دستاورد تامین مالی تولید از طریق سرمایههای خُرد مردمی توسط وزارت صمت و ضرورت آن
یاور دشتبانی * از دستاوردهای اخیر و کارآمد وزارت صمت «انعقاد تفاهمنامه تامین مالی تولید با سرمایههای خُرد مردمی» است. به دنبال تاکیدات مقام معظم رهبری درخصوص توجه به حوزه تولید، سیاست وزارت صمت در جهت ایجاد یک بسته شامل ابزارهای مختلف تامین مالی تولید معطوف شد که تامین مالی جمعی (Crowd Funding) یکی از این ابزارها است که از سرمایههای خُرد مردمی برای تکمیل پروژه‌های تا سقف ۱۰ میلیارد تومان استفاده می‌شود.
به دنبال اجرایی کردن این بسته سیاستی، تفاهمنامه مزبور به منظور استفاده از سرمایههای خرد مردمی در قالب تامین مالی تولید از طریق بازار سرمایه و ابزارهای نوین تامین مالی در قالب همکاری مشترک وزارت صمت با سازمان بورس و اوراق بهادار منعقد شد. توسعه تامین مالی بخش‌های مختلف صنعتی، معدنی و تجاری کشور یکی از برنامه‌های مهم وزارت صمت در راستای حمایت از تولید است و به همین منظور در کنار برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه از منابع موجود، بهره‌گیری از منابع جدید مالی در دستور کار وزارتخانه قرار گرفت.
در همین راستا استفاده از سرمایههای خرد مردمی و هدایت آنها به حوزه تولید از طریق پلتفرم‌های تامین مالی جمعی دارای مجوزهای لازم از سازمان بورس، به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی برای حوزه تولید مورد توجه وزارت صمت قرار گرفت و به دنبال احصاء و انتخاب بنگاه‌های اقتصادی به عنوان جامعه هدف این طرح توسط وزارت، تفاهمنامه همکاری مشترک بین وزارت صمت با سازمان بورس و اوراق بهادار و پلتفرم‌های دارای مجوز منعقد شد. حوزه‌های هدف این ابزار شامل تامین مالی فعالیت‌های دانش‌بنیان، واحدهای کوچک و متوسط (SMEها)، طرح‌های تکمیلی و توسعه در مقیاس کوچک، استارت‌آپ‌ها، معادن کوچک‌مقیاس و… (اعم از سرمایه در گردش و سرمایه ثابت) است.
ضرورت تنظیم سیاست‌های پولی در راستای تقویت تولید، با توجه به سهم بالای واحدهای خُرد در اشتغال و تولید
اجرای این طرح یکی از برنامه‌های مهم برای هدایت نقدینگی سرگردان به حوزه تولید در راستای کنترل تورم و مقابله با گرانی است. بدیهی است هرگونه تصمیم‌گیری در حوزه سیاست‌های پولی و اقتصادی باید در راستای تقویت صنعت، تولید، صادرات و واردات باشد در غیر این صورت با افزایش نقدینگی در جامعه، تورم و گرانی تشدید می‌شود. اجرای طرح «تامین مالی تولید با سرمایههای خُرد» و طرح «اقتصاد مقاومتی با شرکت‌های برتر» به عنوان طرح مکمل از برنامه‌های مهم وزارت صمت برای هدایت نقدینگی به حوزه تولید و به تبع آن افزایش تولید ناخالص داخلی، اشتغال و توسعه اقتصادی است.
سهم واحدهای خُرد در دنیا و همچنین در ایران در حوزه اشتغال و تولید بالا بوده و ایجاد یک بستر مناسب برای جذب سرمایههای خُرد در این واحدها به نوعی از وظایف وزارت صمت است که با تکیه بر دستاورد حاضر این هدف، محقق خواهد شد. مطابق آمار، رشد صنعتی کشور در سال ۱۳۹۸ معادل ۱/۷ درصد گزارش شده است. در سه ماه نخست امسال، با وجود همه مشکلات و محدودیت‌هایی که وجود داشت، در ۲۴ رشته صنعتی شاهد رشد بیش از ۵۰ درصدی در این حوزه بوده‌ایم و در بخش تجارت بین‌المللی نیز دستاوردهای خوبی حاصل شده است که امید می‌رود با انعقاد این تفاهمنامه این روند همچنان ادامه داشته باشد.
سیاست‌های وزارت صمت در راستای حمایت از بنگاه‌های خرد اقتصادی، استفاده از روش‌های نوین تامین مالی به عنوان یکی از ابزارهای تامین مالی حوزه تولید است. البته وزارت صمت ضمن انجام بررسی و تحلیل‌های دقیق، انواع روش‌های متعددی را برای تحقق این هدف پیگیری کرده است اما این نگاه جدید در حوزه سرمایه‌گذاری، به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های وزارتخانه، از سال ۹۸ آغاز شد و در سال جاری به مرحله اجرا درآمد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، طرح «اقتصاد مقاومتی با شرکت‌های برتر» که مکمل طرح تامین مالی با سرمایههای خرد مردمی است در قالب انعقاد ۱۰ تفاهمنامه با بنگاه‌های بزرگ اقتصادی به منظور حمایت از تولید به اجرا درآمد. ویژگی اصلی این طرح آن است که در کنار مدیریت حوزه تولید از طریق شرکت‌های بزرگ و مگاپروژه‌ها، حمایت از شرکت‌های کوچک تولیدی نیز مورد توجه قرار می‌گیرد و علاوه بر حمایت از طریق زنجیره‌سازی بین واحدهای بزرگ و خُرد، استفاده از سرمایههای خرد مردمی نیز مدنظر قرار گرفت.
لازم به توضیح است که تامین مالی جمعی، پلتفرم و پایگاهی است برای اتصال پس‌اندازکنندگان خرد و تولیدکنندگان کوچک و متوسط که در واقع می‌توانند نمودی عینی از مشارکت فراگیر مردم در اقتصاد باشند و باید در کنار روش‌های قبلی، ایده‌های جدیدی مانند تامین مالی جمعی را مورد توجه قرار دهیم. گفتنی است در حال حاضر وزارت صمت به عنوان یکی از متولیان تولید کشور، تامین مالی برای فعالیت‌های حوزه صمت را از دو روش بازار پول (شامل بسته حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی، بند الف تبصره ۱۸قانون بودجه، طرح رونق تولید، طرح جهش تولید و طرح تام) و بازار بورس و ابزارهای نوین تامین مالی (شامل انتشار انواع اوراق، عرضه سهام و محصولات بنگاه‌ها، ایجاد انواع صندوق‌ها، تامین مالی جمعی، توسعه لیزینگ، افزایش سرمایه بنگاه‌ها، تامین مالی زنجیره تامین و تاسیس انواع شرکت‌های سهامی عام پروژه) دنبال می‌کند.
در ادامه رئوس برخی محورهای مهم از مفاد اجرایی طرح یادشده ذکر می‌شود:
– حدود ۱۰۰ شرکت برتر برای مرحله اول انتخاب شده‌اند که تا ۵۰۰ شرکت هم قابل تعمیم است. که این شرکت‌ها پروژه‌های جدید «ایجادی» یا طرح‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های جدید را در شرکت‌هایی که بنیه اقتصادی خوبی دارند و سهم بازار و صادرات مناسبی دارند، انجام دهند.
– این طرح ابزاری برای شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت‌های کوچک و متوسط، طرح‌های توسعه کوچک در مقیاس استارت‌آپ‌ها ارائه می‌دهد.
– این طرح برای پروژه‌های تا ۱۰ میلیارد تومان است. اندازه و مقیاس این پروژه‌ها نسبت به پروژه‌های صنعت، پروژه‌های کوچک است.
– برای اینکه ریسک کار کاهش پیدا کند در گام اول حداکثر تا ۵۰ میلیون تومان امکان توسعه طرح‌ها و سرمایه‌گذاری وجود دارد.
– در شهرک‌ها و نواحی صنعتی دو دسته بنگاه هستند که واقعا نیازمند تامین مالی هستند. دسته اول برخی بنگاه‌هایی که منابع آنها تمام شده و دسته دوم برخی بنگاه‌هایی که به دلایلی نتوانسته‌اند با بانک تداوم همکاری داشته باشند.
– طبق تفاهم انجام‌شده، سازمان بورس موظف شده است در چارچوب قوانین حاکم، اقدامات لازم را برای تسهیل‌گری در فرآیند عملیاتی شدن این ابزارها انجام دهد.
– بنگاه‌های کوچک و متوسط که شرایط تامین مالی رسمی از بازار سرمایه را ندارند، می‌توانند در اندازه‌های کوچک و با منابع خرد وارد شوند و در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری کنند و از منافع آن بهره‌مند شوند.
* پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :