حق بیمه‌ها با ریسک‌ها متناسب نیست
غلام بخت‌آور * سال‌هاست بیمه‌گران با این سوال از سوی بیمه‌گذاران مواجه هستند که چرا خودروهای مشابه، حق بیمه یکسان می‌پردازند؟ این حق بیمه یکسان در حوزه بیمه‌های شخص ثالث بسیار شگفت‌آور است، اما در مورد بیمه‌های بدنه هم این موضوع آزاردهنده شده است. مثلا حق بیمه یک خودرو که در تمام طول سال حتی یک کیلومتر هم حرکت نکند، با حق بیمه خودرویی که هر روز از آن استفاده می‌شود تفاوتی ندارد. ماجرا چیست؟
محاسبات «پارامتریک» نه فقط در بیمه‌نامه خودرو، بلکه در همه بیمه‌نامه‌ها می‌تواند مطرح باشد، اما در حوزه بیمه‌های خودرو به دلیل فراگیری آن، ملموس‌تر است. واقعیت این است که حتی استفاده‌کننده خودرو هم می‌تواند ریسک متفاوت ایجاد کند. راننده‌محور شدن بیمه‌نامه شخص ثالث که به تازگی در کشور ما در حال مطرح شدن است، موضوعی است که سال‌هاست در کشورهای توسعه‌یافته پیاده‌سازی شده است.
در برخی کشورها، پارامترهای موضوع محاسبه حق بیمه و صدور بیمه‌نامه، بسیار گسترده و ریز شده است، به طوری که حتی رنگ ماشین و یا محله‌ای که دارنده خودرو در آن ساکن است نیز در محاسبات حق بیمه در نظر گرفته می‌شود. این روش‌ها منطق درستی هم دارند. به عنوان مثال افراد جوان، خودروهایی با رنگ‌های تند را می‌پسندند، پس از روی رنگ خودرو می‌توان دریافت که راننده آن ریسک بیشتر ایجاد می‌کند.
اینکه مالک خودرو، پارکینگ اختصاصی دارد یا خودروی خود را کنار خیابان پارک می‌کند، بر حق بیمه اثرگذار است. اگر مالک خودرو در محله‌ای ساکن است که طی یک سال گذشته هیچ سرقت خودرویی در آن گزارش نشده است، باید حق بیمه کمتری بپردازد، اما اگر در محله‌ای ساکن است که ماهانه یک بار سرقت خودرو در آن رخ داده است، طبیعتا باید حق بیمه بیشتر بپردازد.
به طور کلی «پارامتریک کردن» محاسبات حق بیمه با ریسک‌سنجی متناسب است، اما واقعیت این است که بستر ریسک‌سنجی در کشور ما چندان فراهم نیست.
چه بسترهایی به این منظور مورد نیاز است؟
اگر سیستم‌های بیمه‌گران، پلیس، اورژانس و آتش‌نشانی به هم متصل بود، می‌توانست به شناسایی ریسک کمک کند. به عنوان مثال اگر بدانیم میزان آتش‌سوزی‌های رخ داده در شهرها، بیشتر به کدام مناطق مربوط است، می‌توانیم حق بیمه آتش‌سوزی را با آن متناسب کنیم. یا اگر بدانیم در کدام مناطق شهرها سرقت داخل خودرو بیشتر است، یا سرقت کلی خودرو در کدام مناطق بیشتر به وقوع می‌پیوندد، طبیعتا می‌توانیم نرخ‌ها را متعادل کنیم. متاسفانه باید بگوییم چنین رویکردی نه تنها میان سازمان‌های مختلف وجود ندارد، بلکه بیمه‌گران هم در این زمینه با هم توافقی ندارند.
بیمه‌گران می‌توانند اطلاعات خود را با هم به اشتراک بگذارند؟
بله، اما من نگاه دیگری هم دارم. به عنوان مثال بیمه‌گران می‌دانند که در برخی نقاط کشور، به دلیل وقوع تصادف‌های متعدد، همواره بخش قابل توجهی خسارت مربوط به بیمه‌نامه‌های شخص ثالث یا بدنه اتومبیل را می‌پردازند. در چنین شرایطی، آیا نمی‌توانند به روشی مشترک برای کاهش موارد تصادف در این نقاط برسند؟ بدون شک این کار امکان‌پذیر است.
به چه شکلی امکان‌پذیر است؟ طبیعتا اصلاح هندسی جاده‌ها هزینه‌های زیادی دارد که بیمه‌گران از پس آن برنمی‌آیند. این کار نهادهای مسوول مانند وزارت راه‌و‌شهرسازی است.
بله، اما راه‌های دیگری را باید دنبال کنیم. می‌توان از روش‌های کم‌هزینه مانند اطلاع‌رسانی، قرار دادن موانع یا امثال آن استفاده کرد که در عین کاهش میزان تصادفات، هزینه‌های پرداختی شرکت‌های بیمه را هم بسیار کاهش می‌دهد.
به طور کلی معتقدم روش مدیریت ریسک فقط این نیست که از عدد خسارت به تعرفه برسیم، بلکه می‌توانیم عدد خسارت را تغییر دهیم.
تجربه مشخصی در این زمینه وجود دارد؟
«کرونا» تجربه نزدیک و دقیق از همین ماجرا بود. شیوع این بیماری باعث کاهش سفرها شد و در نتیجه میزان خسارت‌های خودرویی کاهش قابل توجهی داشت. حال باید به دنبال مولفه غیرکرونایی در این زمینه باشیم.
این‌گونه اقدامات از طریق قانونگذاری باید انجام شود، یا اینکه به تعاملات درونی بیمه‌گران هم مربوط است؟
ممکن است در حوزه‌هایی مانند ایجاد شبکه‌های بین‌سازمانی به قانون نیاز باشد، ولی بخش بسترسازی صنعت بیمه به قانون نیاز ندارد و فقط عزم بیمه‌گران را می‌طلبد. شرکت‌های بیمه باید متوجه شوند که به اشتراک گذاشتن داده‌ها، به نفع همه است.
چون بحث قانون شد، خوب است بپرسم حالا که مدت قابل توجهی از اجرای قانون جدید بیمه‌نامه شخص ثالث گذشته است، ارزیابی شما از این قانون چیست؟
معتقدم قوانین در کشور ما باید حسب شرایط، به‌روزرسانی شوند. سرعت تغییر شرایط در کشور ما بسیار زیاد است، اما قوانین متناسب با آن تغییر نمی‌کنند. قانون جدید بیمه شخص ثالث دقیقا با چنین وضعیتی مواجه است و از این رو به نظر من این قانون در حوزه‌هایی قابل نقد کردن است.
* کارشناس صنعت بیمه
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :