خیز تورم خوراکی‌ها در آخرین ماه تابستان
به گزارش جهان صنعت نیوز: در ماهی که گذشت نرخ تورم ماهانه نیز با ۷/۰ درصد رشد، به ۹/۳ درصد رسیده است. از آنجا که این نرخ در هیچ یک از ماه‌های سپری شده از آذر ماه سال گذشته دیده نشده می‌توان گفت که تورم ماهانه شهریورماه بر قله تورمی ۹ ماهه ایستاده است. شاخص تورمی نقطه به نقطه نیز بعد از دو ماه کاهش با رشد ۵/۰ درصدی همراه بوده است. در میان آمارهای اعلامی سرعت بالای رشد اقلام خوراکی بیش از همه جلب توجه می‌کند. تورم نقطه‌ای این گروه از اقلام مصرفی به ۴/۶۲ درصد رسیده که ۲/۳ درصد بیشتر از ماه گذشته است. در این میان سهم تورمی اقلام ضروری مصرفی یعنی، شیر و تخم‌مرغ در شهریورماه ۱۰ درصد بوده است. به نظر می‌رسد روند تغییرات قیمتی با سازوکارهای ارائه شده از سوی دولت همخوانی زیادی نداشته و بازار پاسخ روشنی به سرکوب‌های قیمتی نداده است. با توجه به در‌هم‌تنیدگی مساله کسری بودجه، افزایش پایه پولی و رشد تورم، به نظر می‌رسد توالی افزایش قیمت‌ها در ماه‌های پیش‌رو نیز حفظ خواهد شد.
تورم ماهانه در قله ۹ ماهه
مرکز آمار برآوردهای خود از شاخص قیمت مصرف‌کننده در شهریورماه را اعلام کرد. این گزارش نشان از رشد همزمان همه شاخص‌های تورمی دارد. نرخ تورم ماهانه در شهریور ماه با افزایش ۷/۰ درصدی به ۹/۳ درصد رسیده که بالاترین رقم ثبت شده در ۹ ماه گذشته است. بنا بر بررسی‌های قبلی بالاترین رقم تورم ماهانه پیش از این ۲/۵ درصد بوده که در آبان ماه سال گذشته به ثبت رسیده است. در ماه‌های سپری شده از سال‌جاری نیز بالاترین تورم ماهانه ۵/۳ درصد و مربوط به تیرماه بوده است. اما این رکورد تورمی در شهریورماه نیز شکسته شده و تورم ماهانه در قله ۹ ماهه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد سهم اقلام مصرفی خوراکی در چنین رشدی در ماه گذشته چشمگیر بوده و افزایش نرخ تورم عملا از مسیر رشد قیمتی گروه خوراکی‌ها اتفاق افتاده است. آنطور که آمارهای اعلامی نشان می‌دهند تورم ماهانه این گروه در شهریور به ۱/۵ درصد رسیده است. تورم نقطه‌ای و متوسط گروه خوراکی‌ها نیز به ترتیب ۴/۶۲ و ۹/۵۹ درصد بوده است. بیشترین رشد ماهانه کالاهای خوراکی مربوط به گروه شیر، پنیر و تخم‌مرغ بوده است. این گروه تنها در ماه گذشته ۱۰ درصد رشد قیمتی داشته‌اند. رشد نقطه‌ای آنها نیز به ۵/۷۲ درصد رسیده است. با توجه به التهاباتی که در هفته‌های اخیر در بازار تخم‌مرغ اتفاق افتاد، افزایش قیمت آن در شهریورماه دور از انتظار به نظر نمی‌رسید. قیمت محصولات لبنی نیز که از سال گذشته به دفعات متعدد بالا رفته از تیرماه امسال نیز بعد از رای مثبت مقامات دولتی به افزایش قیمت شیرخام در جلسه شورای قیمت‌گذاری، بالاتر رفته و از سفره مصرفی بسیاری از خانوارها پر کشیده است.
نرخ‌گذاری دستوری و تداوم گرانی
اگر نگاهی به وضعیت قیمتی همه اقلام خوراکی بیاندازیم متوجه می‌شویم که نرخ تورم همه کالاهای خوراکی از ۵۵ درصد بیشتر است، حال آنکه ضریب اهمیت این گروه در سبد معیشتی خانوارها ۲۶ درصد است. این یعنی با وجود آنکه این قبیل کالاها جزو کالاهای ضروری و مصرفی روزانه خانوارها به حساب می‌آیند، اما به دلیل قیمت بالایی که دارند دهک‌های ضعیف عملا توان خرید آنها را ندارند. این مساله نه تنها به مصرف‌کننده آسیب رسانده بلکه به دلیل نبود تقاضای کافی بسیاری از تولیدکنندگان را نیز دچار مشکل کرده است. کارشناسان در بررسی ریشه این مساله نگاه‌ها را به سمت سیاست قیمت‌گذاری دستوری و سرکوب قیمت‌ها می‌برند. رویکرد دولت‌ها برای مقابله با گرانی در تمام این سال‌ها تنها سرکوب تصنعی قیمت‌ها بوده که نه تنها هیچگاه منجر به کنترل رشد قیمت‌ها نشده بلکه بسیاری از تولیدکنندگان را از چرخه تولید کشور حذف کرده است. اتفاقاتی که در سال گذشته در بازار برخی از کالاهای مصرفی از قبیل مرغ اتفاق افتاد که منجر به کمبود مرغ، گرانی مرغ و در نهایت تشکیل صف‌های طویل برای دریافت مرغ با نرخ دولتی شد همه و همه نشان از آن دارد که نرخ‌گذاری دستوری نمی‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با تورم کالاهای مصرفی باشد. با آنکه اثرات این سیاست دستوری به سال‌جاری نیز تسری پیدا کرده و تشنجات قیمتی در بازار مرغ و تخم‌مرغ و بازار لبنیات همچنان باقیست، اما دولتی که به تازگی مستقر شده نیز در جلسات هفتگی خود بر لزوم تثبیت قیمت‌ها تاکید می‌کند. نکته جالب توجه آنکه در دو ماهی که از حضور دولت سیزدهم می‌گذرد این سرکوب قیمت‌ها تاثیر وارونه داشته و تورم در حال فتح قله‌های جدیدتری است.
شکاف تورمی دهک‌ها
جزییات آمار تورمی شهریور ماه نشان می‌دهد که خانوارهای شهری بیش از خانوارهای روستایی در معرض گرانی‌های اخیر بوده‌اند. برای مثال تورم ماهانه و نقطه‌ای خانوار شهری به ترتیب ۳/۵ و ۲/۶۳ درصد بوده. این در حالی است که این دو عدد برای خانوارهای روستایی به ترتیب ۴/۴ و ۵/۵۹ درصد بوده است. برای خانوارهای شهری تورم گروه لبنیات و تخم‌مرغ و همچنین گروه سبزیجات به ترتیب ۴/۱۰ و ۳/۱۰ درصد بوده که بالاتر از نرخ تورم دیگر اقلام مصرفی است. اما برای خانوارهای روستایی میزان رشد تورمی گروه سبزیجات ۶/۸ درصد بوده که بالاتر از تورم گروه لبنیات و تخم‌مرغ با عدد ۹/۷ درصدی است. بنابراین همانطور که مشخص است خانوارهای شهری بیش از روستانشینان گرانی را در شهریورماه احساس کرده‌اند. در بین دهک‌های درآمدی نیز گروه کم‌برخوردار بیش از دهک‌های بالای درآمدی تورم خوراکی‌ها را احساس کرده‌اند. آنطور که گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد نرخ تورم کالاهای خوراکی در شهریورماه برای دهک اول ۴/۴ درصد بوده حال آنکه این عدد برای دهک دهم درآمدی یعنی فقیرترین دهک ۴/۵ درصد بوده است.
تورم سالانه در قله ۲۶ ساله
آنطور که گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد متوسط نرخ تورم در شهریور ماه به ۸/۴۵ درصد رسیده که نسبت به مرداد ماه ۶/۰ درصد بیشتر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ تورم سالانه برای دومین‌بار در سال جاری توانسته به رکورد تورمی ۲۶ سال اخیر نزدیک شود. بالاترین نرخ تورم متوسط در ۲۶ سال اخیر ۴/۴۹ درصد و مربوط به سال ۷۴ بوده است. امسال دو ماه متوالی نرخ تورم از مرز ۴۵ درصدی نیز رد شده و در صورتی که این روند تداوم یابد به زودی شاخص تورمی به ۵۰ درصد نیز می‌رسد. متوسط نرخ تورم برای اقلام خوراکی با رشد ۵/۲ درصد نسبت به ماه مرداد به ۹/۵۹ درصد رسیده است. سهم تورم متوسط گروه حمل و نقل نیز در ماه گذشته ۳/۶۱ درصد بوده است. تورم دوازده ماهه کالاهای خوراکی برای خانوارهای شهری و روستایی نیز در ماه گذشته به ترتیب ۶۰ و ۴/۵۹ درصد بوده است. نقطه آغاز افزایش تورم متوسط شهریور سال گذشته بوده و در هیچ یک از ماه‌های بعد از آن نرخ تورم دوازده ماهه کاهشی نبوده است.
تورم متوسط شهریور ماه ۹۹ معادل ۲۶ درصد بوده که با رشد حدود ۷/۱ برابری به ۸/۴۵ درصد در شهریور امسال رسیده است. بدیهی است آهنگ شدید رشد قیمت‌ها زنگ خطری است برای ذوب شدن بیشتر قدرت مصرفی خانوارها که به نظر می‌رسد مقامات دولتی و نهادهای تصمیم‌گیر توجه جدی به این مساله نشان نمی‌دهند.
ذوب شدن قدرت مصرف خانوارها
در میان آمارهای اعلامی از سوی مرکز آمار، نرخ تورم نقطه به نقطه نیز ۵/۰ درصد رشد کرده و به ۷/۴۳ درصد رسیده است. این نرخ نشان می‌دهد که خانوارها سبد مشخصی از کالاها و خدمات مصرفی را ۷/۴۳ درصد گران‌تر نسبت به مدت مشابه سال گذشته تهیه کرده‌اند. نکته جالب توجه آنکه در دو ماه اخیر تورم نقطه‌ای روند کاهشی داشته اما در شهریورماه بار دیگر با افزایش مواجه شده است. این تورم برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۹/۴۲ و ۷/۴۷ درصد بوده است. بنابراین همانطور که مشخص است روستانشینان بیش از شهرنشینان در معرض تورم نقطه به نقطه قرار داشته‌اند و به عبارتی هزینه بیشتری برای تهیه کالاها و خدمات مصرفی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته پرداخت کرده‌اند. بنابراین همانطور که از آمارهای منتشر شده مشخص است همه شاخص‌های تورمی در شهریور ماه خیز برداشته‌اند و روند افزایشی به خود گرفته‌اند. این مساله نشان می‌دهد که بازار کشش افزایش بیشتر قیمت‌ها را دارد و راهکارهایی که دولت برای مقابله با گرانی ارائه کرده به جایی نرسیده است. تجربه نیز نشان داده که رویکرد قیمت‌گذاری دستوری در بازاری که چسبندگی قیمت‌ها در آن بالاست نمی‌تواند به کاهش قیمت‌ها بینجامد.
راز ماندگاری تورم
به طور کلی راز ماندگاری تورم را باید فعل و انفعالات بازار پول دانست. همه کارشناسان و حتی نهادهای دولتی نیز بر مساله کسری شدید بودجه دولت اجماع دارند و بر این عقیده‌اند که حجم بالای این کسری باعث آشفتگی‌های زیادی در اقتصاد شده است. بالا بودن هزینه‌های دولت آن هم در شرایطی که راه صادرات نفت به دلیل تحریم‌ها بسته شده، دولت را با مشکلات مالی مواجه ساخته است. دولت برای فائق آمدن بر مشکلات مالی‌اش بانک مرکزی را به چاپ پول ناچار می‌سازد و در نتیجه جریان تزریق پول پرقدرت به چرخه اقتصادی بازمی‌ماند. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که حجم نقدینگی در پنج ماهه امسال به مرز ۴۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که هشداری جدی برای اقتصاد محسوب می‌شود.
بانک مرکزی در ماه‌های اخیر صراحتا اعلام کرده که دلیل افزایش رشد پایه پولی استفاده دولت از تنخواه‌گردان خود نزد بانک مرکزی است که از سقف مجاز آن نیز بر اساس مصوبه هیات وزیران از سه به چهار رسیده است. هرچند دولت سیزدهم در دو ماه اخیر بر حل مساله کسری بودجه تاکید زیادی داشته اما تاکنون راهکار مطمئنی برای این مساله ارائه نشده و مقامات دولتی تنها به گفتاردرمانی برای حل مسائل اکتفا کرده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود در صورت تداوم فعالیت موتور چاپ پول برای تامین کسری بودجه و همچنین ادامه سرکوبات قیمتی نرخ تورم با سرعت بیشتری افزایش یابد و قله‌های جدیدتری را نیز در ماه‌های پیش رو فتح کند.
لینک کوتاه :