سد دفاعی مسکو در برابر واشنگتن در آسیای مرکزی
به گزارش جهان صنعت نیوز: روزنامه روسی کامرسانت به نقل از منابع مطلع گزارش داد، در پیشنهادی بی‌سابقه در بحبوحه روابط سرد میان واشنگتن و مسکو، ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در مذاکرات ۱۶ ژوئن با جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا در ژنو پیشنهاد داد تا آنها درباره افغانستان هماهنگ شده و از پایگاه‌های روسیه در تاجیکستان و قرقیزستان استفاده عملی کنند. گفته می‌شود هدف این پیشنهاد روسیه، تبادل اطلاعات تجسسی و استفاده از پهپادهای مستقر در پایگاه‌های روسیه در آسیای مرکزی برای جمع‌آوری اطلاعات بود. یکی از منابع به رسانه روسی گفت که به احتمال زیاد اگر آمریکا اهداف دیگری را دنبال نمی‌کرد، این پیشنهاد پوتین را می‌پذیرفت اما هنوز به این پیشنهاد پاسخ نداده است.
کامرسانت در این خصوص نوشت: زلمای خلیل‌زاد فرستاده ویژه آمریکا در افغانستان نیز از اظهار نظر در این مورد خودداری کرده و کاخ کرملین نیز هنوز پاسخ نداده است. پیش‌تر رویترز به نقل از افراد مطلع نوشته بود دولت بایدن در حال مذاکره با قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان است تا به صورت موقت میزبان هزاران افغان باشند که با ارتش آمریکا همکاری داشته‌اند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه جمعه شب گفت که هیچ‌کدام از متحدان آسیای مرکزی روسیه قصدی برای میزبانی از نیروهای آمریکایی ندارند. وزیر خارجه روسیه اضافه کرد: اول از همه، پاکستان و ازبکستان پیش‌تر به صورت رسمی اعلام کرده بودند که قصدی برای استفاده از سرزمین‌شان برای میزبانی از زیرساخت‌ها ندارند. هم‌اکنون نیز در دیدار با وزیران خارجه پنج کشور آسیای مرکزی به علاوه روسیه درباره این موضوع صحبت شد و هیچ کدام از متحدان ما قصد ندارند سرزمین و مردمان خود را در برابر چنین خطری قرار دهند.
سرگئی لاوروف اعلام کرد که ماموریت آمریکا در افغانستان شکست خورده و خطر سرایت کردن بی‌ثباتی به کشورهای منطقه آسیای مرکزی بسیار جدی است. طبق اطلاعات این روزنامه، در واقع مقامات مسکو که تمایل ندارند امکان تقویت دوباره حضور نظامی آمریکا در منطقه آسیای مرکزی فراهم شود، پیشنهاد جایگزینی به واشنگتن داده‌اند تا برای کنترل اوضاع در افغانستان از پایگاه‌های نظامی روسیه در خاک تاجیکستان و قرقیزستان استفاده شود.
پیش از این رسانه‌های گروهی آمریکایی خبر داده بودند که دولت ایالات متحده مایل است تا نظامیان خارج شده از افغانستان را در همان حوالی نگه دارد و برای این منظور نیاز دارد تا تاسیسات نظامی در خاک تاجیکستان و ازبکستان را در اختیار داشته باشد.
آمریکا از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ پایگاه هوایی بزرگی در فرودگاه بین‌المللی ماناس قرقیزستان ایجاد کرده بود و از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ نیز در منطقه نظامی خان‌آباد در جمهوری ازبکستان یک پایگاه هوایی مستقر کرده بود. هر دو پایگاه نظامی بعد از وعده کمک ولادیمیر پوتین به آمریکا برای مبارزه با تروریسم پس از حمله ۱۱ سپتامبر به وجود آمدند، اما مقامات مسکو همواره ظهور این پایگاه‌ها در حیاط خلوت خود را یک پدیده موقت ارزیابی می‌کرد، در حالی‌که ایالات متحده درصدد تقویت حضور نظامی خویش در منطقه آسیای مرکزی بود. در نهایت آمریکایی‌ها مجبور شدند از روی اجبار و به درخواست مقامات محلی و البته تحت تاثیر نفوذ روسیه، هر دو پایگاه نظامی خود را تعطیل کنند.
در حال حاضر تاجیکستان به عنوان عضو سازمان پیمان امنیت جمعی، حق ندارد بدون موافقت دیگر اعضای آن، اجازه ایجاد پایگاه نظامی خارجی را در خاک خود بدهد و در قانون اساسی اصلاح شده ازبکستان هم اصل غیرقابل قبول بودن استقرار پایگاه‌های نظامی خارجی در خاک این جمهوری تقویت شده است.
البته طبق اطلاعات رسانه‌های گروهی آمریکایی، واشنگتن درصدد متقاعد کردن مقامات دوشنبه و بیشکک برای ایجاد تاسیساتی در مقیاس کوچک‌تر، به عنوان مراکز لجستیکی، ضدبحران یا آموزشی است. یک مقام آگاه در سازمان پیمان امنیت جمعی به این روزنامه گفت: نمی‌توان به چنین اظهاراتی اطمینان داشت و آمریکایی‌ها همواره از یک مرکز کوچک شروع کرده و به تدریج بر وسعت آن افزوده و حضور نظامی خود را گسترش می‌دهند.
طرف روسی نیز از قبل به کشورهای منطقه هشدار داده که ایالات متحده آنقدرها به ادامه حضور نظامی خود در خاک افغانستان علاقه ندارد و بیشتر درصدد استفاده از آسیای مرکزی برای مهار روسیه، چین و ایران است و این منطقه بیشتر از این جهت برای واشنگتن اهمیت دارد.
راه‌حل جایگزین مسکو
این در حالی است که در جریان نشست سران اخیر روسیه و آمریکا در ژنو، ولادیمیر پوتین به جو بایدن راه حل جایگزینی را برای کنترل اوضاع در افغانستان پیشنهاد داده است: دو کشور اقدامات مشترکی را در جهت‌گیری افغانستان انجام دهند و در این راستا از امکانات نظامی و پایگاه‌های روسیه در تاجیکستان و قرقیزستان استفاده شود. البته این مساله به طور رسمی از سوی کاخ کرملین مورد تایید قرار نگرفته است. مقامات آمریکایی نیز از تفسیر این موضوع خودداری کرده‌اند.
از سوی دیگر بلومبرگ و رویترز به نقل از منابع خبری خود نوشته‌اند که واشنگتن درخواست دیگری نیز از کشورهای آسیای مرکزی کرده است. آمریکا خواسته تا ازبکستان، تاجیکستان و حتی قزاقستان، بیش از ۱۰ هزار افغانی (و طبق برخی اطلاعات حتی ۱۰۰ هزار نفر) که با کشورهای ناتو همکاری داشته‌اند را به همراه خانواده‌هایشان در خاک خود بپذیرند تا بعد از خروج نظامیان آمریکایی، خطری آنها را تهدید نکند.
یک مقام آگاه به روزنامه کامرسانت گفته که به عقیده مقامات مسکو، کشورهای منطقه باید به‌طور مستقل در این باره تصمیم‌گیری کنند، اما اگر آنها نظر طرف روسی را بپرسند، خواهند شنید که چنین تصمیمی چه مشکلات و خطراتی را می‌تواند به دنبال داشته باشد که از جمله آنها تامین مالی پذیرفتن چنین حجم زیادی از پناهجوی افغانی در این کشورها و مشکل ادغام آنها با مردم این جمهوری‌هاست و حتی احتمال انتقام‌گیری طالبان از کشورهای منطقه به‌خاطر چنین خدمت‌رسانی به آمریکایی‌ها بعید نخواهد بود.
پس از توافق فوریه ۲۰۲۰ آمریکا و طالبان و امضای «توافقنامه صلح» بین دو طرف، روند خروج نظامیان آمریکایی و متحدان این کشور از افغانستان شروع شد. ایالات متحده و دیگر کشورهای عضو ناتو در سال ۲۰۰۱ در پاسخ به حملات ۱۱ سپتامبر همان سال در آمریکا، به افغانستان حمله نظامی کردند و از آن زمان، حضور نظامی و اشغالگری آنها در افغانستان ادامه داشته است.
در هفته‌های اخیر، جنگ داخلی در افغانستان با حملات گروه «طالبان» به مناطق تحت کنترل حکومت این کشور تشدید شده و اوضاع این کشور را ناامن‌تر کرده است. بر اساس اطلاعات رسانه‌های روسیه، آمریکا تاکنون ۹۵ درصد نیروهای خود را از افغانستان خارج کرده و به همین دلیل گروه طالبان فعال‌تر شده و مناطق جدید در این کشور را به تصرف درآورده است.
دیدار ولادیمیر پوتین و جو بایدن روز ۱۶ ماه ژوئن در ژنو برگزار شد و از نتایج اصلی این دیدار توافق دو طرف برای بازگشت سفیران روسیه و آمریکا به محل کار خود در پایتخت‌های دو کشور است. این نخستین دیدار سران روسیه و آمریکا پس از روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا بود.
پیشنهاد ویژهلینک کوتاه :