تغییر ریل‌گذاری بودجه
به گزارش جهان صنعت نیوز: این مساله را شاید باید به پای تحریم‌ها و محدودیت‌هایی بگذاریم که قدرت صادراتی نفت دولت را به یک‌دهم سال‌های بدون تحریم رسانده است. اما به نظر می‌رسد بخشی از مشکل درون‌زاست و ریشه در سیاستگذاری‌ها و تصمیمات داخلی دارد. از دستگاه عریض و طویل دولت و حجم بالای منابع لازم برای پرداخت حقوق و دستمزدها گرفته تا کوچک بودن کیک اقتصادی و افق مبهم رونق اقتصادی و همچنین جریان فعال تزریق پول به اقتصاد و شتاب بخشیدن به رشد قیمت‌ها نشان می‌دهند که در عین بردوام بودن حجم بالای هزینه‌ها، دست دولت برای ایجاد درآمد پایدار بسته شده است. بسیاری چاره راه را در تامین مالی از محل‌هایی چون فروش اوراق می‌بینند و برخی نیز می‌گویند که مالیات می‌تواند حلال مشکلات باشد. دولت اما راه‌حل را تنها در یک چیز می‌بیند؛ دست‌درازی به منابع بانک مرکزی و جبران هزینه‌ها با چاپ پول. سیل طغیانگر نقدینگی که از سال‌های گذشته به راه افتاده بخش اعظم اقتصاد ایران را با خود همراه کرده و اگر مانعی بر سر راه آن قرار داده نشود، چرخه معیوب تامین مالی با چاپ پول ایران را در مسیر فروپاشی قرار خواهد داد. اما راه چاره چیست؟
رییس سازمان برنامه‌وبودجه انتقاداتی را به بودجه ۱۴۰۰ روا داشته است. وی معتقد است که این بودجه به شکل نامناسبی طراحی شده و باید دست به تغییرات جدی در ساختار آن بزنیم. وی معتقد است که برای جبران کسری بودجه به جای خلق پول باید از مسیر کنترل و مدیریت مصارف و هزینه‌ها وارد شویم. این اما نخستین‌بار نیست که مقامات دولتی از اصلاحات جدی در ساختار بودجه‌ریزی خبر می‌دهند. سال‌هاست که در زمان تدوین لایحه بودجه وزن مصارف از منابع بیشتر است و برنامه دخل و خرج عملا با کسری بسته می‌شود. نکته جالب توجه آنکه مجلس نیز در این مسیر دولت را همراه می‌کند و به جای اصلاح ساختار بودجه حتی هزینه‌هایی را هم به آن اضافه می‌کند. یکی از مسائل مهمی که در صحبت‌های اخیر مسعود میرکاظمی، رییس سازمان برنامه‌وبودجه پیداست حجم بالای هزینه‌های دولت است. اگرچه بخشی از هزینه‌های دولت ریشه در تحریم و ناتوانی در فروش نفت دارد اما مصارف بالای دولت در داخل را شاید باید دلیل مهم‌تری در کسری بودجه بدانیم. از آنجا که رییس جدید سازمان برنامه‌وبودجه بر کاهش مصارف و هزینه‌ها تاکید می‌کند باید این پرسش را مطرح کرد که این کاهش هزینه‌ها قرار است از چه محلی اتفاق بیفتد؟ آن هم در بودجه‌ای که بیش از ۸۰ درصد هزینه‌های آن حقوق و دستمزد است و هرساله هم به دلیل شدت افزایش قیمت‌ها بر حجم آن افزوده می‌شود؟ شاید باید نخستین گام در این خصوص را از طریق کوچک کردن حجم و اندازه دولت دانست چه آنکه اداره دستگاه عریض و طویل دولت خود هزینه‌های زیادی می‌طلبد و به بخشی از بحران در سال‌های اخیر تبدیل شده است. آیا دولت به کاهش اندازه خود تن می‌دهد؟
بودجه ۱۴۰۰ متناسب با شرایط کشور تدوین نشد
این مساله‌ای است که به نظر می‌رسد در صحبت‌های رییس سازمان برنامه‌وبودجه نیز پنهان مانده است. وی اما با تاکید بر اینکه بودجه سال ۱۴۰۰ متناسب با شرایط کشور تدوین نشده، می‌گوید: در پنج ماهه امسال ۵۰ درصد هزینه‌های بودجه از طریق استقراض و اوراق تامین شد.
مسعود میرکاظمی با اشاره به اینکه در رسانه‌ها مطرح شده است که امسال کسری بودجه داریم، گفت: علت، این است که بودجه، خوب تدوین نشده است. در عملکرد پارسال کشور ۵۶۲ هزار میلیارد تومان مصارف کشور بود که از این رقم، ۳۰ درصدش از طریق واگذاری دارایی‌های مالی مانند اوراق و مانند آن بود و ۷۰ درصد منابع پایدار بود.
میرکاظمی با اشاره اینکه در بودجه ۱۴۰۰، دو سقف مصرف گذاشتیم، گفت: سقف نخست، ۹۳۷ هزار میلیارد تومان و سقف دوم هزار و ۲۷۷ میلیارد تومان است. اگر عملکرد پارسال را ببینیم و منابع پایدار آن را محاسبه کنیم حدود ۲ و نیم تا ۳ برابر شده است. باید پاسخ دهیم به چه علت این افزایش رقم بودجه را انجام دادیم؟
میرکاظمی اضافه کرد: امسال در ۵ ماه و نیم یعنی در این ۱۳۹ روز، ۲۸۰ هزار میلیارد تومان مصارف کشور بوده است که از این رقم ۲۲۰ هزار میلیارد تومان از منابع قابل اتکا بوده است. مابه‌التفاوت آن از ۲۲۰ تا ۲۸۰ هزار میلیارد تومان از تنخواه استفاده شده است و ۸۵ هزار میلیارد تومان هم از طریق واگذاری دارایی‌های مالی بوده است.
میرکاظمی با بیان اینکه این نشان می‌دهد از اول سال، امکان تامین بودجه نبوده است، افزود: با توجه به اینکه منابع درآمدی پیش‌بینی شده ناشی از فروش نفت در بودجه امسال، محقق نشده است در این ۱۳۹ روز، فقط ۱۵ درصد تحقق عملیات داشتیم.
وی با تاکید بر اینکه باید روی منابع تامین مالی و چگونگی افزایش درآمدها، بازنگری کنیم، گفت: باید پایداری بودجه را بیشتر و در مصارف، مدیریت کنیم. در پایان سال ۹۱، عملکرد مصارف دولت، ۸۹ هزار میلیارد تومان بوده است؛ چگونه می‌شود که در سال ۱۴۰۰ این رقم به ۹۳۷ هزار میلیارد تومان برسد؟
میرکاظمی گفت: متوسط رشد اقتصادی در هشت سال گذشته از صفر تا ۸ دهم درصد بوده و عمدتا تورم دورقمی بوده است. زمانی که منابع پایداری برای بودجه نیست به خلق نقدینگی و تورم، می‌انجامد و ضریب جینی هم در ۸ تا ۱۰ سال گذشته، افزایشی بوده است یعنی فاصله طبقاتی به نفع مرفهین، افزایش یافته است.
تامین بودجه واکسیناسیون؛ اولویت سازمان برنامه‌وبودجه
رییس سازمان برنامه‌وبودجه گفت: امسال بودجه موارد ضروری مانند واکسیناسیون کرونا باید تامین شود و جزو اولویت‌های ما است و همچنین بحث معیشت و تامین کالاهای اساسی کشور از دیگر اولویت‌هاست. ذخایر کالاهای اساسی، کاهش یافته بود که در تلاشیم آن را به وضع مطلوبی برسانیم و این کار در حال انجام است.
میرکاظمی در پاسخ به این پرسش که برای کسری بودجه امسال چه کار خواهید کرد؟ گفت: باید مصارف خود را کنترل کنیم و حالت انقباضی در هزینه‌ها داشته باشیم و کمتر مجبور شویم خلق پول کنیم، زیرا خلق پول، آفتی در اقتصاد کشورمان است که هزینه خانوار را افزایش می‌دهد و چون رشد اقتصادی نداریم، اشتغال دچار آسیب می‌شود.
او اضافه کرد: باید در یک جایی این چرخه را متوقف و تلاش کنیم سرعت آن را کاهش دهیم. برخی‌ها می‌گویند حقوق‌ها را افزایش می‌دهیم، اما با توجه به اینکه در هشت سال گذشته هزینه‌ها حدود ۱۰ برابر شده است آیا حقوق‌ها هم ۱۰ برابر شده است؟
میرکاظمی با اشاره به اینکه بودجه برای طرح‌های عمرانی، کم است افزود: با توجه به اینکه حجم طرح‌های عمرانی بر زمین مانده، بسیار زیاد است شاید با این روند تامین بودجه این طرح‌ها، تکمیل آنها ۱۰۰ سال طول بکشد.
او ادامه داد: به همین علت باید این طرح‌ها را مدیریت و طرح‌های اولویت‌دار را در هر استان مشخص و مشارکت مردمی را در آن دخیل کنیم.
میرکاظمی در پاسخ به این پرسش که آیا متمم و یا اصلاحیه بودجه به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌کنید؟ گفت: فعلا به این نتیجه نرسیدیم که به متمم نیاز باشد و تلاش می‌کنیم همین بودجه را مدیریت کنیم.
او افزود: قاعدتا درآمدها محقق نمی‌شود در نتیجه هزینه‌ها هم نباید در این سقف محقق شود، اما اگر مجبور شویم حتما در چارچوب قانون حرکت می‌کنیم و اصلاحیه می‌دهیم. این مسیر فعلی قابل ادامه نیست و باید تجدیدنظر جدی شود و ناچاریم مسیر حرکت را تغییر دهیم.
رییس سازمان برنامه‌وبودجه با اشاره به اینکه به اهداف کلان کشور نرسیدیم، گفت: رشد اقتصادی ۸ درصدی و کاهش بیکاری اتفاق نیفتاده است. اگر یک و نیم میلیون جمعیت فعال را در نظر نگیریم، نرخ بیکاری حدود ۱۴ تا ۱۴ و نیم درصد است و این نشان می‌دهد از اهداف کلان کشور فاصله گرفتیم.
تحریم تنها بخشی از مشکل است
او به تورم حدود ۵۰ درصدی اشاره و اضافه کرد: این‌ها نشان می‌دهد خطایی در جا‌هایی انجام شده است بنابراین با محاسبات قبلی نمی‌شود جلو رفت.
رییس سازمان برنامه‌وبودجه، تحریم‌ها را یکی از عوامل وضع موجود دانست و گفت: تحریم‌ها عامل اصلی نیست و نباید کار‌ها را سیاسی کنیم.
میرکاظمی با تاکید بر اینکه باید از منابع، استفاده بهینه کنیم، افزود:کشور ثروتمندی هستیم و فقیر نیستیم؛ منابع هیدروکربن، معادن، سرمایه نیروی انسانی و موقعیت سوق‌الجیشی داریم و در حوزه جغرافیایی هستیم که در بسیاری از محصولات کشاورزی، رتبه نخست تا دهم جهان را داریم بنابراین نباید کشور فقیری باشیم و سطح زندگی مردم ما پایین باشد.
او افزود: اگر توقع دارید دولت سیزدهم نیز بر همان ریل دولت‌های یازدهم و دوازدهم حرکت کند مسیر فعلی ادامه می‌یابد و مردم ادامه این ریل را نمی‌پذیرند و حتما باید عوامل موثر بر اقتصادمان را درست تشخیص دهیم. نباید سرنوشت کشورمان را به اراده دیگران گره بزنیم.
میرکاظمی افزود: بر اساس اسناد بالادستی، دولت به تغییر در ساختار بودجه، مکلف بوده اما به عللی این کار انجام نشده است. اگر طبق روال، همان بودجه قبل را با ضریب ۳۰ تا ۵۰ درصد به سال بعد منتقل کنیم، اتفاقی نمی‌افتد و مشکلات، باقی می‌ماند؛ باید به سمتی پیش برویم که بودجه ما، برنامه‌های ما را پشتیبانی کند.
میرکاظمی افزود: برای تحقق رشد اقتصادی، بودجه کشورمان باید به‌گونه‌ای تدوین شود که هم پشتیبانی مالی کند و هم شفاف، ساده و قابل اندازه‌گیری باشد. باید تکلیف دستگاه‌ها، سازمان‌های مستقل، استان‌ها و فرمانداری‌ها معلوم باشد.
تامین ۵۰ درصد هزینه‌ها از طریق استقراض
رییس سازمان برنامه‌وبودجه گفت: در پنج ماه گذشته ۵۰ درصد هزینه‌هایی که انجام شده، از طریق استقراض و اوراق بوده است. این کار بسیار ضروری است، ولی عملا در کشور اتفاق نیفتاده است.
وی گفت: من با این نیت وارد سازمان برنامه‌وبودجه شدم که بتوانیم منابع را موثر کنیم و اگر بخواهیم با روند قبلی حرکت کنیم نه‌تنها منابع موثر نیست بلکه هدر خواهد رفت و امروز می‌بینیم که سرمایه اجتماعی را از دست دادیم و مشکلات فرهنگی و اقتصادی فراوانی داریم و هیچ عقل سلیمی نمی‌گوید که مسیر قبلی را ادامه دهیم و باید به سمتی حرکت کنیم که این اصلاحات را انجام دهیم و باید تغییرات را دنبال کنیم و باور داشته باشیم که راهی جز این نیست و به نظر من جواب خواهیم گرفت.
میرکاظمی گفت: مشکلات زیاد است، ولی کشور ما کشور فقیری نیست و ۶۳ میلیارد دلار میزان یارانه پنهان کشور است با یارانه‌های نهاده‌ها و دارو و بخش‌های دیگر که تخصیص داده می‌شود حدود ۲۹۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان حجم یارانه‌هاست بنابراین دولتی که قدرت پشتیبانی این حجم یارانه‌ها را دارد کار‌های دیگر را می‌تواند انجام دهد.
رییس سازمان برنامه‌وبودجه تصریح کرد: علی‌رغم منابعی که برای کالاهای اساسی داده می‌شود، ولی قیمت پروتئین در بازار بالاست و باید مشکل را به شکل اساسی حل کرد و ما باید از دامداری، مرغداری و کشت کالاهای استراتژیک کشاورزی در کشور حمایت کنیم؛ اما برای این‌ها منابع جدی نگذاشته‌ایم و منابع را در یک زنجیره‌ای هزینه کردیم که نه دامدار و مرغدار از آن بهره‌مند شده و نه مردم.
وی خاطرنشان کرد: بعضی از اتفاقات در روز‌های آخر دولت قبلی اتفاق افتاده که خیلی اخلاق‌مدارانه نبوده و امروز ما را در تنگنا قرار داده است.
رییس سازمان برنامه‌وبودجه درباره پاداش بازنشستگی فرهنگیان هم گفت: آنچه که در چارچوب قانون است حتما دنبال خواهیم کرد و به تدریج در دستور پرداخت قرار می‌دهیم البته کار خیلی سختی است، ولی امیدواریم با انقباظی کردن برخی هزینه‌ها که می‌توان آنها را کنترل کرد امسال را بگذرانیم تا وارد برنامه سال ۱۴۰۱ شویم که اتفاقات اساسی باید بیفتد.
میرکاظمی درباره تدوین برنامه هفتم توسعه افزود: باید برنامه‌های گذشته را بررسی کنیم که چرا در همه برنامه‌ها تقریبا شاخص‌ها مطلوب نبودند؛ اگر این‌ها را خوب تحلیل کنیم قطعا در برنامه‌های آتی این‌ها را در نظر خواهیم گرفت.
میرکاظمی خاطرنشان کرد: اگر ما تحلیلی برای وضع فعلی می‌کنیم برای این است که مردم بدانند دولت را در چه شرایطی تحویل گرفتیم، ولی قطعا راهکار وجود دارد و امکان ایجاد تحول هست و وضع اقتصادی را می‌توان سامان بخشید، اما با عقلانیت، برنامه، تغییر روش‌های سنتی و روش‌های خلاقانه این تغییرات را اعمال خواهیم کرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :
