زیر سایه وین و یمن
به گزارش جهان صنعت نیوز: اظهارات اخیر مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق اما بار دیگر نگاه ما را به سوی این موضوع منطقه‌ای مهم برمی‌گرداند. او در گفت‌وگویی با شبکه العربیه از ادامه‌دار بودن گفت‌وگوهای ایرانی- سعودی همچنین نقش عراق در تحولات منطقه گفته است. الکاظمی ضمن تاکید بر اینکه «اجازه نخواهیم داد که عراق به نقطه تهدیدی برای همسایگان تبدیل شود» و با اشاره به اینکه برای بازگرداندن نقش تاریخی عراق در منطقه و نزدیک کردن رویکردها تلاش خواهد کرد، گفته است: «مذاکرات سعودی-ایرانی تداوم خواهد یافت.» او حتی ابراز امیدواری کرده که عراق به میدان جنگ ایران و آمریکا تبدیل نشود. همچنین گفته که «با طرف ایرانی رایزنی‌هایی خواهم کرد زیرا ما به ثبات نیاز داریم.»
این سخنان الکاظمی به قدر کافی حائز اهمیت است زیرا می‌دانیم که بغداد محل گفت‌وگوهای اخیر ایران و عربستان بوده است. از طرف دیگر می‌دانیم که عراق به خاطر موقعیت خود بیش از هر کشوری در منطقه خواهان برقراری روابط دوستانه میان ایران و عربستان است و از جهات مختلف از چنین رویدادی منتفع خواهد شد. ضمن آنکه الکاظمی همچنان که خود اشاره می‌کند، روابط خوب و نزدیکی با عربستان دارد. همین چند ماه قبل بود که با تیمی متشکل از بسیاری از اعضای کابینه به عربستان رفت و سبب شد تحلیلگران تا می‌توانند از نقش عراق در ایجاد صلح بین ایران و عربستان بگویند و بنویسند. حالا هم نخست‌وزیر عراق شخصا به روابط دوستانه خود با بن‌سلمان اشاره می‌کند و امیدوار است که به صلح و ثبات در منطقه کمک کند.
سخنان وی وقتی قابل‌توجه‌تر می‌شود که از سفر خود به تهران بعد از مراسم تحلیف ابراهیم رییسی خبر می‌دهد. دلیلش هم روشن است؛ کیست که نداند بسیاری از امور داخلی و خارجی ماه‌هاست به خاطر پروسه انتقال قدرت به تعویق افتاده است. از مذاکرات برجامی گرفته تا رایزنی‌های ایران و عربستان.
به هرحال باید منتظر ماند و دید که مذاکرات مذکور با عربستان در دولت آتی ایران به چه نتیجه‌ای می‌رسد و عراق در به ثمر نشستن آن چقدر نقش دارد؟
عمان جای عراق را می‌گیرد
محمدصالح صدقیان رییس مرکز عربی مطالعات ایران به ثمر بخشی این گفت‌وگوها امیدوار است و تصور می‌کند در دولت رییسی محقق خواهد شد.
او در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» به شرح دلایل خوش‌بینی خود پرداخت و گفت: «مسوولان ایرانی و عربستانی از ماه آوریل تاکنون دو بار در بغداد گفت‌وگو کرده‌اند و عراق هم خیلی سعی کرده که این مذاکرات به نتیجه برسد. دلیلش آن است که این مساله بر ثبات عراق تاثیر دارد و شاید اولین هدف آنها از پیگیری این موضوع، همین باشد.»
این پژوهشگر تحولات عراق اما معتقد است که این کشور بیش از این در جریان مذاکرات ایران و عربستان نقش‌آفرین نخواهد بود. او می‌گوید: «به نظر من عربستانی‌ها دنبال جایی امن‌تر از عراق هستند و احتمالا گفت‌وگوهای بعدی در عمان صورت خواهد گرفت.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره به اینکه «گفت‌وگوهای انجام شده تاکنون مثبت بوده است» گفت: «شنیده می‌شود که دو طرف توافق کرده‌اند در مذاکرات بعدی در سطح مسوولان وزارت‌خارجه و شاید هم وزرای خارجه حضور پیدا کنند. منتها این امر با جابه‌جایی قدرت در ایران همراه بود و موکول به تشکیل و روی کار آمدن دولت آقای رییسی شد.»
وی ابراز امیدواری کرد که مذاکرات مذکور در دولت سیزدهم به نتایج خوب و مثبتی برسد.
رایزنی تحت‌تاثیر یمن
صدقیان در پاسخ به اینکه «آیا مذاکرات برجامی در وین و نتیجه آن تاثیر مستقیمی بر مذاکرات ایرانی- سعودی مورد بحث دارد یا خیر؟» گفت: «ما نمی‌توانیم نتایج مذاکرات برجامی در وین را از روابط ایران با کشورهای خلیج‌فارس دور ببینیم و اگر آن مذاکرات به نتیجه مطلوب برسد، حتما بر روابط منطقه‌ای ایران نیز تاثیر مثبتی خواهد داشت. اما مساله قابل‌توجه‌تری هم وجود دارد.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه توضیح داد: «همه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مخصوصا عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند به تنهایی در جنگ با یمن به نتیجه مطلوب برسند. حتی نماینده آمریکا و سازمان ملل که مذاکرات بسیاری با عربستان کرده‌اند نیز به همین نتیجه رسیده و قانع شده‌اند که با توجه به نقشی که جمهوری اسلامی ایران در جنگ عربستان با یمن بازی می‌کند، این مساله در روابط دو کشور تاثیر بسیاری دارد. دقت داشته باشید که مساله یمن برای عربستان از جهات مختلف سیاسی، امنیتی و… حائز اهمیت است.»
وی افزود: «تاکنون مذاکرات متعددی در عمان در این باره شده است. حتی وزیر خارجه عمان دو مرتبه به یمن رفت. نماینده آمریکا حدود ۱۰ روز در یمن بود با نماینده انصارالله یمن صحبت کرد. نماینده سازمان ملل هم در عمان این مساله را بررسی می‌کرد و در همه این مذاکرات نام ایران وسط بود. حرف ایران که حرف انصارالله یمن نیز است آن است که آتش‌بس به طور کلی برقرار شود. جمهوری اسلامی ایران حتی یک پیشنهاد چهار مرحله‌ای دارد که مورد قبول عمان بوده و حتی سازمان ملل هم آن را دور از ذهن نمی‌داند. بر این اساس فکر می‌کنم عربستان به این نتیجه رسیده که با همکاری با ایران می‌تواند به نتیجه بهتری در جنگ یمن برسد. این همکاری اما موکول به تشکیل دولت جدید در ایران شده است.»
تحت تاثیر وین
رحمان قهرمان‌پور دیگر کارشناس مسائل بین‌الملل اما آنقدرها هم درباره به ثمر رسیدن این مذاکرات مطمئن نیست. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره این تردید توضیح داده و می‌گوید: «مساله ایران و عربستان عمدتا روی موضوع یمن متمرکز شده است و علت عمده آن نیز روی کار آمدن آقای بایدن در آمریکا است. عربستان به دلیل اینکه در سیاست‌های منطقه‌ای خود مخصوصا سیاست‌های امنیتی به شدت تابع سیاست‌های واشنگتن است، با کنار رفتن ترامپ و آمدن بایدن قدری نگران شده است. می‌دانید که بن‌سلمان رابطه نزدیک و شخصی با داماد ترامپ داشت و بسیاری از مسائل خاورمیانه را به صورت شخصی حل می‌کرد و به همین خاطر چهار سالی که ترامپ سرکار بود یکی از بهترین دوران‌ها برای عربستان و امارات بود که توانستند منافع خود را تامین کنند. با آمدن دموکرات‌ها و بایدن نیز نگران شده‌اند.»
وی افزود: «از طرف دیگر بایدن اعلام کرد که آماده بازگشت به برجام است و مذاکرات در این باره شروع شد. عربستان و اسراییل اما مخالف ادامه مذاکرات در وین بودند و آمریکا به آنها گفته که دغدغه‌های شما را لحاظ می‌کنم. در مورد عربستان اما اخباری منتشر شده که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به عربستان گفته‌اند با ایران درباره یمن وارد مذاکره شود. در عین حال به عربستان اطمینان داده‌اند که این مذاکرات ادامه خواهد داشت. بنابراین مذاکرات بین ایران و عربستان در عراق شروع شد و بعد از آن ظاهرا به عمان منتقل شده است. آقای ربیعی نیز هفته قبل آن را علنی کرد و گفت که ادامه دارد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اینکه هنوز خبری درباره محتوای مذاکرات ایرانی- سعودی منتشر نشده، گفت: «گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد که محتوای مذاکرات عمدتا معطوف به مساله یمن است. مشخصا اینکه ایران و عربستان چطور این جنگ را پایان دهند. در عین حال بحث می‌شود که ممکن است سایر موضوعات منطقه‌ای مثل مساله عراق، لبنان، سوریه و… نیز در دستور کار باشد اما فعلا خیلی زود است که دو طرف درباره این موارد مذاکره کنند زیرا بی‌اعتمادی در سال‌های گذشته تشدید شده و بعید است که دو طرف بتوانند همه موضوعات مورد اختلاف را در همین مذاکرات حل کنند.»
قهرمان‌پور در پاسخ به اینکه چقدر ممکن است این مذاکرات در آینده نزدیک به نتیجه برسد؟ گفت: «با توجه به توقف مذاکرات وین درباره موضوع هسته‌ای، مذاکرات با عربستان هم تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت یعنی باید منتظر باشیم که تیم مذاکراتی آقای رییسی شکل بگیرد، وزیر خارجه معلوم و دور هفتم مذاکرات وین شروع شود و بعد از آن احتمالا مذاکرات ایران و عربستان نیز ادامه خواهد یافت و در صورتی که به نتیجه برسد به مسائل دیگر مثل عراق، سوریه و لبنان نیز خواهد پرداخت.»
جمع‌بندی
تاکید بر ادامه‌دار بودن مذاکرات ایران و عربستان امیدواری به حل مسائل منطقه‌ای را افزایش می‌دهد اما در یک نگاه واقع‌بینانه‌تر و دقیق‌تر تردیدهایی ایجاد می‌شود. تردیدهایی از جنس آنچه قهرمان‌پور اشاره کرد. باید منتظر ماند و دید که سیاست خارجی در دولت رییسی در چه ریلی قرار می‌گیرد و اراده جدی برای حل مسائل در وین به خرج می‌دهد؟ که اگر ندهد احتمالا نباید منتظر حل مسائل دیگر از جمله موضوعات منطقه‌ای و مشخصا تعامل با عربستان نیز باشیم.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :