بازار سهام در سطح ارزندگی
یک بررسی نشان می‌دهد از ابتدای شهریورماه تاکنون نسبت P/S ttm بازار به ۸/۳ مرتبه رسیده است. بازار توانسته است طی چهار ماه گذشته این سطح را حفظ کند. این رقم در مردادماه ۶/۳، در تیرماه ۸/۳ و در خردادماه برابر با ۷/۳ مرتبه بوده است. این در حالی است که P/S ttm بازار سرمایه در فروردین و اردیبهشت ماه به ترتیب ۴/۴ و ۱/۴ مرتبه بوده است. گفته می‌شود هر چه مقدار این نسبت پایین‌تر باشد بیانگر ارزان بودن سهام و مقدار بالای آن، نشان‌دهنده گران بودن سهام است. با این حال اما برخی کارشناسان بازار سرمایه نسبت P/E را از این نسبت مهم‌تر می‌دانند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای شهریورماه تاکنون نسبت P/E ttm بازار به ۱۰ رسیده است. این نسبت در مردادماه کاهش یافته بود اما مجددا روند افزایشی را در پیش گرفته است. به گفته ناظران بازار سرمایه این روند به دلیل ابهامات در سیاست‌های اقتصادی و برخی تحولات سیاسی داخلی و بین‌المللی رخ داده است. در این میان اما بازار سرمایه طی ماه‌های اخیر از ناحیه دیگری مورد تهدید قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد فاصله نرخ دلار نیمایی که مبنای محاسبه عملکرد شرکت‌های بورسی است فاصله زیادی با نرخ دلار آزاد پیدا کرده و در روز گذشته به ۱۹ درصد رسیده است! این روند به تدریج زیان شرکت‌های بورسی را به دنبال خواهد داشت و بخش مهمی از سود آنها را از بین خواهد برد. گفتنی است این میزان، بیشترین اختلاف از مهرماه سال گذشته تاکنون بوده است.
ریسک‌های اختلاف قیمت نرخ دلار نیمایی و آزاد
احمد اشتیاقی در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» به بررسی ریسک‌های تحمیلی عدم تناسب نرخ دلار نیمایی و آزاد برای بازار سرمایه پرداخته است. او در این‌باره اظهار می‌کند: «این اختلاف نرخ، سودآوری شرکت‌های بورسی را با کاهش مواجه می‌کند. قرار بوده حداکثر اختلاف دلار نیمایی و آزاد پنج درصد باشد، اما اختلاف کنونی که در حدود ۱۹ درصد برآورد می‌شود حدود یک ماه است که پابرجاست. اغلب شرکت‌های صادرات‌محور بازار سرمایه دلار خود را با نرخ نیمایی می‌فروشند و در واقع این اختلاف قیمت را از دست می‌دهند.» این کارشناس بازار سرمایه می‌افزاید: «تا کنون از دلار ۴۲۰۰ تومانی و ایجاد رانت و فساد از طریق این نرخ سخن می‌گفتیم، اما حالا از این بعد اگر قرار باشد نرخ نیمایی نیز با این اختلاف قیمت با دلار آزاد تعیین شود، باید منتظر فساد در این زمینه نیز باشیم. زیرا کسی هم که محصول خود را با دلار نیمایی وارد می‌کند می‌تواند از این اختلاف قیمت منتفع شود.» اشتیاقی تاکید می‌کند: «باید فکری به حال این اختلاف قیمت شود.
هر چه نرخ دلار نیمایی و آزاد به هم نزدیک‌تر شود در این میان فساد و رانتی هم ایجاد نمی‌شود.» او اضافه می‌کند: «برخی از شرکت‌های پتروشیمی که محصولات آنها در بورس کالا کشف قیمت می‌شود بعضا اگر چه نرخ‌های آنان بر اساس دلار نیمایی تعیین شده اما در نهایت محصول خود را با نرخ دلار آزاد به فروش می‌رسانند. اما شرکت‌هایی که محصولات‌شان در بورس کالا عرضه نمی‌شود مانند زاگرس یا خارک و… باید با دلار نیمایی مبادله کنند و از محل اختلاف نرخ‌های دلار بخشی از سود خود را از دست می‌دهند.» این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: «در این میان ثابت ماندن نرخ نیمایی در حالی که نرخ آزاد رشد کرده است یکی از دلایل در جا زدن شاخص کل بورس طی مدت اخیر است. از آنجا که سهام شرکت‌ها بر اساس نرخ دلار نیمایی قیمت‌گذاری می‌شوند، تا زمانی که این نرخ ثابت باشد و روند افزایشی نگیرد، شاخص همچنان در جا خواهد زد.»
حبابی در بازار وجود ندارد
اشتیاقی در ادامه با اشاره به وضعیت بازار و سطح ارزندگی سهام می‌گوید: «در حال حاضر TSE بر اساس دوازده ماهه قبل P/E گذشته‌نگر بازار را منتشر می‌کند. اما آن چه مورد توجه اهالی بازار سرمایه است در واقع P/E فوروارد و آینده‌نگر است. بنابراین با لحاظ شرکت‌هایی که سود نمی‌دهند در محدوده ۹ قرار گرفته است.» این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: «اگر این رقم را به شرکت‌های سودآور محدود کنیم می‌توانیم رقم P/E را حتی روی هفت برآورد کنیم.» او با بیان اینکه رقم هفت محور مناسبی برای P/E بازار است، عنوان می‌کند: «متوسط P/E، ۴۰ ساله همواره بین ۶ تا ۵/۶ بوده است بنابراین می‌توان گفت که در حال حاضر نیز این نسبت روی رقم متوسط چهل ساله قرار دارد.»
اشتیاقی تاکید می‌کند: «این عدد نشان می‌دهد که بازار اصلا حبابی ندارد و سهم‌ها در قیمت‌های ارزندگی خود قرار گرفته‌اند. بنابراین اگر کسی در این سطوح قیمتی سهم بخرد متضرر نمی‌شود.» این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: «ما در حال حاضر با افزایش قیمت سهام از جنس سال گذشته مواجه نیستیم؛ در مردادماه ۹۹ نسبت P/E بازار به طور میانگین به ۲۲ رسیده بود! این در حالی است که در حال حاضر بدون شرکت‌های زیان‌ده روی هفت و با احتساب آنها روی ۹ قرار دارد.» او می‌افزاید: «ارزندگی بازار در حالی است که همچنان اقتصاد ما به نقاط تثبیت نرسیده و با ابهامات و تهدیدهایی روبه‌روست. در زمانی که انتظارات تورمی در بازار شکل می‌گیرد، P/E بازار می‌تواند از میانگین ۴۰ ساله خود دست‌کم سه واحد بالاتر قرار بگیرد.
اگر فضا را به همین شکل در نظر بگیریم که با کسری بودجه مواجه هستیم و این کسری از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین می‌شود که خود موجب افزایش نقدینگی خواهد شد، در نتیجه با یک تورم انتظاری روبه‌رو هستیم. اگر احتمالا برجام احیا نشود و ما نیز به دلارهای نفتی و منابع بلوکه شده دسترسی پیدا نکنیم، وضعیت اقتصادی بحرانی می‌شود.» او می‌افزاید: «ما در ۵ ماهه اول سال حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان رشد پایه پولی داشته‌ایم که نشانگر افزایش ۴۰ درصدی حجم نقدینگی یک ساله خواهد بود. این روند فشارهای تورمی به اقتصاد وارد می‌کند و در این میان P/E بازار از متوسط تاریخی سه واحد هم بالاتر می‌رود. بر این اساس به نظر من با در نظر گرفتن این شرایط، بازار در سطح ارزندگی است و حبابی ندارد. علاوه بر این کماکان به دلیل وجود انتظارات تورمی می‌توانیم با افزایش شاخص و قیمت سهام مواجه شویم.»
لینک کوتاه :