چند نکته در مورد مشکلات خوزستان

حمید قربانی * در رابطه با مسائل این روزهای خوزستان لازم دانستم نکاتی به بضاعت خود ذکر کنم که امیدوارم مفید واقع شود.بی‌شک مشکلات خوزستانی که ولی‌نعمت مردم ایران  است دل هر انسانی را به درد می‌آورد.  بعضا  کار به نذر آب و دعا کشیده که باید عرض کنم این معضل را خدا ایجاد نکرده که خدا رفع کند. ما انسان‌ها  به‌وجود  آوردیم.

بخشی از مشکل به مساله جهانی یعنی گرم شدن کره زمین در اثر انباشت گاز‌های گلخانه‌ای و تغییر اقلیم  (که در آن هم تک تک ما انسان‌ها نقش داریم‌)  و همین‌طور خشکسالی بی‌سابقه برمی گردد ولی سهم بزرگی از آن حاصل بخشی‌نگری و نبود دید سیستمی و کل نگر و  مدیریت ضعیف آقایان است.

ساخت سد بالاخص در حوضه‌های آبریز خارجی که رود‌های آنها به دریای اطراف می‌ریزد یکی از اقدامات بسیار خوب دولت‌های گذشته (فارغ از خطاهایی مانند سد گتوند) بوده که در کشور خشک و نیمه‌خشک ایران  نه تنها لازم بلکه واجب است.

مساله از مدیریت منابع آب نشات می‌گیرد نه از سدسازی. ساخت سد برای مهار سیلاب‌های ویرانگر، تامین آب کشاورزی و آب شهر‌ها و روستاها، تولید برق آبی، تامین آب صنایع و… جزو ضروریات محسوب می‌شود اما مشکل از آنجا نشات گرفته که آب ذخیره شده  در پشت سد‌های حوضه زاگرس را به شهر‌های بیابانی و خشک مانند قم، اصفهان، کاشان و یزد و.‌.. برای تامین آب شرب انتقال داده‌اند که نتیجه این شده که خوزستان پرآب تبدیل به یک بیابان خشک شده است.

گسترش بیش از حد کشاورزی در زمین‌های پایین‌دست یکی دیگر از دلایل این مساله بوده است.

اما علت مهم‌تر اینکه چون آقایان اغلب  مهندس  سازه هستند  و دید بخشی دارند تصور می‌کنند که چون برای ساخت سد هزینه‌های کلان شده حتی‌الامکان باید  از رهاسازی بی‌مورد آب به زمین‌های پایین‌دست  جلوگیری کرد  در حالی که سدسازی نباید منجر به مرگ رودخانه‌ها شود بلکه باید بخشی از آب رود برای تامین حق‌آبه رود رهاسازی شود یعنی بخشی از آب سد‌ها برای  تامین آب  تالاب‌ها،  جلوگیری از بیابان‌زایی و ریزگرد‌ها  و تامین آب روستاها و شهرهای  مسیر رود (که در طول هزاران سال عامل شکل گیری و حیات این آبادی ها همان رودخانه‌ها بوده) رهاسازی شود.

ولی از آنجایی که مدیران بالادست آب ذخیره شده در پشت سد را  ارث پدری خود می‌دانند در مقابل رهاسازی آب مقاومت می‌کنند در حالی که میلیارد‌ها مترمکعب آب پشت سد‌های کارون، دز،  کرخه و… وجود دارد. همین دیدگاهی که دریاچه ارومیه را هم در طول ۱۰ سال به شوره‌زار تبدیل کرد…

حال  مدیریت آقایان خلاصه شده در انتقال آب با تانکر و جیره‌بندی آب و نذر آب و یا روش‌های قهری و…

 امید است که در این اوضاع تاسفبار اقتصادی به درد‌های مردم جای جای کشور مخصوصا خوزستان صبور افزوده نشود.

اخبار برگزیدهیادداشت