وزیر خارجه «ویترین ایران» در جهان است
به گزارش جهان صنعت نیوز: ابراهیم رییسی پیش از انتخابات اعلام کرده بود کسی که وارد دولت او می‌شود، به نماد دولت تبدیل خواهد شد پس باید متخصص، کارآمد و انقلابی باشد، به همین دلیل افرادی که در ستاد او هستند لزوما از اعضای کابینه احتمالی او نخواهند بود. اما گمانه‌زنی‌ها درباره اعضای کابینه احتمالی او تاکنون، گویای چنین ادعایی نیست و شنیده‌ها حاکی از احتمال انتخاب گزینه‌هایی مثل باقری‌کنی، سعید جلیلی یا منوچهر متکی به عنوان وزیر خارجه دولت او است.
** چه کسی وزیر خارجه دولت رییسی است؟
رییسی قبل از انتخابات درباره برجام و سیاست خارجه گفته بود مخالف مذاکره نیست و اولویت اولش همسایگان ایران است. اما بعد از آن در انتقاد از برجام گفت: «یک روز اقتصاد را به یک قرارداد گره زدیم و گفتیم باید برجام بسته شود، یک روز به اجرای آن و روز دیگر به احیای آن گره خورد. اقتصاد کشور به هیچ عنوان نباید به نوعی از این قراردادها گره بخورد.» حالا باید دید رییس دولت سیزدهم با این نوع نگاه به برجام و مذاکرات و تعامل با دنیا، چه کسی را به عنوان وزیر امور خارجه دولتش (که نگاه جهان به ایران از دریچه او است) انتخاب خواهد کرد اگرچه اسامی چند نفر به عنوان وزیر خارجه دولت رییسی مطرح است، اما انتخاب باقری‌کنی یا سعید جلیلی بیش از سایرین محتمل است.
البته گفته شده که باقری‌کنی روز بعد از انتخاب رییسی در وزارت خارجه مستقر شده است تا گزارش مذاکرات وین را از دولت فعلی و تیم مذاکره‌کننده و وزارت خارجه دریافت کند؛ به همین دلیل این احتمال داده شد که باقری‌کنی گزینه مد نظر رییسی برای وزارت خارجه است. اما این احتمال هم وجود دارد که اینطور نباشد و سعید جلیلی، رقیب انتخاباتی رییسی که قبل از انتخابات به نفع او کنار کشید و در واقع نامزد پوششی او بود، به عنوان وزیر خارجه معرفی شود. بازار گمانه‌زنی در این باره داغ است و دیری نپایید که این احتمال رد شد و طبق اظهارات برخی چهره‌های رسانه‌ای اصولگرا و نزدیک به رییسی، طی روزهای گذشته باز احتمال وزیر خارجه شدن باقری‌کنی قوت گرفت.
** علی باقری‌کنی
علی باقری‌کنی دیپلمات ایرانی در دوران دبیری سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی، معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل، دبیر این شورا و نیز مذاکره‌کننده ارشد پرونده هسته‌ای ایران بود که ۵۳ سال دارد. پس از سعید جلیلی مدتی به عنوان معاون اروپایی وزیر امور خارجه فعالیت کرد و پس از حضور جلیلی در شورای عالی امنیت ملی، باقری‌کنی به عنوان معاون او منصوب شد. باقری‌کنی پس از پیروزی روحانی در انتخابات ۹۲ یکی از منتقدان جدی مذاکرات هسته‌ای در دولت روحانی بود. همچنین در سال ۹۸ به عنوان معاون امور بین‌الملل و رییس ستاد حقوق بشر قوه قضاییه و جانشین محمدجواد لاریجانی منصوب شد.
** سعید جلیلی
سعید جلیلی کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ و رقیب یا نامزد پوششی ابراهیم رییسی در انتخابات بود که بیش از شش سال نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی و رییس گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با کشورهای غربی بود. در دوران مسوولیت جلیلی سه قطعنامه در شورای امنیت علیه ایران ظرف بازه زمانی اسفند ۱۳۸۶ تا خرداد ۱۳۸۹ تصویب شد و به قرار دادن ایران ذیل فصل ۷ ماده ۴۱ منشور ملل متحد در قطعنامه ۱۹۲۹ منجر شد؛ یعنی شناسایی ایران به عنوان یک کشور مخل و تهدیدکننده صلح و امنیت جهانی.
اگر چه شاید میان سعید جلیلی و باقری‌کنی از نظر نوع نگاه به دنیا تفاوت چندانی وجود نداشته باشد و هر دوی آنها رویکرد نسبتا مشابهی درباره برجام، مذاکرات و تعامل با دنیا داشته باشند، اما از آنجایی که تعیین چارچوب و خط‌و‌مشی سیاست خارجی به دست شورای‌عالی امنیت ملی و با امضا و تایید رهبری است، شاید همانطور که برخی کارشناسان می‌گویند انتخاب هر کدام از این دو گزینه تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته باشند. اما این احتمال هم وجود دارد که رییسی بخواهد در صورت انتخاب باقری‌کنی به جهان اعلام کند که رویکرد تعاملی ایران با جهان و نگاه دولت او به مذاکرات و برجام تا حدی متعادل‌تر از نگاه سعید جلیلی به مساله هسته‌ای است.
** وزیر خارجه باید فرد خوشنامی در دنیا باشد
البته جلال جلالی‌زاده، نماینده دور ششم مجلس در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در این باره گفت: »وزیر خارجه در نشان‌دادن چهره ایران به جهان نقش زیادی دارد. او باید در دنیا فرد شناخته شده و خوشنامی باشد. خوش‌فکر و دارای صعه‌صدر و پذیرنده نظر دیگران باشد و درباره موضوعات دیپلماتیک فردی موثر و قابل اعتماد باشد.»
این چهره سیاسی اصلاح‌طلب تاکید کرد: «البته هر رییس‌جمهوری در انتخاب کابینه و گزینه‌های مدنظر خود برای وزارتخانه‌ها مختار است، اما انتخاب وزیر خارجه از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در این‌باره ملاحظات متعددی را مدنظر قرار دهد.»
جلالی‌زاده همچنین درباره انتخاب سعید جلیلی به عنوان وزیرخارجه دولت رییسی گفت: «با توجه به تجربه و شناختی که دنیا از سعید جلیلی دارد، انتخاب او به عنوان وزیر خارجه می‌تواند این پیام را به دنیا بدهد که رویکرد هسته‌ای جمهوری اسلامی و نوع تعامل ایران با دنیا همان رویکرد سفت و سخت قبل است. اما انتخاب باقری‌کنی به عنوان وزیر خارجه احتمالی می‌تواند این پیام را داشته باشد که رویکرد ایران نسبت به تعامل با دنیا، متعادل‌تر است چرا که تا حدی شاید بتوان او را معتدل‌تر دانست.»
این فعال سیاسی ادامه داد: «پیشینه، سوابق، تجارب، رویکرد و موضع‌گیری‌های گذشته افراد، معرف رویکرد آنها است. پس اگر آزمون‌های قبل را تکرار کنیم شکست می‌خوریم. کلید حل مشکلات کشور در دست سیاست خارجی است و باید به سمت رفع تحریم‌ها و تعامل با دنیا پیش برویم.»
او افزود: «اگر کسانی که در گذشته درباره موضوعات خارجی شکست خورده‌اند دوباره مسوولیت بگیرند، قطعا دولت جدید در این باره برنامه‌هایش با شکست مواجه خواهد شد چون تداعی‌کننده همان سیاست‌های پیشین است. بنابراین آقای رییسی عاقل‌تر از این است که این موضوع را نادیده بگیرد و با انتخاب جلیلی به عنوان وزیر خارجه وارد بازی خطرناکی شود که موجب تضعیف بیشتر دولت او می‌شود.»
جلالی‌زاده همچنین تاکید کرد: «رویکرد دولت رییسی درباره سیاست خارجی فرار از بن بست احتمالی است که با وجود سعید جلیلی به آن دچار خواهد شد. پس ترجیح باقری‌کنی به جلیلی یعنی عبور کردن از موضع‌گیری سخت و تندروانه که باعث مشکلات شدیدتر در کشور می‌شود.»
** وزیر خارجه می‌تواند روند تعامل با دنیا را کند یا تند کند
اما حسن بهشتی‌پور نظر دیگری دارد. این کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان صنعت» در این باره گفت: «وزیر خارجه در بخش کارشناسی و نظردهی در کمیته‌های تخصصی تاثیرگذار و تصمیم‌ساز نیست و در شورای عالی امنیت ملی تنها یک رای دارد، اما این فرد می‌تواند روند سیاست خارجی و تعامل با دنیا را کند یا سریع کند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل افزود: « تفاوت چندانی بین باقری‌کنی و جلیلی وجود ندارد و آنها دو یار دیرین هستند و سال‌ها در شورای عالی امنیت ملی درکنار یکدیگر کار کرده‌اند و این دو، شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند.»
بر خلاف جلالی‌زاده که معتقد است رویکرد جلیلی باعث شد چند قطعنامه علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شود، بهشتی‌پور این موضوع را رد کرد و به «جهان‌صنعت» گفت: «این موضوع را قبول ندارم و ایراد از ما است که مسوولیت اتفاقات را به گردن افراد کوچک می‌اندازیم چرا که دستمان به بزرگ‌تر‌ها نمی‌رسد. جلیلی سیاست‌هایی که به او ابلاغ می‌شده است را اجرا می‌کرده و هر کسی دیگر هم جای او بود، این قطعنامه‌ها علیه ایران صادر می‌شد چرا که او تصمیم‌گیرنده نبوده است.»
او تاکید کرد: «تنها فرقی که انتخاب وزیر خارجه دارد این است که در کمیته‌های تخصصی اگر فردی انتخاب شود که حقوق بین‌الملل خوانده باشد و سازوکار بین‌الملل را بشناسد، می‌تواند نظرات کارشناسی متقنی بدهد که اعضای شورای عالی امنیت ملی را تحت‌تاثیر قرار دهد. اما اگر وزیری انتخاب شود که حقوق بین‌الملل نخوانده و از نظام بین‌الملل و موازنه قوا اطلاعی نداشته باشد و از جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی مطلع نباشد، این انتخاب آسیب زننده است.»
این کارشناس بین‌الملل اظهار کرد: »نوع ادبیات وزیر خارجه و دیپلمات بودنش بسیار موثر است. نکته مهم‌تر اینکه وزیر خارجه ویترین سیاست خارجی یک کشور در جهان است. او منعکس‌کننده دیپلماسی و سیاست خارجی یک کشور است چرا که او باید موضع رسمی بگیرد و انعکاس‌دهنده این تصمیم باشد. بنابراین هر چقدر دیپلمات‌تر باشد و نوع پوشش و زبان بدن مناسب‌تری داشته باشد، اثرگذارتر است. حتی چهره فرد و چگونگی تعامل و برخورد او با جهان، بسیار تعیین‌کننده است.»
بهشتی‌پور پس از تشریح شاخصه‌های وزیر خارجه کشور گفت که باید کسی برای این سمت انتخاب شود که در دنیا ویترین ایران را خوب نمایش دهد. در مواقعی باید اقتدار داشته باشد و در مقطعی تعامل کند. زبانش زبان حقوق بین‌الملل باشد و بتواند افراد را متقاعد کند. نه اینکه صرفا به واسطه تفکر سیاسی و جناحی شخصی را برای تصدی وزارت خارجه انتخاب کند که وجهه شناخته شده و مثبتی در جهان نداشته باشد.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :