زمانی برای آزمون و خطای برنامه‌ریزی نداریم
به گزارش جهان صنعت نیوز: در این میان با اینکه سخن از اجرای طرح ملی پایش فرونشست با همکاری دستگاه‌های مربوطه به میان می‌آید اما به نظر می‌رسد که اجرای چنین طرح‌هایی در زمان حاضر دیر شده و به گفته کارشناسان، این وضعیت در برخی مناطق به مراحل فوق‌بحرانی رسیده است. از طرفی در چنین شرایطی با کمبود ذخایر معدنی کشور در تامین مواد اولیه معدنی مورد نیاز صنایع روبه‌رو هستیم.
در واقع با اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در این زمینه در اواخر دهه ۹۰ یعنی از سال ۹۷ هشدار جدی داده بود که ذخایر معدنی مانند سنگ‌آهن، مس، بوکسیت، سرب و روی و طلا با روند اکتشاف موجود رو به اتمام بوده و نیاز به انجام اکتشافات جدید و عمقی در کشور بیش از پیش احساس می‌شود، اما مسوولان مربوطه توجه چندانی به این موضوع نکردند. محدود بودن ذخایر معدنی از آن رو مهم است که با مباحثی همچون اقتصاد، اشتغال روبه‌رو بوده و می‌تواند خود عامل بروز بحران‌هایی دیگر شود.
ضعف اکتشافات معدنی
ما از لحاظ معدنی انتظار رخدادهای مناسب کانه‌زایی را در کشور داریم اما زمانی به این هدف می‌رسیم که مطالعات و اکتشافات کامل، عمقی و هدفمند انجام شود. در این رابطه رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: این درحالی است که تاکنون اکتشافات معدنی به دلیل نبود اکتشاف هدفمند و یکپارچه و نبود سیاستگذاری واحد و نادیده گرفتن نقش علمی و اجرایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در بحث پایش ذخایرمعدنی و برنامه‌ریزی اکتشاف کامل نبوده و در این زمینه در سالیان اخیر تحول جدی رقم نخورده است.
او اضافه کرد: با توجه به پیش‌بینی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، ذخایر سنگ‌آهن کشور با همین روند اکتشاف و برنامه‌ریزی و منابع مالی که هزینه می‌شود، ۱۰ تا ۱۲ سال آینده تمام می‌شود. جدیدی، ذخایر معدنی بوکسیت (ماده اولیه آلومینیوم) را برای ۸ تا ۱۰ و مس را برای ۱۲ تا ۱۵ سال آینده تخمین زد و گفت: درباره سرب و روی اگر طرح معدن «مهدی‌آباد» (در یزد) به نتیجه برسد، ذخیره مناسبی در این زمینه پیدا می‌کنیم و می‌توانیم سال‌های بیشتر دوام بیاوریم اما اگر این اتفاق نیفتد ذخایر سرب و روی ۱۰ تا ۱۲ سال آینده رو به اتمام است.
ضرورت اجرای طرح اکتشاف ذخایر معدنی
این کارشناس معدنی، با تاکید بر ضرورت اجرای طرح اکتشاف ذخایر معدنی با استفاده از فناوری‌های جدید و مشارکت بخش‌خصوصی افزود: طرح‌هایی در این زمینه در دست پیگیری و اجراست. به‌تازگی در تفاهمنامه‌ای با مجموعه‌های فولادی مقرر شد طرح ژئوفیزیک هوابرد در پهنه یکصدهزار کیلومتر مربعی از مساحت کشور با هدف اکتشافات جدید ذخایر معدنی به ویژه سنگ‌آهن و مشارکت این بخش انجام شود.
به گفته وی، ژئوفیزیک هوایی یکی از روش‌های مورد استفاده در نقشه‌برداری از دگرسانی‌ها و تغییرات فیزیکی زمین است که توسط هواپیما یا بالگرد انجام می‌شود و دارای صحت و دقت بالایی است. از نتایج مطالعات ژئوفیزیک هوایی برای مسائلی از جمله اکتشافات ذخایر معدنی استفاده می‌شود.
جدیدی با تاکید بر اینکه فرصتی برای آزمون و خطا نداریم زیرا ممکن است این مسائل به مرحله بحران برسد، گفت: محدود بودن ذخایر معدنی، مباحثی مانند اقتصاد، اشتغال و بحران‌های ناشی از کمبود مواد اولیه را دربرمی‌گیرد.
هیچ قانون مدونی نداریم
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین در ادامه گفت: ۳۰ استان از ۳۱ استان کشور در معرض مخاطره فرونشست زمین قرار دارد و زمانی برای آزمون و خطای برنامه‌ریزی در حوزه ذخایر معدنی و مخاطرات طبیعی زمین‌شناختی نداریم. تنها استانی که هنوز به طور جدی با پدیده فرونشست مواجه نشده گیلان است، هرچند این خطه نیز معضلات زیست‌محیطی خاص خود را دارد.
وی بیان‌کرد: پس از پایش فرونشست زمین در اصفهان به این نتیجه رسیدیم که طرح مذکور را به صورت جدی وارد مرحله ملی کنیم و تصمیم بر این شد که طرح ملی پایش فرونشست با همکاری دستگاه‌های مربوطه اجرا شود. جدیدی گفت: اجرای چنین طرح‌هایی در زمان حاضر دیر شده و برخی مناطق به مراحل فوق بحرانی رسیده‌اند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه قانون مدون و محکمی درباره لازم‌الاجرا بودن مطالعات زمین‌شناسی وجود ندارد، افزود: اگر بخواهیم مطالعات این سازمان لازم‌الاجرا شود، نیاز به قوانین و همراهی نظام برنامه‌ریزی کشور داریم. این کارشناس با اشاره به نقش سازمان زمین‌شناسی به عنوان نظام علمی و هشداردهنده با اطلاعات قوی، افزود: اطلاعات ما باید در جانمایی شهری و زیرساخت‌های حیاتی کشور استفاده شود، زیرا اطلاعات پایه‌ای زمین‌شناسی و اکتشافی ما مسیر را برای اجرای طرح‌های زیرساختی و معدن‌کاری تسهیل می‌کند.
لزوم مشورت در مورد طرح‌های انتقال آب
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در پاسخ به اینکه آیا در طرح‌های مهم انتقال آب از نظرات کارشناسی این سازمان به طور مستقیم استفاده شده، توضیح‌داد: انتقال آب بحث پیچیده، چندوجهی و بین‌دستگاهی است و به‌طور کلی در طرح‌های مهم این‌چنینی از اطلاعات پایه زمین‌شناسی به صورت غیرمستقیم استفاده می‌شود و طرح زیرساختی نداریم که از اطلاعات پایه زمین‌شناسی در آن استفاده نشود.
جدیدی، با بیان اینکه در طرح‌های انتقال آب مانند حوضه آبریز زاینده‌رود به‌طور مستقیم از سازمان زمین‌شناسی استعلام نشده است، افزود: نگاه و تحلیل‌های ما در سالیان اخیر نسبت به سه یا چهار دهه پیش با توجه به تجهیز سازمان به ابزار پیشرفته و تکامل دانش تخصصی زمین‌شناسان متفاوت است. اصرار داریم در بحث زیرساختی و شریان‌های حیاتی کشور از تحلیل‌های به‌روز و کارشناسی جدید سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور استفاده شود.
وی با اشاره به تولید حدود ۳۹۰ لایه اطلاعاتی در کشور در قالب ۹۵ عنوان نقشه مختلف توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، اضافه‌کرد: استفاده از نتایج تحلیل‌ها و تلفیق اطلاعات زمین‌شناسی در اجرای طرح‌های بزرگ زیرساختی کشور ضروری است.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی تصریح‌کرد: لازم است پیش از آنکه بحرانی اتفاق بیفتد با دانش بیشتر و از دید بالاتر با استفاده از ظرفیت موجود به عارضه‌یابی و پیشگیری از بحران بپردازیم که این سازمان آماده ارائه نظرات کارشناسی خود در این زمینه است.
پایین رفتن تدریجی سطح زمین و مرگ آبخوان‌ها
جدیدی در ادامه با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی به عنوان دیده‌بان آینده با شناخت از سرزمین و تغییر اقلیم مسائلی را پیش‌بینی می‌کند و نسبت به بروز بحران‌ها هشدار می‌دهد، گفت: فرونشست زمین یکی از مهم‌ترین بحران‌هاست و موجب پایین رفتن تدریجی سطح زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مرگ آبخوان‌ها می‌شود.
به گفته این کارشناس، فرونشست زمین جزو بخش‌هایی بود که سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از ابتدای دهه ۸۰ به طور رسمی و با مستنداتی کامل درباره آن به نظام برنامه‌ریزی کشور و مسوولان آن زمان هشدار داد که توجه جدی برای انجام مطالعات و پایش‌ها در آن زمان به این مقوله نشد و سازمان نیز امکان ورود گسترده به این موضوع را به دلیل ضعف در ساختار منابع مالی خود نداشت.
وی با اشاره به اینکه امروز سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور محور مطالعات فرونشست قرار گرفته و این موضوع در هیات وزیران هم با توجه به مساله خاص اصفهان مطرح شده، گفت: ما با توجه به پایش مخاطرات طبیعی و زمین‌شناسی در دو بخش به نظام برنامه‌ریزی کشور هشدار جدی دادیم که شامل «فرونشست زمین، تغییر اقلیم و گرد و غبار» و «رو به اتمام بودن ذخایر معدنی به ویژه سنگ‌آهن با روند اکتشاف فعلی» است.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی با تاکید بر اینکه فرونشست زمین، تغییر اقلیم و گردوغبار مخاطراتی است که با زندگی مردم ارتباط دارد و مشکلاتی را برای آنها ایجاد می‌کند، افزود: لازم است که راه‌های مناسب برای انجام طرح‌های پایشی و مهار این پدیده‌ها در کشور هموار شود.
جدیدی با بیان اینکه سازمان زمین‌شناسی در بخش منشایابی و پایش مخاطرات طبیعی فعالیت می‌کند، تصریح‌کرد: کار ما مهار و کنترل پدیده‌ها نیست بلکه نسبت به بروز آنها هشدار می‌دهیم، به پایش و منشأیابی می‌پردازیم و نسخه‌هایی برای مهار آنها ارائه می‌کنیم.
وی ادامه‌داد: زمانی که سازمان زمین‌شناسی اعلام می‌کند پدیده فرونشست ناشی از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است، در واقع لزوم تعادل‌بخشی بین منابع و مصارف آب را مطرح کردیم و در این بخش دستگاه‌های اجرایی دیگر کشور باید وارد کار شوند.
این کارشناس با اشاره به اینکه طرح پایش فرونشست از سه سال گذشته به طور جدی در استان اصفهان انجام و به تولید اطلاعات پایه، نقشه محیط‌های مختلف تراکنش فرونشست در شهرها و دشت‌ها منجر شده است، اظهار کرد: این مطالعات باید به‌طور مستمر و با دقت بیشتر انجام شود.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدنمسکنلینک کوتاه :
