چتر حمایتی برای حقیقی‌ها

همایون دارابی * دستورالعمل جدید سازمان بورس برای عرضه اولیه شرکت‌های پرریسک در چارچوب روش ترکیبی را می‌توان اقدام مثبتی در راستای تسهیل ورود برخی شرکت‌های نوپا و استارت‌آپی حوزه‌های مختلف در بازار سرمایه ارزیابی کرد. یکی از نگرانی‌هایی که در مورد این نوع از شرکت‌ها اعم از استارت‌آپی یا پروژه محور وجود دارد، ریسک بالای آنها برای سهامداران خرد است. از طرفی سهامداران خرد به صورت سنتی از هر عرضه‌ای که نام عرضه اولیه بر آن باشد استقبال و بدون توجه به ریسک اقدام به خرید می‌کنند. در حالی که این نوع از بازارها معمولا تخصصی است. از طریق دستورالعمل جدید تلاش می‌شود تا بخشی از این عرضه‌ها به صندوق‌ها داده شود و صندوق‌ها به نیابت از یونیت‌داران خود سهامدار این شرکت‌ها باشند؛ زیرا عموما صندوق‌های سهامی ابعاد بزرگی دارند و حضور این سهام در پرتفوی آنها تاثیر زیادی روی ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری ندارد اما می‌تواند برای افراد حقیقی از ریسک‌های بالایی برخوردار باشد. مساله دیگری که ما در سال گذشته و در اوج بازار شاهد آن بوده‌ایم ورود تعداد زیاد و میلیونی سهامداران در عرضه‌های اولیه عمومی بوده است. حتی روز چهارشنبه هفته گذشته هم که شرکت مدیریت صندوق بازنشستگی کشوری عرضه اولیه شد، تقریبا دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در آن مشارکت کردند. گرچه این شرکت، شرکت بزرگی بود اما به هر حال اگر تعداد مشارکت‌کنندگان دوباره به مرز پنج میلیون نفر برسد و از آن هم عبور کند، تعداد سهام قابل عرضه در شرکت‌های آماده عرضه اولیه به تعداد بسیار پایینی برای هر کد می‌رسد. ما حتی شاهد آن بوده‌ایم که در عرضه اولیه به هر کد تعداد شش سهم تخصیص یافته که بسیار ناچیز است. یک پیشنهاد این است که اگر ما می‌خواهیم همین روش عرضه اولیه را حفظ کنیم سهام کوچکی که ماهیت آنها ممکن است پرریسک باشد را به صندوق‌های سهامی ارائه دهیم و این صندوق‌های سهامی باشند که سهام این شرکت‌ها را در عرضه‌های اولیه خریداری می‌کنند و عموم مردم این سهام را نخرند. به هر حال شرکت‌های کوچک پرریسک هم باید وارد فرابورس شوند اما ممکن است در صورت تداوم فعالیت، دچار مشکل هم بشوند؛ ما قبلا هم شرکت‌های کوچکی داشتیم که وارد فرابورس شدند و بعدا دچار مشکلاتی شدند. این گام جدید سازمان به ویژه اگر قرار باشد شرکت‌های استارت‌آپی را هم عرضه کند که آنها هم بسیار پر ریسک هستند در روند ایجاد بازاری مانند بازار هدف بسیار مهم است و برای موفقیت این مسیر چاره‌ای جز استفاده از صندوق‌ها در عرضه‌های اولیه نیست.

* تحلیلگر بازار سرمایه