ضرورت پایان سرکوب قیمتی محصولات پروتئینی

به گزارش جهان صنعت نیوز: به گفته آنها، فشار کمبود نهاده دامی و افزایش سایر هزینه‌ها، باعث کاهش جوجه‌ریزی در مرغداری‌ها شده که عرضه تخم‌مرغ در ماه‌های آتی را کاهش می‌دهد. این در حالی است که نگاهی به نتایج حاصل از گزارش مرکز آمار ایران در رابطه با متوسط قیمت اقلام خوراکی در مناطق شهری در تیر ۱۴۰۰ نیز نشان می‌دهد که مرغ ماشینی با افزایش ۲/۴ درصدی بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه گذشته در گروه گوشت و فرآورده‌های آن داشته است و در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن نیز بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به تخم‌مرغ ماشینی با ۱۱.۶ درصد است. شواهد بازار نیز حاکی از آن است که به دلیل نبود مرغ تخم‌گذار، نرخ هر شانه از تخم‌مرغ به ۴۳ هزار تومان رسیده است.

بالا بودن قیمت خوراک

بر همین اساس رییس هیات مدیره اتحادیه مرغ‌تخم‌گذار استان تهران با انتقاد از بی‌برنامه بودن دو وزارت جهادکشاورزی و صمت گفت: مرغداران یک متولی مشخصی ندارند و هزینه تمام شده تولید تخم‌مرغ به شدت افزایش و میزان جوجه‌ریزی در واحدهای مرغداری کاهش یافته است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده عرضه تخم‌مرغ در بازار با کاهش قابل توجهی مواجه شود. ناصر نبی‌پور گفت: فشار کمبود نهاده دامی و افزایش سایر هزینه‌ها، باعث کاهش جوجه‌ریزی در مرغداری‌ها شده که عرضه تخم‌مرغ در ماه‌های آتی را کاهش می‌دهد.

وی بالا بودن قیمت خوراک را مهم‌ترین عامل افزایش هزینه تولید عنوان کرد و گفت: اولا نهاده‌های دام و طیور آن طور که مسوولان قول داده‌اند به موقع به دست مرغداران نمی‌رسد و معمولا پس از ثبت درخواست‌های دولتی دو ماه طول می‌کشد تا ذرت و سویا به دست مرغداران برسد. دوم اینکه تولیدکنندگان مجبورند بخش زیادی از نیاز خود را از بازار آزاد به قیمت‌های گران‌تر تهیه کنند که هزینه‌های آنها را افزایش می‌دهد.

وی همچنین درباره دلایل گرانی تخم‌مرغ و رسیدن نرخ هر شانه از این محصول به ۴۳ هزار تومان گفت: دلیل این مساله، نبود مرغ تخم‌گذار است.

نبی‌پور با بیان اینکه از اسفندماه ۱۳۹۹ تا اواخر خردادماه ۱۴۰۰ قیمت هر کیلوگرم تخم‌مرغ درب مرغداری بین ۹۵۰۰ تا ۱۰ هزار تومان بود، افزود: این در حالی است که نرخ مصوب این کالا درب مرغداری ۱۴ هزار تومان بود و همین مساله منجر به این شد که مرغداران، مرغ‌های تخم‌گذار را به کشتارگاه بفرستند. نبی‌پور درباره اینکه چقدر مرغ طی این مدت به کشتارگاه فرستاده شد؟ گفت: تعداد آن بسیار زیاد بوده به طوری که در استانی مانند مشهد بر اساس اعلام فعالان صنفی در حال حاضر ۶۰ درصد واحدهای تولیدی خالی است ضمن اینکه در استان‌هایی مانند تهران و قزوین نیز وضعیت به همین صورت است.

سرکوب قیمت با اهرم زور و فشار

این فعال بخش خصوصی با انتقاد شدید از عملکرد دولت در این حوزه افزود: دولت وقتی که قیمت بالا می‌رود با اهرم زور و فشار سعی در سرکوب قیمت و تولید دارد اما وقتی که قیمت افت می‌کند و تولیدکننده در شرایط زیان قرار می‌گیرد، دولتمردان نیز غیب می‌شوند. وی با بیان اینکه ما از فروردین ماه درباره شرایط تولید و بحرانی شدن اوضاع در تیر و مرداد هشدار داده بودیم، ادامه داد: علاوه بر کشتار مرغ‌های تخم گذار، جوجه‌ریزی نیز کاهش یافته به طوری که در هشت ماه گذشته نسبت به مدت مشابه، میزان جوجه‌ریزی ۱۰ میلیون قطعه کاهش داشته است.

واقعیت این است که روش تنظیم بازار مرغ، تخم‌مرغ و جوجه یک‌روزه مدت‌هاست که مورد انتقاد کارشناسان قرار دارد و به علت بی‌توجهی مسوولان به این هشدارها و انتقادات، بازار محصولات پروتئینی روز‌به‌روز با آشفتگی بیشتری روبه‌رو می‌شود. این در حالی ست که به عقیده کارشناسان، بازار این محصولات یک بازار رقابتی کامل است. در چنین بازاری تعداد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بسیار زیادند و تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان قدرت قیمت‌گذاری نخواهند داشت. بنابراین تنها عرضه و تقاضا می‌تواند در تعیین قیمت این محصولات تاثیرگذار باشد.

در همین زمینه حسن مهربانی‌یگانه استاد ژنتیک و اصلاح نژاد گروه دامپروری دانشگاه تهران با انتقاد از روش تنظیم بازار مرغ، تخم‌مرغ و جوجه یک‌روزه افزود: بازار این محصولات یک بازار رقابت کامل است، در چنین بازاری تعداد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بسیار زیادند، در چنین بازاری تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان قدرت قیمت‌گذاری نخواهند داشت. وی ادامه داد: به عبارتی سهم تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان در بازار بسیار ناچیز است و تنها عرضه و تقاضا می‌تواند در تعیین قیمت این محصولات تاثیرگذار باشد.

این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه گاهی مطرح می‌شود که عده‌ای مرغ را گران کردند، گفت: هیچ فرد یا گروهی نمی‌تواند چنین کاری را انجام دهد، ذات بازار است که قیمت را تعیین می‌کند. مهربانی یگانه با اشاره به اینکه تولیدکننده قدرت قیمت‌گذاری ندارد، ادامه داد: تولیدکنندگان مرغ، تخم‌مرغ و جوجه یک‌روزه همگی قیمت‌پذیرند نه قیمت‌گذار.

مهربانی یگانه گفت: به عنوان مثال جوجه یک‌روزه بعد از تولید از واحدهای جوجه کشی خارج می‌شود و تولیدکننده جایی برای نگهداری آنها ندارد، بنابراین به هر قیمت که خریدار بخواهد باید جوجه را عرضه کند بنابراین بحث گران‌فروشی در این زمینه کاملا بی‌معناست و تولیدکنندگان نقشی در تعیین قیمت ندارند.

راه خروج صنعت طیور از بحران

استاد ژنتیک و اصلاح نژاد گروه دامپروری دانشگاه تهران همچنین با اشاره به چالش صنعت طیور کشور، ۱۱ راهکار را به دولت سیزدهم برای خروج از بحران فعلی پیشنهاد کرد.

اواخر سال گذشته بازار مرغ به دلایل مختلف از جمله «قیمت‌گذاری دستوری دولت و به دنبال آن به صرفه نبودن تولید در این صنعت و نیز اعطای ارز رانتی ۴۲۰۰ تومانی به واردکنندگان نهاده» دچار نوسانات شدید شد و دولت برای کنترل بازار این کالا، قرارگاه ساماندهی مرغ را تشکیل داد، با این حال از فروردین ۱۴۰۰ مجددا هشدارها نسبت به ادامه سیاست‌های اقتصادی غلط دولت درباره وضعیت تولید مرغ در کشور آغاز شد و در حال حاضر نیز شاهد دو نرخی شدن این کالا و افزایش قیمت آن به بیش از ۴۰ هزار تومان هستیم.

در حالی که نرخ مصوب این کالا ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان است همچنین به گفته مصرف‌کنندگان عرضه مرغ نیز نسبت به هفته‌های قبل محدودتر شده و مردم ناچارند برای خرید این کالا به چندین مرکز خرید مراجعه کنند.

در میادین میوه و تره‌بار هم که عرضه مرغ به قیمت مصوب به صورت روزانه در حال انجام است، از یک سو میزان عرضه کاهش یافته و از سوی دیگر افزایش رجوع مردم به میادین برای خرید به نرخ مصوب، موجب شکل‌گیری صف‌های طولانی در میادین شده و این نگرانی وجود دارد که اتفاقات سال گذشته و تشکیل صف‌های طولانی برای خرید مرغ مجددا تکرار شود

به نظر می‌رسد بررسی و ارزیابی دقیق وضعیت صنعت مرغداری و تولید جوجه یک‌روزه و گوشت مرغ و علل شکل‌گیری شرایط فعلی، می‌تواند منجر به ریشه‌یابی آسیب و کمک برای رفع آن شود، آن طور که فعالان صنعت و کارشناسان حوزه طیور می‌گویند در حال حاضر شرایط تولید به دلیل مداخلات قیمتی و ارزی دولت مطلوب نیست و عواقب سوءمدیریت در ماه‌های گذشته، قرار نیست به این زودی رفع شود. اخیرا نیز اعلام شده که کاهش شدید جوجه‌ریزی در واحدهای مرغ مادر در سال ۹۹ که به دنبال سوءمدیریت گسترده رخ داد، موجب شده کشور امسال با کمبود ۲۰۰ میلیون قطعه جوجه یک‌روزه گوشتی و ۳۰۰ هزار تن مرغ مواجه باشد.

بنابراین آنچه مسلم است، کار دولت سیزدهم در حوزه کشاورزی و به ویژه صنعت دام و طیور بسیار دشوار خواهد بود، با این حال کارشناسان معتقدند که دولت سیزدهم با عمل به برخی پیشنهادات می‌تواند بحران فعلی را راحت‌تر مدیریت کند.

مهربانی یگانه در این خصوص با بیان اینکه ناتوانی وزارت جهادکشاورزی در تدوین و اجرای برنامه‌ای منسجم به خصوص در دولت دوازدهم، مشکلات عمده‌ای در مدیریت تولید ایجاد کرد، گفت: مشکلات بازار نیز عمدتا به سیاست‌های وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار برمی‌گردد، اگرچه معاونت امور دام هم در این زمینه اقدام موثری انجام نداد.

لزوم حذف ارز یارانه‌ای

وی با اشاره به راهکارهای پیشنهادی برای حل این چالش‌ها در دولت سیزدهم، اضافه کرد: حذف ارز یارانه‌ای (ترجیحی، نیمایی و…) از تولید و تخصیص یارانه مستقیم پروتئین به دهک‌های پایین جامعه از جمله مهم‌ترین اقدامات در این زمینه است.

مهربانی یگانه، عدم سرکوب قیمتی محصولات پروتئینی توسط دولت را از جمله دیگر راهکارها اعلام و اضافه کرد: دولت نباید در قیمت‌گذاری محصولات دخالت کند و قیمت‌ها باید بر اساس بحث عرضه و تقاضا تعیین شود. چرا که قیمت‌گذاری دستوری توسط دولت علاوه بر آنکه منجر به ظهور دلالان برای بهره‌مندی از اختلاف «قیمت دستوری دولت» و «قیمت بازار» می‌شود بلکه تولیدکننده را هم برای افزایش تولید و سرمایه‌گذار را برای سرمایه‌گذاری در هر صنعتی بی‌انگیزه می‌کند و به دنبال آن این بار از محل کاهش عرضه و رکود تولید، گرانی‌های شدیدتری را به سفره مردم تحمیل می‌کند. و بالعکس حذف سیاست قیمت‌گذاری دستوری توسط دولت، باعث افزایش انگیزه برای تولید شده و به دنبال آن قیمت‌ها از محل افزایش عرضه تعدیل می‌شود.

این استاد دانشگاه تهران، تشویق تولید‌کنندگان کوچک در پیوستن به زنجیره‌های تولید و تشکیل بنگاه‌های بزرگ تولیدی را از دیگر راهکارها اعلام کرد و گفت: بر این اساس دولت باید حمایت جدی و همه‌جانبه از زنجیره‌های بزرگ تولیدی داشته باشد.

مهربانی یگانه اجتناب از صدور مجوز برای واحدهای کوچک را نیز مورد تاکید قرار داد و افزود: این اقدام موجب جلوگیری از هدر رفت منابع خواهد شد.

وی ادامه داد: با توجه به وجود زیرساخت‌های لازم برای تولید، می‌توان با تخصیص تسهیلات و جوایز صادراتی، صادرات را گسترش داد و به دنبال آن تولید و عرضه را به صرفه و بیشتر کرد، که این اقدام در دولت یازدهم شروع شد اما متاسفانه در دولت دوازدهم عقیم ماند.

مهربانی یگانه خواستار بازنگری در آمار و ارقام تولید شد و گفت: این امر موجب اخذ تصمیم‌گیری‌های کارشناسانه و دقیق‌تر خواهد شد ضمن اینکه تشدید نظارت‌های بهداشتی بر تولیدات صنعت طیور از جمله مرغ، تخم‌مرغ و جوجه یک‌روزه به منظور افزایش کیفیت محصولات تولیدی از جمله دیگر راهکارهایی است که به دولت سیزدهم پیشنهاد می‌شود.

وی بر به رسمیت شناختن تنها یک یا دو تشکل بزرگ تاکید کرد و افزود: این اقدام موجب جلوگیری از پراکندگی تشکل‌ها و ایجاد تعامل بیشتر و بهتر بین آنان می‌شود.

گرفتاری ارز ۴۲۰۰ تومانی برای مدیران

مهربانی یگانه همچنین از دخالت دولت در تجارت نهاده‌ها و محصولات صنعت طیور مانند ذرت، سویا، جو و فروش مرغ و تخم‌مرغ انتقاد و تصریح کرد: دولت باید از دخالت در این حوزه پرهیز کند و از بازار تجارت این محصولات خارج شود.

این استاد دانشگاه تهران همچنین بر ارزیابی مستمر عملکرد جوجه‌های حاصل از لاین آرین تاکید و تصریح کرد: ادامه جوجه‌ریزی از نژاد آرین باید با لحاظ کردن میزان هدر رفت منابع صنعت صورت بگیرد.

در این راستا همچنین شاهد این هستیم که وزیر جهادکشاورزی نیز با بیان اینکه ارز ۴۲۰۰ تومانی برای تمام مدیران گرفتاری ایجاد کرده است، اعلام کرده است شورای عالی اقتصادی می‌تواند به این موضوع ورود کند.

کاظم خاوازی اظهار کرده است که من به عنوان یک کارشناس، با تجربه‌ای ۱۵ ماهه معتقدم ارز ۴۲۰۰ تومانی باید از روی نهاده‌های دامی با تیزهوشی و کار کارشناسی دقیق برداشته شود. پیشنهاد این اتفاق را چندین بار در دولت مطرح کردیم و تمام جوانب را طوری دیده بودیم که به مردم هم آسیب نرسد، اما در این خصوص باید سطحی بالاتر از دولت تصمیم بگیرد.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدن