رییسی ، پنجشنبه در «دوشنبه»
به گزارش جهان صنعت نیوز: طبیعتا در جریان این سفر و اجلاس گفت‌وگوهای حاشیه‌ای دوجانبه‌ای هم انجام می‌شود که می‌توان گفت اهمیت آنها کمتر از متن نیست. مثلا دیدار با امامعلی رحمان که میزبان این اجلاس است و می‌تواند به مسائلی حول محور افغانستان اختصاص یابد. هر چه باشد این کشور در همسایگی ما و آنها دچار بحران است و مواضع‌مان نیز چندان همسو نبوده است.
گفته شده بود که رییسی در جریان این سفر رایزنی‌هایی نیز با ولادیمیر پوتین خواهد داشت اما بعد خبر رسید که پوتین به خاطر ابتلای برخی از افراد نزدیک خود به کرونا، قرنطینه شده و در اجلاس شانگهای نیز از طریق ویدئو شرکت خواهد کرد. اینکه دیدار او با رییسی از همین راه انجام می‌شود یا خیر نمی‌دانیم اما در صورت انجام، این رایزنی‌ها بسیار مهم و قابل توجه خواهد بود. به خصوص حالا که آمریکایی‌ها از افغانستان رفته‌اند. وضعیت در شرق ایران چنین است و در غرب نیز درباره حضور در سوریه مسائلی ایجاد شده که به نظر می‌رسد، روسیه به اندازه قبل حامی حضور و نقش‌آفرینی ایران نباشد.
پیام تنش‌زدایی
پوتین در این اجلاس باشد و با رییسی گفت‌وگو کند یا نکند، در اصل قضیه تاثیری ندارد. این اجلاس و دیدارهای جانبی‌اش به قدر کافی مهم و قابل توجه است. به خصوص برای رییسی که باید در اولین سفر، خودی نشان دهد و ثابت کند نماینده شایسته‌ای برای ایران است.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، کارشناس مسائل سیاست خارجی و نماینده پیشین مجلس در گفت‌وگوی با «جهان‌صنعت» ضمن بیان این مطلب در تشریح وجوه اهمیت اولین سفر رییسی می‌گوید: «اولین سفر خارجی آقای رییسی در قالب یک اجلاس نئومنطقه‌گرایانه شکل می‌گیرد چون عصر امروز دیگر عصر نئومنطقه‌گرایی است. مشخصا از ۱۹۹۰ میلادی نئومنطقه‌گرایی به تدریج جای منطقه‌گرایی را گرفت. از جمله ویژگی‌های نئومنطقه‌گرایی نیز این است که حوزه‌های موضوعی آن گسترده است و محدود به یک منطقه جغرافیایی نیست. مهم‌تر اینکه کشورها از عضویت در سازوکارهایی مثل شانگهای بر تقویت توان چانه‌زنی خود در دنیای امروز استفاده می‌کنند؛ دنیایی که به شدت تحت تاثیر اقدامات جهانی یا جهانی‌سازی قدرت‌هایی مثل آمریکا و کشورهای اروپایی قرار دارد.»
وی می‌افزاید: «ایران به طور معمول کشوری است که تحت تاثیر سیاست‌های خود گرایش بیشتری به منطقه‌گرایی و نئومنطقه‌گرایی دارد. به طور طبیعی‌تر می‌توان گفت که حضور در چنین سازوکارهایی در سطح منطقه برای دولت آقای رییسی می‌تواند یک فرصت باشد.»
این نماینده پیشین مجلس با اشاره به اینکه «فراتر از موضوع شانگهای، آنچه اهمیت دارد نشست‌هایی است که در حاشیه آن شکل می‌گیرد»، می‌گوید: «در آنجا آقای رییسی می‌تواند با سران کشورها از جمله پوتین (اگر دیدار انجام شود) و دیگران ملاقات کند و سیاست خارجی کشور را شکل دهد. منتها واقعیتی وجود دارد و آن این است که ایران علاوه بر شانگهای که همواره به دنبال ورود دائم به آن بوده، تلاش می‌کند تا در سازوکارهای دیگری مثل گروه BX متشکل از برزیل، روسیه، هند، آفریقای جنوبی و چین عضویت داشته باشد اما می‌بینیم که طرف‌های دیگر با نوعی احتیاط درخواست ایران را مورد بررسی قرار می‌دهند. دلیل آن این است که در دنیای امروز کشورها در سطح ملی و در سطح سازوکارهای نئومنطقه‌گرایانه بر پرهیز از تنش تلاش دارند و سعی می‌کنند وارد تنش‌هایی که کشورهای حاضر یا ناظر ایجاد می‌کنند، نشوند. معمولا هم به صورت مکتوب یا شفاهی به ایران منتقل شده که ایران دارای تنش‌هایی است که حوزه آن جهانی است، مثل تنش در موضوع هسته‌ای، تنش در قالب FATF و…. همین هم حضور ایران در چنین اتحادیه‌هایی را به یک حضور فیزیکی محدود می‌کند.»
فلاحت‌پیشه می‌گوید: «وقتی محاسبه کنیم در دل این کشورها، ایران یکی از پایین‌ترین مناسبات درون سازوکارهای نئومنطقه‌گرا را با دیگر کشورها دارد» «بنابراین آقای رییسی باید بداند که در دنیای امروز اصل بر حضور فیزیکی نیست. اصل بر این است که حضور فیزیکی مسوولان ما در سازوکارهای مختلف منطقه‌ای و جهانی اثر خود را در درآمد ناخالص ملی و داخلی کشور داشته باشد و موجب گشایش‌های اقتصادی و سیاسی در عرصه بین‌المللی شود. امیدوارم آقای رییسی در چنین نشست‌هایی پیام تنش‌زدایانه ایران را منتقل کند تا حداقل دیپلماسی عمومی منفی که علیه دولت جدید شکل گرفته، تضعیف شود و نشان دهد ایران به دنبال تنش در دنیا نیست بلکه هدفش تنش‌زدایی است.»
محک رییسی
بهرام امیراحمدیان، کارشناس مسائل روسیه نیز به اندازه فلاحت‌پیشه درباره مهم بودن سفر رییسی و اجلاس شانگهای تاکید دارد. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید دارد: «این اولین سفر خارجی آقای رییسی است و به نوعی توانایی او به محک گذاشته خواهد شد. باید دید که می‌تواند از منافع ملی ایران دفاع کند یا خیر.»
وی می‌افزاید: «دوم اینکه اجلاس شانگهای این بار یکی از اجلاس‌های مهم و سرنوشت‌ساز برای ایران است زیرا تصمیم گرفته می‌شود که عضویت ایران از ناظر به دائم تبدیل بشود یا خیر.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی تاکید می‌کند: «در این برهه که مساله افغانستان مطرح است، دیدار با همسایگان افغانستان یعنی تاجیکستان که از جنبش پنجشیر حمایت کرده و خواستار خویشتنداری بین طالبان و ساکنان پنجشیر شده، خیلی مهم است که آقای رییسی به این سفر می‌رود و حتما با آقای رحمان در این باره مذاکره خواهد کرد.»
به گفته او، «دیدار با آقای پوتین (در صورت انجام ملاقات) نیز در شرایطی که یک خلأ ژئوپلیتیکی خیلی قدرتمند و ناسازگاری از نظر قدرت در منطقه ایجاد شده و طالبان قدرت را قبضه کردند و احتمال دارد که این ناآرامی‌ها ادامه داشته باشد، می‌تواند مهم باشد، زیرا در شانگهای هم روسیه حضور دارد و هم چین. حتی احتمالا بخشی از مسائل شانگهای هم به تحولات افغانستان اختصاص خواهد داشت. چین و روسیه هر دو نگران تداوم ناآرامی‌ها در افغانستان بوده و خواستار یک افغانستان باثبات هستند که بتوانند آنجا سرمایه‌گذاری و روابط خود را تنظیم کنند.»
امیراحمدیان با اشاره به اینکه «در اجلاس شانگهای امسال خبرهای زیادی خواهد بود» می‌گوید:«منتظر نتیجه هستیم که تکلیف ایران بالاخره روشن شود. به نظر من اگر عضویت دائم ایران پذیرفته نشود، باید به این فکر باشد که حتی از عضویت ناظر خود هم استعفا بدهد. به این خاطر که ایران از سال ۲۰۰۸ بر این مساله اصرار کرده است. امیدواریم که اهمیت ایران به عنوان یک کشور منطقه‌ای مورد توجه قرار بگیرد چون که ایران اگر عضو دائم شانگهای باشد برای طرفین مهم است و تحولات مثبتی را رقم می‌زند.»وی در پاسخ به اینکه احتمال پذیرش ایران به عنوان عضو دائم اجلاس شانگهای چقدر است؟ می‌گوید: «در خبرها آمده بود که آقای شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی گفته سیگنال‌هایی مبنی بر پذیرش ایران دریافت شده است. برای همین هم آقای رییسی به عنوان رییس‌جمهوری در این اجلاس شرکت می‌کند. به نظر من اگر قرار نبود این اتفاق رخ دهد، آقای رییسی هم شرکت نمی‌کرد. من نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که چه اتفاقی می‌افتد اما در اجلاس شانگهای باید اجماع صورت گیرد و همه اعضا باید تایید کنند. به این معنا که اگر یکی از اعضا رای مثبت ندهد، مشکل ایجاد می‌شود. به هرحال اطمینان داریم که این اجلاس تکلیف عضویت ایران را روشن و یک سویه می‌کند، یا به احتمال خیلی زیاد ایران به عنوان عضو دائم پذیرفته می‌شود و یا به احتمال خیلی‌خیلی کم پذیرفته نمی‌شود.»امیراحمدیان در پایان خاطرنشان می‌کند: «چون ایران در شرایط تحریم قرار دارد، این موضوع قدری بر تصمیم‌گیری اعضا تاثیر خواهد گذاشت. به هر حال ما به عنوان یک قدرت منطقه‌ای این توان را داریم که از خودمان دفاع کنیم. ما هم به شانگهای به عنوان یک پشتیبانی برای خودمان نگاه نمی‌کنیم بلکه می‌خواهیم شانگهای به ایران به عنوان یک کشور باثبات در منطقه و یک قدرت منطقه‌ای نگاه کند، به عنوان کشوری با توانایی‌های زیاد محیطی و ژئوپلیتیکی که می‌تواند به دیگر اعضا در مساله تروریسم، قاچاق موادمخدر، بحران‌های سیاسی، تجزیه‌طلبی و… کمک کند. آنچه که همه کشورها را دور هم جمع می‌کند پرداختن به همین مسائلی است که ایران هم در زمینه آن متخصص و قدرتمند است.»
منتظر نتیجه
حالا باید منتظر ماند و دید که رییسی از این سفر با دست پر می‌آید یا خالی. البته اینکه اجلاس شانگهای ایران را به عضویت دائم بپذیرد یا نپذیرد، به سیاست‌های ایران در حوزه بین‌المللی، منطقه‌ای، اقتصادی و… ربط دارد و نتیجه سال‌های گذشته است، به این معنی که نه پذیرش عضویت دائم ایران در اجلاس شانگهای را باید به پای رییسی نوشت و نه عدم آن را. آنچه که در این سفر معلوم می‌شود، توانایی‌های رییسی است. توانایی‌هایی که بخش عمده آن به قدرت سخنوری و نفوذ کلام مربوط است. یعنی همان ویژگی که متاسفانه در رییس‌جمهوری کم سراغ داریم.
لینک کوتاه :