بهره‌وری یا کره گرفتن آب؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: سعید رسولی از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشکری ریلی و تبدیل ایستگاه‌های متروک مسیر به بومگردی و هتل دعوت و اعلام حمایت کرد. البته کارشناسان حمل‌ونقل معتقدند ایستگاه متروکه نداریم، بلکه نیم ایستگاه‌هایی در مسیر شمال به جنوب و خطوط ریلی راه‌آهن قدیمی که در دهه ۳۰ ساخته شده‌اند وجود دارد که در گذشته به منظور کنترل فنی از آنها استفاده می‌شده و اکنون به دلیل استفاده از تکنولوژی روز تعطیل شده‌اند. برخی از این نیم ایستگاه‌ها، ساختمان‌هایی دارند که قابلیت تبدیل شدن به اقامتگاه‌های بومگردی را دارند. برخی دیگر نیز جاذبه‌هایی دارند که می‌توان روی آنها سرمایه‌گذاری کرده و اقامتگاهی در نزدیکی آنها ساخت مانند ایستگاه بیشه. این ایستگاه به دلیل ویژگی‌های طبیعی طرفداران بسیاری دارد و تورهای گردشگری نیز در این مکان برگزار می‌شود.
البته مشکل دسترسی دشوار و دور بودن مسافت ایستگاه‌های قطار از مراکز و مقاصد شهری همواره مشکل‌ساز بوده است. در سال ۹۶ نیز عباس آخوندی وزیر سابق راه‌و‌شهرسازی در رابطه با ایستگاه‌های قطار گفته بود که برخی از این ایستگاه‌ها فاصله بسیار زیادی تا مرکز شهر دارند و مسافران باید هزینه زیادی برای رسیدن به مرکز شهر یا وارد شدن به شهر بپردازند و بعد از رسیدن به ایستگاه قطار، باید زمان بسیاری را برای رسیدن به مرکز شهر یا مقصد خود سپری کنند چراکه معمولا ایستگاه‌های قطار فاصله بسیاری تا مناطق دیگر شهرها دارند. نمونه آن نیز ایستگاه قطار تهران است که فاصله بسیاری تا مراکز شهری دارد و بعد از اتمام سفر ریلی، باید مدت زمان زیادی سپری شود تا به مناطق اصلی شهر برسیم.
ثبت جهانی راه‌آهن ایران
روز سوم مرداد در چهل‌وچهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو پرونده راه‌آهن سراسری ایران ثبت جهانی شد. اجلاس کمیته میراث جهانی در جلسه عصر سوم مرداد پرونده خط راه‌آهن سراسری ایران را برای قرار گرفتن در فهرست میراث بشری بررسی و تصویب کرد.
تدوین پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال و جنوب ایران در سال ۹۷ آغاز شد.
سرمایه‌گذاری در گردشگری ریلی
معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی و مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران با اشاره به ثبت جهانی راه‌آهن سراسری ایران، از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری ریلی و تبدیل ایستگاه‌های متروک مسیر به بومگردی و هتل دعوت و اعلام حمایت کرد.
سعید رسولی گفت: راه‌آهن سراسری ایران به طول ۱۴۰۰ کیلومتر در چهل و چهارمین اجلاس کمیته میراث فرهنگی یونسکو ثبت جهانی شد. راه‌آهن ایران بلندترین راه‌آهن و طولانی‌ترین شبکه ریلی ثبت‌شده در جهان است ضمن اینکه پنجمین کشوری هستیم که راه‌آهن آن ثبت جهانی می‌شود.
به گفته رسولی، راه‌آهن ایران اولین راه‌آهن در غرب آسیا و اولین میراث صنعتی ایران است که به ثبت جهانی رسید. مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از جمله مزایای ثبت جهانی راه‌آهن ایران را تقویت گردشگری ریلی و کسب درآمد از صنعت ریلی برای کشور خواند و گفت: ساختمان‌ها و ایستگاه‌های متروکه مسیر می‌توانند توسط بخش خصوصی به هتل و بومگردی تبدیل شوند. شرکت راه‌آهن نیز با هدف حمایت از توسعه گردشگری ریلی از بخش غیردولتی برای سرمایه‌گذاری در این زمینه حمایت می‌کند. به گفته معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی این اثر ارزشمند می‌تواند مقصد گردشگری قرار گیرد و علاوه بر رونق اشتغال، درآمدزایی ارزی را در کریدور شمال وجنوب کشور فراهم کند.
برخی نیم ایستگاه‌های تعطیل‌شده ظرفیت گردشگری دارند
کارشناسان معتقدند ایستگاه متروکه نداریم بلکه نیم ایستگاه‌هایی در مسیر شمال به جنوب و خطوط ریلی قدیمی وجود دارند که برخی از آنها ظرفیت ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی را دارند. مهرداد فرشیدی کارشناس حمل‌ونقل به «جهان‌صنعت» گفت: این گفته که ایستگاه‌های متروکه تبدیل به اقامتگاه‌های بومگردی و هتل‌ها شوند، نظری غیرکارشناسی بوده است. در واقع ما ایستگاه متروکه نداریم، نیم ایستگاه داریم.
او افزود: زمانی که راه‌آهن در ایران احداث شد، حدفاصل هر دو ایستگاه که به آن بلوک گفته می‌شود، از ۱۲ تا ۲۴ کیلومتر فاصله داشت. به ویژه در مسیر شمال به تهران در بین هر دو ایستگاه یک نیم ایستگاه ایجاد شد. در این نیم ایستگاه‌ها مامورانی بودند که ریل‌ها را کنترل می‌کردند، یک نفر به سمت ایستگاه غرب و دیگری به سوی ایستگاه شرق حرکت می‌کرد و ریل‌ها را کنترل می‌کردند تا شکستگی یا مشکلی در پیچ و مهره نداشته باشند. در واقع نیم ایستگاه‌ها برای کنترل فنی ریل‌های قطار بودند اما اگر قطارها نیز مشکل فنی داشتند در این نیم ایستگاه‌ها بازرسی شده و اگر مشکل دیگری بود تماس می‌گرفتند.
نیم ایستگاه‌ها بعد از مدتی تعطیل شده‌اند چراکه اکنون از تکنولوژی روز استفاده می‌شود اما برخی از این نیم ایستگاه‌ها دارای ساختمان‌هایی هستند که قابلیت تبدیل به اقامتگاه‌ها را دارند.
فرشیدی گفت: در حال حاضر این نیم ایستگاه‌ها در مسیر شمال به جنوب و مشهد نیز وجود دارند. بعد از راه‌آهن سراسری شمال به جنوب در خط‌های تهران-تبریز و تهران-مشهد که در دهه ۳۰ احداث شده‌اند نیز نیم ایستگاه ساخته شده است اما خطوطی که بعد از دهه ۵۰ ایجاد شده‌اند فاقد نیم ایستگاه هستند. مانند خطوط تهران-کرمان، تهران-یزد، تهران-رشت و خطوط ریلی کرمانشاه و همدان نیم ایستگاه ساخته نشده چراکه از تکنولوژی روز در احداث آنها استفاده شده است. او افزود: اکنون نیز نیم ایستگاه‌ها تعطیل شده‌اند چراکه تکنولوژی روز به کار گرفته می‌شود و دیگر خطوط ریلی نیازی به کنترل فنی از طریق نیم ایستگاه‌ها ندارند. منظور مدیرعامل راه‌آهن ایران از ایستگاه‌های متروکه همان نیم ایستگاه‌ها هستند.
ساختمان‌های نیم ایستگاه‌ها قابلیت تغییر کاربری دارند
در کنار برخی از نیم ایستگاه‌ها مدارس، درمانگاه‌ها و اقامتگاه‌هایی احداث شده بودند تا امکانات مورد نیاز خانواده‌های پرسنل را تامین کنند و اکنون این ساختمان‌ها قابلیت تغییر کاربری را دارند.
فرشیدی در رابطه با احداث هتل‌ها و مراکز اقامتی در ایستگاه‌ها و نیم ایستگاه‌های ریلی گفت: هتل‌ها و مراکز اقامتی بهتر است در مکانی احداث شوند که در کنار جاذبه‌های گردشگری بوده یا شرایط اقامتی داشته باشند. در برخی از ایستگاه‌ها و نیم ایستگاه‌های ریلی امکان اقامت وجود ندارد اما در برخی مناطق کارخانه‌های صنعتی احداث شده و اقامتگاه‌هایی برای متخصصین و کارکنان کارخانه‌ها وجود دارد یا در برخی نیم ایستگاه‌ها جاذبه‌های گردشگری وجود دارد، مانند مرکز زاگرس. ایستگاه بیشه به دلیل ویژگی‌های طبیعی طرفداران بسیاری دارد و تورهای گردشگری نیز در این مکان برگزار می‌شود. این ایستگاه امکان ایجاد اقامتگاه دارد. به گفته او مسافران می‌توانند با قطار به این ایستگاه‌ها آمده و در مراکز اقامتی ایجاد شده اقامت کنند. این کارشناس گردشگری گفت: قرار نیست هتلی با ۲۰۰ اتاق ایجاد شود. ساختمان‌های قدیمی راه‌آهن، ایستگاه‌ها، مدرسه و درمانگاه‌هایی که برای خانواده‌های پرسنل این ایستگاه‌ها ایجاد شده است به راحتی می‌توانند تبدیل به اقامتگاه‌های گردشگری شوند. این ساختمان‌ها با تمهیداتی می‌توانند بدون تغییر شکل ظاهری، تغییر کاربری داده و تبدیل به یک مرکز اقامتی کوچک شوند.
فرشیدی گفت: ایستگاه‌های مسیر قدیمی نیز امکاناتی دارند که قابلیت تبدیل به هتل و اقامتگاه‌ها را دارند، مانند منازل مسکونی، انبار توشه و دیگر ساختمان‌های موجود در آن. البته باید این ساختمان‌ها به گونه‌ای تغییر کاربری داده شوند که بهره‌بردار به خوبی از آنها حفاظت کرده و تعمیرات لازم را انجام دهند. همان گونه که کاروانسراها به متقاضیان واگذار می‌شوند و تبدیل به رستوران یا هتل می‌شوند. گروه مستقر و بنگاه اقتصادی بهره‌بردار نه تنها آنها را تخریب نمی‌کند بلکه ایرادات موجود را نیز رفع می‌کند.
باید از کارشناسان گردشگری استفاده شود
این کارشناس حمل‌ونقل معتقد است که باید از کارشناسانی که تحصیلات دانشگاهی مرتبط با گردشگری دارند استفاده شود نه کارشناسان میراث فرهنگی چراکه کار تخصصی بوده و نیاز به تحصیلات دانشگاهی مرتبط دارد. فرشیدی تاکید کرد: متخصصان گردشگری باید طرح‌های مورد نیاز را ارائه داده و دستگاه‌های مربوطه نیز طرح را تصویب کرده و اجرا کنند. اگر بخش خصوصی جداگانه قرار است از این ایستگاه‌های قطار بهره‌برداری کند، شرکت راه‌آهن باید آنها را موظف کند که از کارشناس مرتبط استفاده کنند.
شاهدی برجسته از میراث صنعتی بشر
احمد پاکتچی سفیر و نماینده دائم ایران در یونسکو راه‌آهن سراسری ایران را شاهدی برجسته از میراث صنعتی بشر و بیانگر تعامل و هم‌افزایی دانش و تجربه بین‌المللی در کشورمان دانست و گفت: راه‌آهن نقش منحصر به‌فردی در تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز داشته است.
او افزود: از دولت قرقیزستان برای حمایت‌ها و از سایر کشورهای عضو که در این حمایت، کشور قرقیزستان را همراهی کردند و از اعضای کمیته که از پرونده حمایت کردند و نتیجه آن در ثبت موفقیت‌آمیز راه‌آهن سراسری ایران متبلور شد، تشکر می‌کنم.
پاکتچی بیان کرد: راه‌آهن سراسری ایران شاهدی برجسته از میراث صنعتی بشر و بیانگر تعامل و هم‌افزایی دانش و تجربه بین‌المللی در کشورمان بوده است. این اثر با ارزش‌های برجسته جهانی که قدمتی از دوره قاجار و بعد از آن دارد، ضمن آنکه نشان‌دهنده تحولات آغازین دوره صنعتی در منطقه است، نقش منحصر به‌فردی در تحولات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز داشته است.
احداث راه‌آهن ایران در ۱۳۰۵
آغاز احداث راه‌آهن ایران در سال ۱۳۰۵ شمسی به تصویب رسید و یک سال بعد از آن بود که مهندسان ایرانی، آلمانی و آمریکایی احداث این مسیر ۱۳۹۴ کیلومتری را آغاز کردند. مسیر راه‌آهن سراسری ایران نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است و به همین دلیل نیز هم راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و هم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این مسیر تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو درنظر داشتند و حالا قرار است یونسکو در اجلاس چین رای به جهانی‌شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناها و پل‌ها و ایستگاه‌ها و تاسیسات و حتی لوکوموتیوهای تاریخی بدهد.
اگرچه پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد که بقایای آن همچنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد اما تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید. در سال ۱۳۰۶، قرارداد نقشه‌برداری برای احداث خطوط راه‌آهن با کنسرسیومی متشکل از کمپانی آمریکایی یولن و شرکت‌های آلمانی فیلیپ هولتسمان- ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸ تومان بسته شد. بهره‌برداری کامل از راه‌آهن سراسری ایران در سال۱۳۱۴ آغاز شد و علی منصور، وزیر راه‌و‌شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل موسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگهداری و به‌کارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمان‌های فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را به‌عهده بگیرد. پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن سراسری شمال-جنوب ایران در یونسکو به هشت ناحیه با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم شد و ۸۹ ایستگاه منتخب نیز به‌دلیل اهمیت ارزش‌های تاریخی و کارکردی مورد مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت.
این مسیر از بندر ترکمن در شمالی‌ترین نقطه آن آغاز و به بندر امام‌خمینی در جنوبی‌ترین نقطه منتهی می‌شود و در میانه راه از ایستگاه‌های مهمی همچون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند. راه‌آهن سراسری شمال به جنوب ایران در زمانی احداث شد که چنین پروژه‌ای در زمان خود شگفت‌انگیز و بی‌سابقه بود.
این نکته هم مهم است که به لحاظ موقعیت جغرافیایی ایستگاه‌های متروک چندان جاذبه برای گردشگران ندارند چرا که به جز بومگردان که دوری از تاسیسات شهری چندان برایشان اهمیت ندارد سایر گردشگران نیازمند تاسیسات و امکانات شهری از جمله دسترسی آسان به اماکن تجاری و بازار هستند و به همین دلیل این ابهام بزرگ وجود دارد که آیا اندیشه تبدیل ایستگاه‌های راه‌آهن به مراکز اقامتی، اندیشه کارآمدی است؟
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :