کورسوی امید
به گزارش جهان صنعت نیوز: واقعیت اما چیز دیگری است. نه اینکه جواز وزارت خزانه‌داری آمریکا برای دادن پول از طریق حساب‌هایی محدود به صادرکنندگان ژاپنی و کره‌ای و تکمیل معاملات آنان با ایران بی‌اهمیت باشد؛ حداقل این است که غذا و دارو و شاید هم واکسن در این اوضاع و احوال کرونایی دستمان برسد و این کم چیزی نیست. آن‌طور که برخی جلوه می‌دهند اما دلارها در راه نیست تا ایران بنا به میل خود و طبق نیازهای روز خود آن خرج کند.
ضمن اینکه از قدیم گفته‌اند، از هر دست بدهی از همان دست هم می‌گیری. اگر طرف آمریکایی سرکیسه را شل کرده و با اندکی نرمش اجازه استفاده از پول‌های خودمان را داده باشد، قطعا انتظاراتی نیز دارد؛ انتظاراتی که باید به آن پاسخ مثبت داد تا منجر به حل و فصل قضایا و توافق در وین شود. بدیهی است که پافشاری ایران بر مواضع پیشین و سختگیری‌هایی از جنس آنچه مجلسی‌ها می‌گویند و دولت در راه رییسی احتمالا پیشه می‌کند، سبب ادامه‌دار نشدن این‌گونه اقدامات طرف مقابل خواهد بود.
گام آمریکایی‌ها
تا عملیاتی شدن خیلی مانده اما قضیه از این قرار است که پایگاه خبری واشنگتن فری بیکن در گزارشی خبر داده که وزارت خارجه آمریکا اواخر روز سه‌شنبه به کنگره اطلاع داده با هدف دسترسی ایران، بخشی از تحریم‌های تجاری را لغو می‌کند. منظور از این معافیت که توسط آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا امضا شده، انتقال وجوه ایران در حساب‌های محدود به صادرکنندگان در ژاپن و جمهوری کره است.
وزارت امور خارجه آمریکا در عین حال گفته که اجازه انتقال وجوه به ایران را نمی‌دهد و صرفا امکان بازپرداخت به شرکت‌های ژاپنی و کره‌ای را که کالاها و خدمات غیرتحریم‌شده قبل از تشدید تحریم‌های ایالات متحده توسط دولت قبلی صادر می‌کردند، ایجاد می‌کند.
گویا کره و ژاپن برای تکمیل معاملات خود و دریافت پول‌هایشان ۹۰ رو فرصت دارند و بعد از این مدت مشخص خواهد شد که ایران واقعا از این تصمیم چه سودی برده است.
بازگشت عقلانیت
این‌طور که به نظر می‌رسد و تقریبا روشن است، پولی گیر ایران نخواهد آمد و بعد از این مجوز آمریکایی‌ها باید پول برخی شرکت‌های کره‌ای و ژاپنی را نیز بدهد. البته در قبال آن دارو و غذا و اقلامی از این قبیل می‌گیرد و به نحوی به همان سیاست نفت در مقابل غذا برخواهیم گشت. با این حال برخی این تصمیم طرف غربی را نشان‌دهنده حسن‌نیت آنان و آغازی برای تفاهمات بیشتر و رسیدن به توافق می‌دانند.
فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین اما این رویکرد را نشانه حسن‌نیت طرف غربی نمی‌داند. او در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» تاکید می‌کند که «وقتی فضای دشمنی حاکم باشد هیچ‌کسی حسن‌نیت ندارد و همه دنبال سوءنیت، شکست دادن، توطئه کردن، سلاح موثر داشتن و… هستند».
وی افزود: «اما اگر بنا بر ترک مخاصمه باشد و عقلانیتی حاکم شده باشد، وضعیت فرق می‌کند. در چنین شرایطی است که مثلا درک می‌شود اگر جنگ کارگشا بود آمریکا در افغانستان کار را تمام می‌کرد و یا آنان را به این نتیجه می‌رساند که اکنون وقت هزینه‌های کلان برای ایجاد درگیری و حضور نیرو در این منطقه نیست».
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه آیا لغو برخی تحریم‌ها برای صرف پول‌های بلوکه‌شده ایران برای تکمیل معاملات با کشورهای صادرکننده ژاپن و کره را گامی امیدوارکننده تلقی کرد؟ گفت: «بله، این امر قدری امیدوارکننده است. به هر حال هر امر مثبتی امید ایجاد می‌کند و این احتمال را به وجود می‌آورد که ادامه داشته باشد، افزایش یابد و به سایر موارد اختلافی سرایت کند. مخصوصا که در ایران نیز بعد از سال‌ها تاکید بر دور زدن تحریم، جایگزین کردن قاچاق با تعاملات مالی و معمول نظام بین‌المللی و… درک شده که زیان ادامه این مسیر بیشتر است یا عقب‌نشینی از برخی مواضع.»
یک تیر و چند نشان
آن‌طور که مجلسی می‌گوید، آمریکایی‌ها با این اقدام یک تیر و چند نشان خواهند زد. او توضیح می‌دهد: «این تصمیم آمریکایی‌ها قطعا به خاطر آن است که ایران خواهان امتیازی شده است. به هر حال امتیاز را در سینی طلا به کسی نمی‌دهند. این موضوع نیز از وقتی کلید خورد که نخست‌وزیر ژاپن به ایران آمد و دست خالی برگشت و اخیرا هم وزیر خارجه آنان سری به ایران زد. درست است که ایران تحت فشار تحریم است اما آنها در ایران منافعی دارند و ایران می‌توانست یک بازار صادراتی بزرگ برایشان باشد. طبیعی است که از آمریکا می‌خواهند که اختلافاتش با ایران به منافع آنان زیان نرساند. ایران نیز نیاز به پول‌های خود دارد و احتمالا در جریان مذاکرات جاری به عنوان یک خواسته، مطرح کرده است.»
مجلسی این اقدام آمریکایی‌ها را تلاش آنان برای جلب نظر طرف ایرانی تلقی کرد و گفت: «آنها خواسته‌اند از این راه قدری نظر ایران و قدری هم نظر متحدان خود یعنی کره و ژاپن را جلب کنند. همچنین باید به نحوی جوابگوی تندروهای داخلی خود باشند و برای همین موافقت کرده‌اند که این پول از مواردی مثل غذا و دارو به ایران داده شود. قطعا این پول صرف اقلامی مثل تجهیزات نظامی و… نشده و ایران نیز در شرایطی نیست که به آنها نیاز داشته باشد.»
این دیپلمات پیشین کشورمان در پاسخ به اینکه طرف غربی ما به ازای این گام خود از ایران چه خواهد خواست؟ گفت: «ما به‌ازای نهایی آن برای همه مشخص است و تردیدی نیست. مابه‌ازای اصلی همان موضوعی است که مسبب تحریم‌ها بود؛ یعنی تهدید به حذف و نابودی اسراییل. البته که کسی منتظر مصالحه بین ایران و اسراییل مثل ترکیه و اسراییل نیست اما انتظار می‌رود که ایران نیز مقررات و اصول بین‌المللی را به شعارهای پیشین خود ارجحیت دهد.»
وی درباره اینکه آیا مجموعا می‌توان با توجه به این اقدام طرف آمریکایی به حل‌وفصل اختلافات و به نتیجه رسیدن مذاکرات برجامی امیدوار بود؟ گفت: «اگر عملی بشود، بله. اگر آنچه در خبرها آمده است در عمل اتفاق افتد، نشان‌دهنده این است که ایران نرمشی نشان داده و نرمشی هم دریافت کرده است. هیچ امری یک‌جانبه و بدون ما به ازا نیست.»
روی خوش
علی بیگدلی دیگر کارشناس مسائل بین‌المللی اما کمتر به ماجرای اجازه دسترسی ایران به پول‌هایش امیدوار است. او در این باره به «جهان‌صنعت» گفت: «آنچه درباره تبادل پول‌های بلوکه شده ایران در خبرها آمده است، در واقع روی خوشی است که نشان می‌دهند اما نمی‌توان خیلی به آن دل خوش کرد. زیرا ما برای انتقال این پول‌ها نیاز به تصویب FATF داریم که با آن رویکرد مجلس، مجمع و سایر تصمیم‌گیرندگان به نظر نمی‌رسد قصدی برای تصویب آن وجود داشته باشد.»
وی افزود: «فراموش نکنیم که جهت‌گیری اخیر آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که در حال ناامید شدن از مذاکره با ایران هستند و احتمالا راه‌های دیگری پیش بگیرند. به نظر می‌رسد که جبهه جدیدی در خاورمیانه و خلیج‌فارس شکل می‌دهند. با توجه به پیام تبریک آقای اردوغان به نفتالی بنت می‌توان گفت که این جبهه متشکل از ترکیه، عربستان، اسراییل و مصر است و اگر تشکیل بشود برای ما بسیار خطرناک خواهد بود زیرا ما را در یک انزوای سیاسی و اقتصادی در منطقه قرار می‌دهد.»
بیگدلی حتی به اندازه روحانی به پهن شدن آن سفره مورد نیاز در دولت رییسی امیدوار نبود و گفت: «نگاه رییسی بیشتر سروسامان دادن به اقتصاد با اتکا به منابع داخلی است اما اقتصاد مرده ایران به این شکل احیا نمی‌شود و امکانات کافی را نداریم. شاید در هفت، هشت ماه اول دولت سیزدهم به همین رویه فعلی ادامه دهند اما در نهایت اگر واقعا به فکر کشور باشند باید نگاه‌شان را تغییر دهند. مخصوصا که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است برای توافق با ایران عجله ندارند و این یعنی احتمال دارد تحریم‌های دیگری را هم اعمال کنند.»
جمع‌بندی
اجازه صرف بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران برای پرداخت پول شرکت‌های صادرکننده ژاپنی و کره‌ای نه آنقدر امیدوارکننده است که تصور کنیم آمریکا از فردا تحریم‌ها را یکی یکی لغو کرده و دستاورد شگفتی داشته‌ایم و نه آنقدر بی‌اهمیت که از آن، ساده عبور کنیم. هرچه باشد ایران در پی این تصمیم طرف مقابل خواهد توانست به برخی اقلام مورد نیاز خود برسد و شاید در یک فضای خوش‌بینانه مقدمات برداشتن گام‌های مثبت دیگری نیز ایجاد شد و نهایتا توافقی به دست آمد. بر این اساس شاید بتوان نامش را کورسوی امید گذاشت.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :