افشاگری ظریف از واقعیات منطقه

علی بیگدلی * محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان دیروز در حاشیه آخرین جلسه هیات دولت گفت که «روابط بین‌الملل محل اعتماد کردن نیست. به نزدیک‌ترین همسایه، دوست و متحد هم نمی‌شود اعتماد کرد. البته ما متحد نداریم.» در نگاه نخست به نظر می‌رسد که او به یک کشور خاص در همسایگی مثلا عراق کنایه می‌زند اما من معتقدم که اشاره وزیر خارجه به یک کشور خاص نیست. اما این گفته می‌تواند واکنشی باشد که اکنون علیه آقای روحانی و ظریف ایجاد شده است. او احتمالا خواسته نسبت به این فضا واکنشی نشان دهد همچنان که خود روحانی نیز واکنش نشان داد و گفت که ما در خیلی از زمینه‌ها موفق بوده‌ایم.

منظور ظریف از بیان این جمله آن است که ما با وجود همه تلاشی که کردیم نتوانسته‌ایم حتی با کشورهای همسایه خود نیز روابط دوستانه‌ای را برقرار کنیم. در واقع او یک واقعیتی را فاش کرده است. بررسی واقعیات منطقه نشان می‌دهد که ما نتوانسته‌ایم با هیچ‌یک از همسایگان خود روابط دوستانه‌ای داشته باشیم حتی با افغانستان یا عراق. از سوریه که رفته‌رفته خارج می‌شویم. در آذربایجان همین وضعیت را داریم. در شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس نیز وضعیت مشخص است.

به طور قطع این اوضاع نقطه ضعفی جدی است و نشان می‌دهد که ایران در یک لایه‌ای از فراموشی و عقب‌افتادگی از کاروان منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است. ایران مقطع حساسی را پشت سر می‌گذارد به خصوص با توجه به اینکه آمریکایی‌ها از برجام بریده و راه جدیدی را در پیش می‌گیرند. واکنش آقای بایدن نسبت به کوبا نشان می‌دهد که او سیاست جدیدی را برخلاف انتظار جهانیان درباره این کشورها به کار می‌برد.

بنابراین اظهارنظر اخیر آقای ظریف بسیار دقیق است و ما نیز در مصاحبه‌ها بارها از خطرناک بودن این فضا گفته‌ بودیم. به عنوان نمونه در قضیه حمله به این کشتی اسراییلی، اسراییل گفته که دنبال ایجاد اجماع منطقه‌ای علیه ایران است و این پیام بسیار خطرناکی است. این نشان می‌دهد که ایران در هیچ‌یک از کشورهای منطقه سیاست دوستیابی خود را پیش نبرد و ما هر روز در ‌هاله‌ای از انزوای سیاسی و اقتصادی فرو می‌رویم.

* تحلیلگر مسائل بین‌المللی