رد پای نهادهای مالی در سقوط بورس

به گزارش جهان صنعت نیوز: در ادامه رونق معاملات در بازار سرمایه، شاخص کل بورس توانسته بود در پایان معاملات روز هفتم شهریور در کمترین فاصله برای ورود به کانال ۶/۱ میلون واحدی قرار گیرد و خود را برای فتح قله جدید آماده کند. با این حال اما از هفته دوم شهریورماه ورق برگشت و بازار سرمایه در سراشیبی قرار گرفت؛ بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص کل از ابتدای شهریورماه تا روز گذشته دست‌کم ۳۱/۴ درصد افت کرده است. بر این اساس شاخص کل که در ابتدای ماه جاری آماده ورود به کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی بود، روز گذشته در نیمه کانال ۴/۱ میلیون واحدی قرار گرفت. در این بین شاخص هم‌وزن نیز که در نتیجه تحرک تدریجی صفوف فروش سهم‌های کوچک بازار توانسته بود از ابتدای خرداد تا پایان مردادماه رشد ۲۴/۸ درصدی را کسب کند، با توجه به روند اصلاحی بازار در شهریورماه، شتاب رشد خود را از دست داد تا بدین‌ترتیب از ابتدای ششمین ماه سال تاکنون تنها ۸۹/۰ درصد افزایش را به ثبت برساند. این در حالی است که ناظران بازار سرمایه پیش‌بینی  می‌کردند با توجه به رشد مناسب سهم‌های بزرگ بازار در ماه‌های خرداد، تیر و مرداد، این سهم‌های کوچک باشند که به تدریج روند بازار را به دست می‌گیرند. بر این اساس به نظر می‌رسد بازار سرمایه در شهریورماه با نوعی بی‌تحرکی و بلاتکلیفی روبه‌رو شده است؛ به نحوی که ارزش معاملات خرد بازار نیز در این ماه کاهشی ملموس نشان می‌دهد. بررسی روند معاملات بازار سرمایه حاکی از آن است که ارزش معاملات خرد در ادامه روند مثبت مردادماه دست‌کم تا هفتم ماه جاری صعودی بوده و حتی از ۱۷ هزار میلیارد تومان نیز فراتر رفته بود اما این مسیر به تدریج با سراشیبی روبه‌رو شده است. بر این اساس ارزش معاملات خرد در روز گذشته به شش‌هزار و ۳۹۴ میلیارد تومان رسید تا در سطح معاملات نیمه نخست مردادماه قرار گیرد. ناظران بازار سرمایه، نوسانات نرخ دلار را یکی از عوامل اصلی این روند می‌دانند. در همین حال احتمال آغاز مذاکرات وین و توافق مهم ایران و آژانس توانسته است تا حدی دلار را تضعیف کند و آن را از رسیدن به سقف تاریخی خود بازدارد. بدین ترتیب از جذابیت سهام دلارمحور بازار کاسته شده و فرآیند اصلاح شاخص کل اندکی به درازا کشیده است. در همین حال گفته می‌شود این روند که حدودی هیجانی نیز به نظر می‌رسد دومینووار به سهم‌های کوچک و متوسط بازار نیز سرایت کرده است.

فشار عرضه نهادهای مالی

همان‌گونه که در ابتدای این گزارش تاکید شد، اگرچه از عوامل متعدد اقتصادی و سیاسی داخلی و بین‌المللی به عنوان دلایل اصلاح شاخص کل طی ماه جاری نام برده می‌شود اما بررسی رفتار بازار سرمایه طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این بازار هر سال در دو ماه شهریور و اسفند با فشار عرضه سهام روبه‌روست. بررسی اطلاعات صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری‌ها حاکی از اتمام سال مالی برخی از آنها در ماه‌های گفته شده است؛ از همین رو این نهادهای مالی بازار سرمایه به فراخور پایان سال مالی خود طی دو ماه شهریور و اسفند هر سال، عرضه سهام تحت مدیریت خود را با هدف شناسایی سود برای پرداخت به سرمایه‌گذاران و نیز تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها، افزایش می‌دهند. بر این اساس می‌توان گفت بازار در حال حاضر دو دسته عرضه‌کننده عمده دارد؛ یک دسته از آنها شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که سال مالی آنها در تاریخ سی و یکم شهریورماه پایان می‌یابد. بر همین اساس این دسته از شرکت‌های سرمایه‌گذاری که تعداد آنها نیز اندک نیست، با هدف شناسایی سود سبد سهام در انتهای سال مالی خود اقدام به عرضه سهامی کرده‌اند که تاکنون بازدهی خوبی داشته‌اند و از همین رو فشار عرضه در بازار سرمایه نیز افزایش یافته است. دسته دوم نیز کارگزاری‌هایی هستند که در پایان شهریورماه تسویه اعتباری انجام می‌دهند. این دسته از کارگزاری‌ها نیز برای نیل به این مقصود در ماه جاری عرضه‌های خود را افزایش می‌دهند. بر این اساس اگرچه نمی‌توان از تاثیر اخبار برجامی مانند توافق با آژانس و افزایش احتمال ازسرگیری مذاکرات بر روند بازار چشم پوشید اما باید توجه داشت که در روزهای پایانی شهریورماه افزایش عرضه‌ها از سوی نهادهای مالی بیشترین تاثیر را بر نزولی شدن بازار سرمایه داشته است.

نیروهای کمکی در راه حمایت از بازار

به رغم آنکه عرضه سهام در شهریورماه افزایش یافته و بازار سرمایه را با چالش روبه‌رو کرده است اما از آنجا که این فشار مقطعی است می‌توان روزنه‌های امیدبخشی را با ورود به فصل پاییز مشاهده کرد. بر این اساس با گذر از این برهه دو نیروی قدرتمند به کمک بازار سرمایه می‌آیند؛ نخستین نیرو آغاز سال مالی جدید نهادهای مالی گفته شده اعم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری‌هاست. به نحوی که همزمان با آغاز سال مالی جدید، این نهادها مجددا شروع به خرید کرده و تقاضا را در بازار افزایش می‌دهند. دومین نیروی قدرتمند کمک به بازار سرمایه نیز گزارش‌های یک‌ماهه شهریور و شش‌ماهه نخست سال است. با توجه به افزایش نسبی قیمت دلار نیمایی که پایه محاسبات شرکت‌های بازار سرمایه است انتظار می‌رود گزارش‌های شهریورماه و گزارش‌های شش‌ماهه مطلوبی ارائه شود. اگرچه ممکن است این گزارش‌ها در گروه‌هایی مانند فولاد و سیمان چندان مطلوب نباشند اما به هر روی با توجه به افزایش قیمت‌های جهانی، به نظر می‌رسد غالب شرکت‌های بازار سرمایه با رشد درآمدها در نیمه نخست امسال مواجه باشند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد بازار سرمایه روزهای پررونق‌تری را در فصل پاییز پیش رو داشته باشد.

ریسک مداوم سیاست‌های پولی

با این حال اما در حالی که بازار سرمایه شهریورماه متلاطمی را به پایان می‌رساند و چشم به پاییز بهتری دوخته است، خبرها حاکی از افزایش خزنده نرخ بهره بین‌بانکی است به نحوی که تا بیست و پنجم شهریورماه به ۷۴/۱۸ درصد رسیده است. گفتنی است افزایش نرخ بهره بین‌بانکی همواره به عنوان یکی از عوامل موثر بر روند کاهشی بازار سرمایه قلمداد می‌شود. به ویژه آنکه دولت عرضه اوراق خود در بازار سرمایه را افزایش داده است. در همین حال اخباری مبنی بر سیاست‌های احتمالی دولت برای افزایش بیشتر نرخ بهره بین‌بانکی برای جذاب‌تر کردن اوراق دولتی در راستای تامین کسری بودجه سال‌جاری شنیده می‌شود. کارشناسان بازار سرمایه افزایش بدون حساب و کتاب نرخ بهره را برای این بازار تهدیدکننده تلقی می‌کنند. در همین حال افزایش نرخ بهره در تقابل کامل با سیاست‌های خوداشتغالی دولت و رفع موانع اشتغالزایی و کسب و کار تلقی می‌شود و در نهایت به زیان بخش تولید خواهد بود. می‌توان گفت کشور در حال حاضر در نوعی بلاتکلیفی نسبت به سیاست‌های پولی و مالی قرار دارد و مادامی که رییس کل بانک مرکزی تعیین نشود و سیاستگذاری‌های پولی در دولت جدید تبیین نگردند، بازارهای مالی و سرمایه‌ای از جمله بورس و فرابورس نیز با ابهام روبه‌رو خواهند بود.