سایه روشن افزایش دامنه نوسان

به گزارش جهان صنعت نیوز:   این آزمون و خطا البته طی بیش از سه ماه از اواخر بهمن ماه سال گذشته تا اردیبهشت ماه سال جاری، قفل شدن صفوف فروش اغلب نمادهای بازار، زیان و اعتراض سهامداران را در پی داشت. با این حال اگرچه این تجربه، دلزدگی برخی اهالی زیان‌دیده را به دنبال داشت اما توانست مدیران سازمان بورس را در رابطه با عدم کارکرد محدودیت دامنه نوسان و آسیب‌های آن برای معاملات بازار سرمایه مجاب کند. بر همین اساس رییس سازمان بورس از تصمیم قطعی برای بازشدن تدریجی دامنه نوسان و تدوین برنامه‌ای برای طراحی مقرراتی بلندمدت در این باره خبر داده است. امری که در ماه‌های گذشته نیز اعلام شده بود اما طی روزهای اخیر بر آن تاکید شده و گفته می‌شود به افزایش روزانه دامنه نوسان خواهد انجامید. حمید میرمعینی تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» به دو نکته افزایش تحلیلگری در معاملات و کنترل رفتارهای توده‌واری به عنوان اهداف قابل تحقق با افزایش یا حذف دامنه نوسان اشاره و تاکید می‌کند که این دست از تغییرات باید گام به گام و با برنامه‌ریزی دقیقی صورت بگیرد تا بازار سرمایه را از بروز چالش‌ها در امان نگاه دارد.

محدودیت دامنه نوسان قیمت در بازار سرمایه همواره محل بحث صاحب‌نظران بوده است. در حالی که برخی کارشناسان این محدودیت را در کنترل نوسانات قیمتی هیجانی و جلوگیری از دستکاری در نرخ سهام موثر و حتی لازم می‌دانند اما اغلب صاحب‌نظران بازار سرمایه با این دست از محدودیت‌ها مخالفند و آن را در تضاد با روح معاملات سهام بر پایه عرضه و تقاضا ارزیابی می‌کنند. با این حال اما طی سال‌های گذشته مدیران سازمان بورس همواره در برابر حذف دامنه نوسان مقاومت کرده‌اند. شاید بتوان گفت دهقان‌دهنوی نخستین رییس سازمان بورس است که به عدم کارکرد محدودیت دامنه دست‌کم در بازه کنونی اعتراف کرده و بر لزوم تغییر و گشایش آن تاکید کرده است. این عقیده به ویژه پس از تجربه تلخ قفل شدن نمادها در صف‌های فروش در سه ماهه بهمن ماه ۹۹ تا اردیبهشت ماه سال جاری در نگاه مدیران سازمان بورس تقویت شده است. بر اساس تصمیم شورای عالی بورس از بیست و پنجم بهمن ماه سال گذشته دامنه نوسان قیمت از مثبت و منفی پنج درصد به مثبت شش و منفی دو درصد تغییر یافت. اقدامی که با هدف گشایش صف‌های فروش انجام شد اما به دلیل بسته شدن روزنه اصلاح نمادهایی که به صورت حبابی رشد کرده بودند و در واقع غیرارزنده تلقی می‌شدند، نتیجه عکس داد و صفوف فروش را سنگین‌تر کرد. با این حال اما هیات مدیره سازمان بورس که حالا از سوی شورای عالی بورس اختیار تام تغییر دامنه نوسان را به دست گرفته بود، این تصمیم اشتباه را با تصمیم اشتباه دیگری جایگزین کرد تا بدین ترتیب دامنه نوسان از ابتدای دومین ماه سال در سویه منفی تنها یک درصد افزایش یابد و به منفی سه درصد برسد. این در حالی بود که طی این مدت کارشناسان بازار سرمایه درباره رویه اشتباه تعیین دامنه نوسان هشدار می‌دادند. با این حال اما این روند ناهموار، سازمان بورس را برای بازگشت به روال سابق یعنی دامنه نوسان مثبت و منفی پنج درصد از بیست و پنجم اردیبهشت ماه مجاب کرد. بررسی معاملات بازار سرمایه نشان می‌دهد از همین زمان، بازار مجددا روند خود را بازیافته و از خردادماه در مسیر منطقی قرار گرفته است. حالا مدتی است رییس سازمان بورس از لزوم بازتر شدن دامنه نوسان به صورت تدریجی تا حذف احتمالی آن سخن می‌گوید و اعلام کرده است این سامان طرحی را در دست بررسی دارد که با نظرسنجی از فعالان بازار سرمایه به اجرا درخواهد آورد.

گام‌های آرام در مسیر اصلاح حد نوسان

حمید میرمعینی تحلیلگر بازار سرمایه در این باره به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «واقعیت این است که دیگر صحبت کردن درباره خوب یا بد بودن دامنه نوسان کافی است. بر اساس تجربیات و با نظر اغلب خبرگان بازار، دامنه نوسان یکی از ناقص‌ترین مکانیسم‌ها و ریزساختارهایی است که در بازار سرمایه وجود دارد و این امری بدیهی است. اما اینکه این دامنه چگونه برداشته شود یا افزایش یابد محل بحث است.» او می‌افزاید: «الگوی رفتاری که از سال ۸۴ به بعد شکل گرفته و بارها شاهد تغییراتی در آن بوده‌ایم نشان می‌دهد که باید درباره تغییر دامنه نوسان یا حذف آن، دقت نظر داشت؛ مطمئنا تغییرات ناگهانی و لحظه‌ای منطقی و عقلایی نیست و این روند تغییر باید طی مدتی معقول و با برنامه‌ای منسجم به صورت ملایم انجام شود.» این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: «با رعایت این اصول می‌توانند بازار سرمایه را به سمتی هدایت کنند که در اغلب نمادها دامنه نوسان وجود نداشته باشد.» میرمعینی تصریح می‌کند: «واقعیت این است که سهام شناور اغلب شرکت‌ها متفاوت است و سهامداران عمده نیز رویکردها و نقش‌های متفاوتی در بازارگردانی و بازارسازی سهام دارند. همچنین اندازه شرکت‌ها و روند معاملاتی سهم‌ها نیز با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند و از همین رو باید در مساله تغییر یا حذف دامنه نوسان دقت شود.» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «اگر قرار باشد تغییر دامنه نوسان اجرا شود باید عمدتا در سهم‌هایی باشد که هم شناوری بالایی دارند و هم از حجم معاملات بالاتری برخوردارند. در همین حال امکان دستکاری در آنها کمتر است و بازیگران و سهامداران شاخص‌تر و حرفه‌ای‌تری دارند.»

لزوم دستیابی به اهداف تعیین شده

میرمعینی تاکید می‌کند: «این روند در نهایت باید بازار را به اهدافی که برای این تغییر تعریف شده است برساند؛ عمده هدفی که می‌شود برای برداشتن حد نوسان و تغییر این ریزساختار تعریف کرد یکی بحث افزایش سطح تحلیل در جامعه سرمایه‌گذاران و فعالان بازار سرمایه است و دیگری کاهش رفتار توده‌وار و جلوگیری از هیجانات و وحشت‌های کاذبی که ممکن است در بازار رخ دهد.» این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: «بنابراین برای تحقق این دو هدف باید به صورت گام به گام و ملایم عمل کرد و طی یک برنامه دو یا سه ساله، طبقه‌بندی نمادهای پرریسک، کم‌ریسک، پرگردش، کم‌گردش، رتبه پایین انتشار اطلاعات یا رتبه بالای انتشار اطلاعات، نقدشونده یا غیرنقدشونده لحاظ شود.» او اضافه می‌کند: «در واقع نباید درباره کل بازار یک نوع تصمیم‌گیری شود. به این ترتیب به مرور زمان هم سهم‌هایی که کمترین مشکل را دارند می‌توانند شاهد حذف یا افزایش حد نوسان باشند و هم سهم‌هایی که این معیارها و استانداردها را ندارند، سهامداران عمده آنها استانداردهایی را اجرا می‌کنند که نماد را به سطح برداشتن حد نوسان برسانند.» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «در همین حال سازمان بورس هم می‌تواند الزاماتی را برای سهامدار عمده و ناشران نماد قرار دهد تا استانداردهایی را اجرا کنند و نماد را برای برداشتن حد نوسان آماده کنند.»