‌بخشی بین منابع و مصارف آب را مطرح کردیم و در این بخش دستگاه‌های اجرایی دیگر کشور باید وارد کار شوند.
جدیدی با اشاره به اینکه طرح پایش فرونشست از سه سال گذشته به طور جدی در استان اصفهان انجام و به تولید اطلاعات پایه، نقشه محیط‌های مختلف تراکنش فرونشست در شهرها و دشت‌ها منجر شده است، اظهار کرد: این مطالعات باید به طور مستمر و با دقت بیشتر انجام شود از طرفی برنامه‌های مهار این پدیده نیز به استان اصفهان پیشنهاد شده که برخی از آنها در حال اجرا و تعدادی نیز مسکوت مانده است.
۳۰ استان ایران در معرض خطر
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه از ۳۱ استان کشور، ۳۰ استان در معرض مخاطره فرونشست زمین قرار دارد، گفت: تنها استانی که هنوز به طور جدی با این پدیده مواجه نشده، گیلان است هرچند این خطه نیز معضلات زیست‌محیطی خاص خود را دارد.
جدیدی افزود: پس از پایش فرونشست زمین در اصفهان به این نتیجه رسیدیم که طرح مذکور را به صورت جدی وارد مرحله ملی کنیم و تصمیم بر این شد که طرح ملی پایش فرونشست با همکاری دستگاه‌های مربوطه اجرا شود.
وی با بیان اینکه اجرای چنین طرح‌هایی در زمان حاضر دیر شده و برخی مناطق به مراحل فوق بحرانی رسیده‌اند، تصریح کرد: این موضوع کُندی نظام برنامه‌ریزی کشور را در این زمینه نشان می‌دهد که ۲۰ سال پس از اعلام موضع جدی سازمان زمین‌شناسی این کارها انجام می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان زمین‌شناسی می‌تواند درباره مهار فرونشست زمین مطالبه‌گر باشد، توضیح داد: ما به این شکل نمی‌توانیم مطالبه‌گر باشیم اما با توجه به بروز فرونشست زمین و وظیفه ملی که به عهده‌داریم شاید به این سمت رفتیم که در برخی موارد مطالبه‌گری کنیم.
جای لج‌ولجبازی و گروکشی سیاسی نیست
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه قانون مدون و محکمی درباره لازم‌الاجرا بودن مطالعات زمین‌شناسی وجود ندارد، افزود: اگر بخواهیم مطالعات این سازمان لازم‌الاجرا شود نیاز به قوانین و همراهی نظام برنامه‌ریزی کشور دارد اما اگر وضع به‌همین منوال باشد نظام برنامه‌ریزی کشور در این قضیه نمی‌تواند به نتیجه برسد.
این کارشناس با اشاره به نقش سازمان زمین‌شناسی به عنوان نظام علمی و هشداردهنده با اطلاعات قوی افزود: اطلاعات ما باید در جانمایی شهری و زیرساخت‌های حیاتی کشور استفاده شود زیرا اطلاعات پایه‌ای و اکتشافی ما مسیر را برای اجرای طرح‌های زیرساختی و معدنکاری تسهیل می‌کند.
وی درباره اینکه در زمان حاضر با توجه به بحرانی‌بودن پدیده فرونشست زمین در اصفهان چه موضوعی اولویت دارد، گفت: ابتدا باید منابع و مصارف آب برای تعادل‌بخشی مشخص شود و طرح‌های زیرساختی استان، جایگزین داشته باشند تا اگر راهی یا زیرساخت حیاتی استان دچار مشکل شد جایگزینی برای آن داشته باشیم.
جدیدی اضافه کرد: اکنون جای آزمون و خطا، لج‌ولجبازی و گروکشی سیاسی و ساختاری برای قدرت‌نمایی نیست و مردم هم باید همراهی کنند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :