افغانستان راهبرد گم شده

دکتر علی احمدبیگی * افغانستان یکی از سرزمین‌های خاص خاورمیانه است که به عناوین مختلف دست‌خوش درگیری‌های فراوان و جنگ‌های قومی در طول قریب به یک‌صد سال استقلال این سرزمین شده است.

خاورمیانه براساس موقعیت ژئوپلتیکی و منابع مهم نفت و گاز و معادن طبیعی آن همیشه مورد تنش و سوءاستفاده غرب به‌خصوص پیر استعمار، بریتانیا قرار گرفته بنابراین موضوع دین و مذهب که یکی از برگ‌های سیاسی و امنیتی در سطح روابط بین‌الملل تبدیل شده به‌طور اخص توسط بریتانیا و دیگر کشورهای غربی در بین مردمان و کشورهای خاورمیانه به‌صورت افراطی و خطرناک برای از بین بردن اساس توان و قدرت اقتصادی و سیاسی و گرفتار کردن مردم منطقه در اعتقادات و مسائل مذهبی با هدف غارت منابع و ثروت کشورهای خاورمیانه سالیان سال است منطقه را با حکومت‌های دست نشانده  به آشوب کشاندند.

تنها کشور با سابقه و دارای تاریخ و تمدن بشری که برجامعه جهانی در تمامی ابعاد اثر گذاشته که توان بسیار بالایی به پشتوانه تاریخ و سابقه و نظامات حکومت‌داری و حقوق بشری و سوابق امپراتوری‌های بزرگ از شرق تا غرب عالم دارد، ایران است که  می‌تواند در اداره منطقه خاورمیانه حرفی برای گفتن داشته باشد.

غربی‌ها و به‌خصوص انگلیس با توجه به سوابق گذشته این کشور در استعمار کشورهای منطقه یکی از بانیان اصلی اختلاف‌افکنی و ایجاد تنش و درگیری و تجزیه سرزمینی و غارت ثروت منطقه از دیرباز بوده است.

سیاست‌های استعماری انگلیس و فشار این کشور در اوایل نیمه دوم قرن نوزدهم (۱۸۵۶تا ۱۸۶۳ میلادی) با تصرف جزایر جنوبی خلیج فارس و بوشهر و خرمشهر بر حکومت ایران و با توافق اجباری دو طرف و  آزاد  کردن تصرفات اشاره شده طی پیمان پاریس، افغانستان آن روز که هرات و قندهار و برخی شهرهای دیگر بود را از ایران جدا کرد و تحت استعمار خود قرار داد.

پس از استقلال افغانستان در سال ۱۹۱۹ میلادی از سیطره انگلیس این کشور با درگیری‌های قومی و چالش‌های متعدد که حاصل سالیان سال سیاست‌های مستعمراتی  و اثرات ریشه‌ای آن در اقوام و مردم بود، روبه‌رو شد که از آن تاریخ همچنان ادامه دارد.

باید جامعه جهانی بپذیرد تاریخ و فرهنگ و تمدن و زبان مشترک ملت افغانستان با ایران ریشه در خاک و تاریخ ایران دارد و عدم توجه به این موضوعات خطرات بالقوه‌ای را برای منطقه به‌خصوص ایران در برداشته و این مساله به امنیت ملی و امنیت منطقه و جهان گره خورده. هجوم رژیم کمونیستی شوروی سابق بر افغانستان و سیطره آن بر این کشور ده‌ها سال خشونت و مبارزات و جنگ داخلی را  رقم زد و تحت سیاست‌های کمونیستی از هرگونه پیشرفت صنعتی، اقتصادی، اجتماعی،  فرهنگی و تکنولوژی جلوگیری به عمل آمد.

مردم اجبارا به کشت مواد مخدر روی آوردند و افغانستان به عنوان کانون تولید و قاچاق مواد مخدر منطقه خاورمیانه و جهان تبدیل شد.

بررسی اوضاع و شرایط کنونی افغانستان از نظر استراتژیک و اهمیت امنیت ملی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است.

بازی‌های کشورهای غربی (ناتو) آمریکا و کماکان بریتانیا برای آتش‌افروزی و التهاب امنیتی در منطقه خاورمیانه با ایجاد گروه‌های افراطی بنام بنیادگرایی رادیکال‌ اسلامی برای ناامن کردن منطقه و به جان هم انداختن مردم و کشورها با اختلاف‌افکنی دینی و مذهبی از اهداف کشورهای غربی است که این هدف به‌جز غارت ثروت منطقه و فروش سلاح، یک فلسفه دیگری هم دارد که بسیار راهبردی است و آن، بدنام کردن اسلام و جلوگیری از نفوذ عمومی و گسترش اسلام در متن جامعه جهانی است که با تشکیل گروه‌های افراطی از بین خود مسلمانان باعث نابودی دیگر مسلمانان شوند که این یک سیاست مرموز و ضد حقوق بشری و آزادی‌های بشری است.

شرایطی که آمریکایی‌ها در افغانستان ایجاد کردند از این دسته است. آنها عمدا این وضعیت را ایجاد کردند که یک حرکت نرم و بسیار پیچیده و امنیتی برای آشوب در منطقه و کشیدن پای برخی کشورهای دست‌نشانده به افغانستان و مرزهای شرقی ایران و شعله‌ور کردن جنگ‌های داخلی و قومی در افغانستان و به مرور سرایت موضوع درگیری‌های قومی و مذهبی به کشورهای همسایه و به‌خصوص ایران است. در این میان بازیگران بین‌المللی مانند چین و روسیه به دنبال استفاده‌های  خاص خود در مقابل آمریکا در نقشه کلی ژئوپلتیک بین‌المللی هستند.

از نظر راهبرد علمی و تخصصی در این شرایط حساس افغانستان ضرورت تشکیل ستاد ویژه رسیدگی به وضعیت افغانستان بسیار پراهمیت است و حتی بر اساس بررسی‌ها و مولفه‌های  موجود با رعایت شرایط سیاسی و بین‌المللی ورود حساب شده و قدرتمندانه سیاسی و امنیتی و حتی نظامی ایران در قالب‌های مختلف کارشناسی شده واجب به نظر می‌آید. عدم توجه به این مساله بسیار خسارتبار و پشیمان‌کننده  خواهد بود.

یکی از اولویت‌های امنیتی وضعیت حاکمیت و قدرت کنترل امنیتی کشورهای همسایه است؛ عدم توانایی کشورهای هدف و اولویت اول  یعنی همسایگان در تسلط و کنترل امنیت خود، اولین خطر بالقوه و کانون تهدیدکننده امنیت ملی کشور  است.

امروز حضور گروه افراطی و رادیکال طالبان با سرعت معنادار بدون توان رزمی حرفه‌ای و داشتن تجهیزات قابل توجهی، بی‌شک با پشتیبانی خارجی کل افغانستان منهای برخی نقاط که  مبارزان قدیمی وطن‌پرست حضور دارند، تصرف کردند که با سیاست‌های مرموز ضد حقوق بشری با سوءاستفاده از شریعت اسلام که با هدف محدود و نابود کردن بخشی دیگر از جامعه مسلمانان است دنبال می‌کند و با موضع‌گیری‌های حمایتی ضمنی و مشکوک برخی کشورهای غربی و چین و روسیه از طالبان، پیرو سیاست محدود کردن اسلام هستند.

این سیاست امروز واضح و روشن است با ایجاد داعش، طالبان و گروه‌های مختلف چنین اهدافی را دنبال می‌کنند. سرنوشت کشور مسلمان افغانستان هم‌اکنون در هاله‌ای از ابهام و آشفتگی و آتش زیر خاکستر قرار دارد؛ قطعا جنگ داخلی ادامه خواهد داشت.

اگر جمهوری اسلامی ایران تحت یک راهبرد اساسی و نقشه‌ای تخصصی و علمی جهت دفع سیاست‌های آمریکا و غربی‌ها برای نجات منطقه از این محلکه خطرناک عمل نکند، موضوع گریبان همه کشورها به‌خصوص ایران را خواهد گرفت.

سیاست‌های آمریکا که موجب التهاب منطقه در خاورمیانه شده، هر آن  در جای‌جای خاورمیانه مستعد ایجاد بحران‌هایی است

عدم توجه به این مساله خطرناک است، اوضاع لبنان، سوریه، عراق، یمن و کشورهای حوزه خلیج‌فارس و حکومت‌های دست‌نشانده آنها، افغانستان کنونی، ترکیه و… همه را تحت سیاست‌های خاصی به صورت دائمی در حالت امنیت ناپایدار و با حفظ استعداد بحران لحظه‌ای و آتش زیر خاکستر در دست خود قرار داده است.

در راهبرد دفع این وضعیت توسعه سیاست‌های راهبردی صلح‌طلبانه و حقوق بشری و پافشاری به صلح و دوستی و توجه ویژه به تحرکات نظامی، اقتصادی و سیاسی و بحران‌زایی غربی‌ها به‌خصوص آمریکا و انگلیس باید به صورت لحظه‌ای و ۲۴ ساعته مورد رصد و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. امروز افغانستان شرایط حاد فوق‌العاده امنیتی ایجاد کرده که باید همان‌طور که اشاره شد به‌صورت ویژه پیگیری و دنبال شود.

 

اخبار برگزیدهیادداشت