برجام در هاله‌ای از ابهام
به گزارش جهان صنعت نیوز: آنطور که دفتر نخست‌وزیری اسراییل اعلام کرده، وی دیروز با اشاره به سفر قریب‌الوقوع خود به آمریکا و دیدار با جو بایدن گفت: «موضوعات زیادی برای رایزنی داریم؛ اوضاع نوار غزه، سوریه، لبنان، تحکیم روابط دو‌جانبه، اما اولین و مهم‌ترین موضوع فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و چگونگی مقابله با آن است.»
پیش از این نیز کاخ سفید اعلام کرده بود که بنت روز ۲۶ آگوست به واشنگتن سفر می‌کند تا با جو بایدن درباره موضوعات مختلف، به ویژه ایران گفت‌وگو کند.
سوال اینجاست که رایزنی‌های مورد بحث چه اثری بر آینده ایران و مذاکرات برجامی آن خواهد داشت؟ آیا اسراییل موفق می‌شود که طرف آمریکایی را برای سختگیری بیشتر بر ایران متقاعد کند یا خیر؟ در این صورت سرنوشت برجام چه خواهد شد، به خصوص اکنون که در ایران نیز جابه‌جایی قدرت کاملا صورت نگرفته و نه تنها موضع دولت جدید درباره برجام کاملا شفاف نیست، هنوز معلوم نیست که پرونده هسته‌ای در کجا و توسط کدام نهاد پی گرفته خواهد شد.
رویه جدید اسراییل
تحلیلگران اما معتقدند که اسراییلی‌ها همه تلاش خود را به کار می‌گیرند تا در صورت ناکامی در ممانعت از احیای برجام، حداقل منافع خود را از طریق رایزنی با آمریکایی‌ها تامین کنند.
قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین از جمله افرادی است که چنین دیدگاهی دارد. او در گفت‌وگویی با «جهان صنعت» گفت: «اسراییل به خصوص در دوران نتانیاهو تمام تلاش خود را به کار گرفته بود تا برجام به نتیجه نرسد و در خروج دولت ترامپ از برجام هم بسیار موثر بود. اما به نظر می‌رسد که دولت فعلی اسراییل ضمن اینکه با برجام مخالف است، بیشتر تمرکز خود را روی این موضوع گذاشته که خواستههای خود را در تعامل با آمریکا تامین کند لذا آنها تلاش می‌کنند که موضع آمریکا را سخت‌تر کنند و به بایدن القا می‌کنند که خواستههای بیشتری از ایران داشته باشد و برنامه ایران بیشتر تحت کنترل قرار بگیرد.»
وی افزود: «البته ممکن است که در عین حال سیاست‌های دیگری را هم داشته باشند. به خصوص بعد از اینکه کشتی اسراییلی مورد حمله پهپادهای ناشناس قرار گرفت، اسراییلی‌ها تهدیداتی کردند اما بعد گفتند که حق عمل متقابل خود را محفوظ نگه می‌دارند. به این مفهوم که شاید با آمریکایی‌ها توافق کرده باشند که فعلا عملی انجام ندهند تا ببینند که فرآیند برجام به چه سویی می‌رود.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی در پاسخ به اینکه آیا این ملاقات طرف اسراییلی را به هدف رسانده و موجب سخت‌تر شدن مواضع آمریکا در قضیه برجام می‌شود، گفت: «نمی‌توانیم روی این موضوع تاکید کنیم اما به هرحال به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها به نسبت گذشته و ماه‌های اول آمدن بایدن، موضع سخت‌تری گرفته‌اند. ضمن اینکه طرف ایرانی هم در دولت جدید موضع روشنی پیرامون رویکرد و خواستههای ایران اعلام نکرده است. لذا احتمالا آنها منتظر هستند که اولا ببینند مذاکره‌کننده در ایران کیست و کدام دستگاه ایران مقابل آنان قرار می‌گیرد. ثانیا اینکه ایران با چه دستورکاری وارد مذاکره می‌شود؟ آیا از همان نقطه قبلی شروع می‌کند یا نکات جدیدی را مطرح می‌کند. اگر اینطور باشد طبیعتا مذاکره باید از نقطه دیگری و شاید هم نقطه صفر مجدد شروع شود.»
ابهام در موضع ایران
وی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنند دولت رییسی مذاکرات برجامی را از کدام نقطه شروع خواهد کرد، گفت: «من قطعا علاقه‌مند هستم که ایران از همین جا شروع کند و مسائل جدیدی را روی میز نگذارد زیرا با این کار به طرف مقابل هم فرصت همین کار را می‌دهد. مذاکرات در اینجا چندطرفه است و هر کدام از کشورهای حاضر منافع مختلفی را دارند. آمریکایی‌ها، روس‌ها، چینی‌ها و حتی هر کدام از کشورهای اروپایی نیز دنبال منافع خود هستند؛ مثل انگلستان که در حاشیه مذاکرات برجام دنبال منافع خاص یعنی آزادی اتباع خود است. این یک مساله طبیعی است زیرا هر مذاکره‌ای بر پایه داد و ستد صورت می‌گیرد و اگر یک طرف خواستههای خود را افزایش دهد، طرف مقابل نیز این امکان را پیدا می‌کند که مسائل دیگری را روی میز بگذارد و به این ترتیب مذاکرات می‌تواند به نحوی پیچیده و طولانی شود. به خصوص که در این مورد هم برای ایران محدودیت زمانی وجود دارد و هم برای برجام در ۲۰۲۳ به پایان هشت سال می‌رسد و اگر قرار باشد که به صورت فعال و نتیجه‌بخش عمل کند حتما باید طی این دو سال اجرایی شود اگرنه به پایان برجام می‌رسیم و روز از نو و روزی از نو. یعنی باید مذاکرات جدیدی برای ادامه توافق حول برنامه هسته‌ای ایران شروع شود.»
محبعلی خاطرنشان کرد: «من به نفع ایران نمی‌دانم که بخواهد مذاکرات را از نقطه جدیدی شروع کند و یا خواستههای دیگری را مطرح کند. لذا بهتر است که برجام را در سال ۲۰۱۵ احیا کند و اگر لازم بود بعدا وارد مذاکره درباره بقیه تحریم‌ها و مسائل دیگر بشویم. در این صورت در مساله اقتصادی و معیشتی مردم گشایش‌هایی ایجاد شده و در پی آن موضع ایران تقویت می‌شود. به خصوص که در این موازات می‌تواند روابط ایران با کشورهای منطقه هم بهبود یابد و در آن شرایط موضع ما در ادامه مذاکرات تقویت خواهد شد و این فشار افکار عمومی که دولت باید در حوزه‌های معیشت و سلامت دستاوردهای سریعی داشته باشد، کاهش می‌یابد و دولت می‌تواند با دست بازتری در مذاکرات خارجی حضور یابد.»
ناگزیر به صبر
برای روشن شدن ابهامات موجود اما چاره‌ای نیست غیر از صبر. باید منتظر ماند و دید که اینجا در تهران و در دولت رییسی چه تصمیماتی حول محور برجام گرفته می‌شود؟ آیا فرآیند مذاکرات به واسطه آنچه پیش‌تر مورد اشاره قرار گرفت سخت و پیچیده‌تر می‌شود یا ایران کما فی سابق عمل کرده و همان راهی را می‌رود که دولت روحانی می‌رفت. این اما فقط یک روی سکه است و باید دید که اسراییلی‌ها تا چه حد بر آمریکا و مواضع آنان اثرگذار خواهند بود. طبیعی است که آنان با راضی کردن آمریکا به سختگیری بیشتر در این زمینه پرونده حل و فصل این پرونده را در هم خواهند پیچید زیرا همان طور که محبعلی گفت مذاکرات چندجانبه است و بیان خواستههای بیشتر از سوی یکی از طرف‌ها به منزله طرح خواستههای بیشتر و جدیدتر از سوی طرف‌های دیگر است و به این ترتیب به جای گره‌گشایی شاهد گره روی گره خواهیم بود.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :