سایه‌روشن الزام شرکت‌ها برای انتشار پیش‌بینی سود
به گزارش جهان صنعت نیوز: گفته می‌شود این‌بار قرار است این پیش‌بینی‌ها بر اساس سناریوهای مختلف و با صحت‌سنجی سازمان بورس در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد. با این حال اما انتشار پیش‌بینی سود شرکت‌ها همچنان با ریسک قدیمی «گمراه‌کنندگی» روبه‌رو است. محافظه‌کاری برخی شرکت‌ها، در مقابل انتشار ارقام فراتر از واقعیت از سوی برخی دیگر از شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، همواره از مهم‌ترین ریسک‌های انتشار EPS بوده است.
در همین حال عدم‌ثبات نرخ ارز در کنار ابهام سیاست‌های کلان اقتصادی می‌تواند پیش‌بینی سود و زیان شرکت‌ها را با چالش عدم شفافیت مواجه کند. گفته می‌شود سازمان بورس برای پوشش این ریسک‌ها، گزینه سناریومحوری را به الزامات جدید افزوده تا شرکت‌ها بتوانند وضعیت‌های مختلفی را در جداول تحلیل حساسیت با تاکید بر عدم‌قطعیت در نظر بگیرند.
با این حال اما ناظران بازار سرمایه عنوان می‌کنند بهتر است ارائه پیش‌بینی سود از سوی شرکت‌ها بدون عاملیت ناشران و از سوی شرکت‌های سرمایه‌گذاری معتمد صورت گیرد تا ریسک ارائه ارقام غیرواقعی و اغراق در سود و زیان را پوشش دهد. سیدفرهنگ حسینی تحلیلگر بازار سرمایه نیز در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» ارائه پیش‌بینی سود را امری مثبت در بازار دانسته و اظهار کرده است که اگر چه ارائه پیش‌بینی سود با عدم‌قطعیت همراه است اما دست‌کم می‌تواند مبنا و بازه‌ای را برای میزان سود و زیان شرکت‌ها در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد.
بر اساس ابلاغیه سازمان مبنی بر الزام شرکت‌ها برای ارائه پیش‌بینی سود، تمامی شرکت‌های تولیدی ملزم هستند که مفروضات پیش‌بینی سود و زیان بر پایه متغیرهای تحت اختیار مدیریت را در قالب جداول خلاصه اطلاعات گزارش تفسیری ارائه کنند. همچنین صنایع محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، استخراج کانه‌های فلزی، فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای، در کنار صنعت سیمان، آهک و گچ ملزم هستند جداول تحلیل حساسیت سود و زیان را به ازای هر سهم به گونه‌ای منتشر کنند که ناشر مجاز باشد حداکثر سه متغیر خارج از کنترل خود مانند قیمت‌های جهانی مواد اولیه، محصولات و نرخ ارز را در قالب تحلیل حساسیت ارائه دهد.
این جداول باید دست‌کم پنج احتمال را مطرح کند. همچنین ناشران ملزم شده‌اند که ذیل جداول تحلیل حساسیت بر احتمالی‌بودن و عدم‌قطعیت پیش‌بینی‌ها تاکید شود. پیش از این نیز تا سال ۹۶ شرکت‌ها اطلاعات پیش‌بینی سود خود را در مقطعی با عبور از فیلتر سازمان بورس و در مقطعی راسا، منتشر می‌کردند؛ با این حال بروز برخی چالش‌ها سبب شد تا سازمان بورس به طور کلی الزام انتشار EPSها را لغو کند. با اختیاری شدن انتشار این اطلاعات، شرکت‌ها به تدریج ارائه پیش‌بینی سود به سرمایه‌گذاران را از دستور کار خود خارج کردند.
به گفته محسن انصاری‌مهیاری مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار، توقف طولانی مدت نمادها برای ارائه پیش‌بینی سود، تغییرات مکرر مفروضات پیش‌بینی‌ها، بی‌توجهی سرمایه‌گذاران به تحلیل‌های ارائه شده توسط سایر نهادهای مالی و توجه صرف به پیش‌بینی ارائه شده از سوی ناشر و نیز انتشار محتاطانه EPS از سوی برخی ناشران از مهم‌ترین دلایل لغو «اجبار» برای انتشار پیش‌بینی سود بوده است. با این حال اکنون سازمان بورس به این نتیجه رسیده که ارائه این اطلاعات از سوی شرکت‌ها می‌تواند راهگشای سرمایه‌گذاران در بازاری باشد که نسبت به سال ۹۶ از ارزش بسیار افزون‌تری برخوردار است.
با این حال اما از آنجا که این پیش‌بینی‌ها قرار است از سوی خود ناشران ارائه شود، نگرانی‌هایی را در راستای احتمال گمراه‌کنندگی ارقام سود و زیان برانگیخته است. ناظران بازار سرمایه عنوان می‌کنند که این ریسک می‌توانست با سپردن محاسبه و تحلیل EPS به شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌های معتمد پوشش داده شود تا مردم بتوانند بیش از یک تحلیل را از منابع متفاوتی دریافت کنند.
در همین حال بهتر است این پیش‌بینی‌ها با در نظر گرفتن سه نگاه بدبینانه، خوش‌بینانه و متعادل به سرمایه‌گذاران ارائه شود. به هر روی اما به نظر می‌رسد با وجود تمامی چالش‌ها، ارائه گزارش‌های پیش‌بینی سود شرکت‌ها از سوی عموم فعالان بازار سرمایه مورد اقبال قرار گرفته و به عنوان امری مثبت تلقی شود.
سناریوسازی در راستای رفع چالش‌ها
سیدفرهنگ حسینی تحلیلگر بازار سرمایه درباره سیر انتشار پیش‌بینی سود شرکت‌ها طی سال‌های گذشته به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «انتشار پیش‌بینی سود تا آذرماه سال ۱۳۹۶ الزامی بود و شرکت‌ها مکلف بودند همزمان با ارائه صورت‌های مالی فصلی و تا قبل از پایان سال، پیش‌بینی‌های سود خود را برای آن دوره زمانی ارائه دهند. اما دو چالش اساسی در این باره وجود داشت. عده‌ای از شرکت‌ها با مفروضات محافظه‌کارانه گزارش می‌دادند و این رویه غالب بازار بود. به این معنی که سود پیش‌بینی بسیار پایین‌تر از سود تحلیلی و واقعی آنها بود.
گروه دیگری از شرکت‌ها که البته تعداد قلیلی بودند نیز بر اساس مفروضات غیرواقعی عددهای بالا و غیرمنطقی ارائه می‌کردند. این رویه در سال‌های ۹۵ و ۹۶ باعث ایجاد چالش در یکی از نمادها شد و سازمان بورس در آن مقطع پیش‌بینی سود را حذف کرد و به جای آن گزارش تفسیری را جایگزین کرد.» او می‌افزاید: «این مسیر ادامه پیدا کرده بود تا اینکه در نیمه اول سال ۹۹ شاهد رونق قابل‌توجهی در بازار سرمایه بودیم. در این دوره به دلیل نبود پیش‌بینی‌های سود، رویکرد تحلیلی و قیمت‌گذاری بر مبنای سود و جریان‌های نقدی عملا از توجه سرمایه‌گذاران خارج شد و منتج به رشد سرسام‌آور قیمت‌های بازار شد.
در این مقطع خواسته‌ای بر این مبنا مطرح شد که پیش‌بینی‌های سود بازگردند؛ کار به صورت مرحله‌ای شروع شد اما همچنان انتقادات قبلی به آن وارد بود. در راستای رفع این انتقادات، سازمان بورس در رویه جدیدی که اکنون ابلاغ شده، پیش‌بینی سود سناریو محور را مطرح کرده است. به این معنی که شرکت یک پیش‌بینی پایه را ارائه می‌دهد و در کنار آن سه عامل اساسی که بر سود شرکت موثر اما خارج از اراده شرکت است را به عنوان پارامترهای پیش‌بینی و تجزیه و تحلیل سود و اصطلاحا تحلیل حساسیت در گزارش‌ها افشا می‌کند که به نمونه‌های آن نیز در بخشنامه سازمان اشاره شده است.»
مبنای محاسباتی برای سرمایه‌گذاران
این کارشناس بازار سرمایه بیان می‌کند: «در سطح کلان باید توجه داشت که در حال حاضر تعداد زیادی نماد فعال در بازار سرمایه وجود دارد، در عین حال نهادهای مسوول تحلیل هم قدرت کافی ندارند یا از جایگاه مناسبی برخوردار نیستند و همچنین خود سرمایه‌گذاران هم خیلی راغب به استفاده از خدمات تحلیلی نیستند؛ در نتیجه ارائه پیش‌بینی سود می‌تواند مبنایی باشد برای اینکه دست‌کم مبنای سود شرکت مشخص باشد. به این معنا که دست‌کم مبنایی وجود دارد و سرمایه‌گذاران بر اساس نگاه خوش‌بینانه یا بدبینانه نسبت به بازار (که در نسبت P/E خود را نشان می‌دهد) و عوامل بیرونی تاثیرگذار بر شرکت‌ها (مثل قیمت‌های فروش، قیمت ارز، مواد اولیه که سه عامل اصلی در گروه‌های تعیین‌شده برای انتشار EPS فوروارد هستند) می‌توانند سود خود را به راحتی از جدول تحلیل حساسیت برآورد کنند.» حسینی اضافه می‌کند: «به نظر من این الزام امر مناسبی است؛ البته آن دیدگاه سال ۹۶ مبنی بر اینکه مشاوران سرمایه‌گذاری متمرکز شوند و پیش‌بینی سود ارائه دهند، به دلیل عدم سودآوری آن کسب‌وکار، هیچ وقت اجرایی نشد.»
شناخت ارزش نماد با بررسی P/S
حسینی همچنین در توضیح مزایای انتشار P/S شرکت‌ها که به تازگی در سایتTSETMC قابل مشاهده است، توضیح می‌دهد: «هر چه اطلاعات بیشتری در دسترس سرمایه‌گذاران باشد قدرت تحلیل را بالاتر می‌برد. به هر حال مراجعه به کدال و سامانه‌های مختلف برای تحلیل برای تمامی سهامداران سخت است. همچنین شاخص فروش در شرکت‌ها یکی از واقعی‌ترین ارقام اطلاعات شرکت‌ها هستند زیرا قابلیت دستکاری در آن پایین است و مدیریت سود یا هموارسازی آن بالاست.
فروش تاثیر‌پذیر از این موارد نیست و شرکت‌ها و مدیران در رقم فروش تضاد منافعی با سرمایه‌گذاران ندارند و هر دو گروه علاقه‌مند به فروش بیشتر هستند. در عین حال شرکت‌ها و صنایع، یک حد و آستانه و دامنه حاشیه سود دارند. ما انتظار داریم که کسب‌وکارهای مختلف در یک محدوده‌ای بتوانند حاشیه سود داشته باشند و سود کسب کنند. در نتیجه اطلاع از نسبت قیمت به فروش یا همان P/S و محدوده‌ای از حاشیه سودهایی که شرکت می‌تواند داشته باشد که البته معمولا یک روند تاریخی دارد و می‌توان به آنها رجوع کرد، برآورد مناسبی نسبت به وضعیت شرکت ارائه می‌دهد.» این کارشناس بازار سرمایه در توضیح اینکه چرا استناد نسبت به P/E یا EPS شرکت کمتر است، می‌افزاید: «EPS شرکت تحت تاثیر درآمدهای غیرعملیاتی مانند فروش دارایی‌ها یا تسعیر ارز هم قرار می‌گیرد؛ در حالی که عملا فروش شرکت تحت تاثیر این عوامل نیست. در نتیجهP/S یک نسبت واقعی‌تر است و می‌تواند به کسانی که اطلاعات مالی معقولی دارند کمک کند. در عین حال همان‌طور که P/E بازار یک روند تاریخی داشته و عمدتا بین چهار تا ۱۰ بوده و به ندرت خارج از این محدوده معامله شده، نسبت P/S هم در یک بازه‌ای حدود ۷/۰ تا دو در دوره‌های مختلف نوسان کرده است. باید توجه داشت که تحلیل P/S بازار هم می‌تواند شاخصی برای ارزان یا گران بودن بازار باشد.»
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانبانک و بیمه
لینک کوتاه :