کمی توقف در داستان تحریم

محمدصادق جنان‌صفت * در حالی که ایرانیان انتظار داشتند کاندیداهای باقی‌مانده در مبارزه برای رسیدن به پاستور از پیامدهای تحریم آمریکا بگویند و آثار تخریبی این مقوله را بر کسب‌وکار و زندگی شهروندان توضیح دهند اما در دو مناظره قبلی، چیزی گفته نشد. کاندیداهای اصولگرایان ترجیح می‌دهند دلیل بدبختی ایرانیان را ناکارآمدی دولت فعلی معرفی کنند و به همین دلیل به سراغ تحریم نرفتند و نخواهند رفت و دو تن باقی‌مانده از کاندیداها که اصولگرا نیستند نیز ترجیح دادند خود را وارد بازی نکنند که در آن گیر بیفتند.

به این ترتیب داستان تحریم و به تبع آن داستان گفت‌وگوهای وین که شعله آن برافروخته‌تر می‌شود، به فراموشی سپرده شد. واقعیت این است که تاب‌آوری اقتصاد ایران در سه سطح کلان، بنگاه‌ها و خانواده‌ها روندی کاهنده در برابر پیامدهای تحریم را تجربه می‌کند. خانواده‌های ایرانی در دهه ۱۳۹۰ به دلیل رشد پایین تولید ملی و نیز تورم‌های بالا و شتابان، قدرت خرید خود را از دست داده‌اند. بنگاه‌های ایرانی به دلیل بلاتکلیفی در مقوله تحریم‌ها انگیزه سرمایه‌گذاری ندارند و سرمایه‌گذاران خارجی نیز به ایران نمی‌آیند. به نظر می‌رسد ادامه این وضعیت، روزگار را تاریک می‌کند و روزی می‌رسد که جلوی چشم را هم نمی‌شود دید. بنابراین باید کاری کرد و راهی انتخاب کرد که به آن روزهای ناشناس نرسیم. یک راه که از سوی کارشناسان بارها به شکل‌های گوناگون و با ادبیات متفاوت توصیه شده این است که از سوی نظام سیاسی، اندازه‌ای از انعطاف را در چارچوب‌های مشخص تعریف کرده و در مذاکرات وین به طرف‌های دیگر ارائه کرد. ایران می‌تواند و باید از هر روزنه و فضایی که به باز شدن گره تحریم می‌رسد استفاده  کند و انعطاف‌پذیری مشخص و در چارچوب‌های سختگیرانه یکی از راه‌هاست. کارشناسان و متخصصان تحریم می‌توانند راه‌های متقاعد کردن را جست‌وجو کرده و تاکید کنند که اگر کدام بخش از تحریم‌ها باقی بمانند، در ابعاد کلان داستان اقتصاد سیاسی تاثیر آنی و فوری ندارند و کدام دسته از تحریم‌ها در صورت تداوم، می‌توانند اقتصاد ایران را با بی‌تعادلی محض مواجه سازند. در صورتی که فعالیت‌های کارشناسانه در این باره اتفاق بیفتد و خطرها و تهدیدهای ادامه وضع فعلی توضیح داده شود، بعید است مخالفت‌ها کمتر نشود. به طور مثال در حال حاضر خطر از دست دادن مازاد نفت ایران در صورت ادامه شرایط فعلی و ادامه تحریم نفت، یک امر حتمی است و ده‌ها کارشناس و متخصص بازار جهانی نفت در این روزها و ماه‌های گذشته بر آن تاکید کرده‌اند.

ایران می‌تواند امتیازهایی بدهد و امتیازهایی بگیرد ولی یادمان باشد که آن کشوری که دست‌کم از نظر اقتصادی در شرایط نامساعد قرار دارد، ایران است.

کشورهای درگیر در پرونده هسته‌ای ایران مثل چین، روسیه، انگلستان، فرانسه، آلمان و آمریکا، اقتصادهایشان با تحریم‌ها گره نخورده است و ایران تنها می‌تواند با ابزارهای غیراقتصادی فشار بیاورد که نتیجه یک سال فشار تاکنون ثمری نداشته است. هیچ ایرانی دلسوز به این مرز و بوم کسانی را که راه انعطاف را قبول کنند، به رفتاری ناپسند متهم نخواهد کرد. می‌توان و باید در مبارزه اقتصادی در جاهایی راه را برای تنفس باز کنیم و در صورتی که انرژی و قدرتی بود، دوباره ادامه دهیم؛ کارشناسان باور دارند این تنها راه است. باید کمی ایستاد و به راه رفته شده و راه باقی مانده، نگاه کرد و توجه داشت که مبارزه را می‌توان در شکل‌های دیگر ادامه داد؛ اکنون زمانی است که باید شعله‌های امید در وین را زنده نگه داریم.