حدس‌ها و پیامدهای درنگ ایران در مذاکرات
محمدصادق جنان‌صفت * حالا یک ماه و چند روز از نشستن سیدابراهیم رییسی بر صندلی ریاست‌جمهوری و نیز استقرار اکثریت وزیران در وزارتخانه‌هایشان سپری شده است. در این سی و چند روز رییس‌جمهوری در اقدام‌های داخلی راهی همانند راه محمود احمدی‌نژاد را رفته و به چند استان سر زده و با شهروندان از نزدیک روبه‌رو شده است. وی درباره این رفتن‌ها و گفتن و شنیدن‌ها هم بی‌چون و چرا فهمیده است گلایه‌ها، خواسته‌ها و دادخواهی‌‌های ایرانیان روی کسب‌وکار و معیشت استوار شده و اینها را در سخنانش بازتاب می‌دهد. در سیاست خارجی اما سیدابراهیم رییسی یک سخنرانی در سازمان ملل متحد به صورت آنلاین انجام داده و آن طور که در خبرها خوانده‌ایم در این مدت با روسای جمهوری کشورهای چین، روسیه و نیز فرانسه به صورت تلفنی صحبت کرده است. رییس دولت سیزدهم در نشست شانگهای که البته روسای مهم‌ترین کشورهای عضو در آن حاضر نبودند نیز شرکت کرد و در این نشست‌ها ایران به عضویت پیمان شانگهای درآمد. همچنین رییسی به جای حضور در نیویورک وزیر پرانرژی و خاص خود در امور خارجه را به نیویورک و بغداد فرستاده است. با این همه و به‌رغم دیدارهای پرشمار و خواسته‌های هم‌مسیر اتحادیه اروپا و نیز آمریکا و این اواخر حتی روسیه اما هیچ تاریخ مشخصی برای ازسرگیری گفت‌وگوهای وین تعیین نشده است و نیز هیچ آدرسی از اینکه آیا گفتوگوها از نقطه قطع‌شده شروع می‌شود یا اینکه دولت تازه می‌خواهد خواسته‌های تازه‌ای را ارائه دهد داده نشده است. واقعیت این است که به‌رغم همه حرف‌ها و حدیث‌ها در شرایط حاضر نظام رسانه‌ای که سکان آن در دنیا در اختیار ایران نیست شهروندان جهانی و نیز رهبران سایر کشورها و علاقه‌مندان به پرونده هسته‌ای در ایران را به این نتیجه رسانده و خواهد رساند که درنگ برای ازسرگیری گفتوگوها از سوی ایران است.
درباره این وضعیت و در این نقطه‌ای که ایستاده‌ایم و درباره درنگ ایران گمانه‌زنی‌ها در دو سر مرز بدبینی و خوش‌بینی استوار شده‌اند. نظر بدبین‌ها که رهبران کشورهای غربی و تحلیلگران غربی هستند و حتی تا حدودی روسیه نیز در این باره با غربی‌ها سازگار شده این است که ایران می‌خواهد با دستاوردهای قابل لمس در نزدیک‌تر شدن به ساخت و تولید اورانیوم غنی شده به پای میز مذاکره برگردد و امتیازهای بیشتری را طلب کند. آنطور که نماینده روسیه گفته است ایران می‌خواهد راه بازگشت آمریکا در شکستن پیمان تازه را برای همیشه مسدود کند و نیز همه تحریم‌های ایران برداشته شود. البته به تازگی وزیر خارجه روسیه گفته است که آمریکا به خواسته ایران اعتنا نخواهد کرد و تضمینی نخواهد داد. از سوی دیگر خوش‌بین‌ها می‌گویند دولت در ایران تغییر کرده و گروه جدید مذاکره‌کننده باید آمادگی پیدا کنند و همان‌طور که وزیر امور خارجه می‌گوید بررسی‌های داخلی باید انجام شود. واقعیت اما این است که یورش همه جانبه‌ای از سوی سه کشور اروپایی و نیز اتحادیه اروپا و آمریکا برای تسریع در روند مذاکرات شروع شده است. پس از آنکه وزیر خارجه آلمان از ایران خواست زودتر به میز گفت‌وگو برگردد و هشدار داد تا ابد نمی‌شود به ایران مهلت داد، حالا وزیر خارجه تازه انگلستان نیز همین حرف را در دیدار با امیر عبداللهیان بیان کرده است. از سوی دیگر جوزپ بورل «مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا» چهارشنبه ۳۱ شهریور در دیدار با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، بر ضرورت ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام در وین پایتخت اتریش تاکید کرد. این دیدار در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شده است. دفتر مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرده است، جوزپ بورل و آنتونی بلینکن در خصوص موضوعات کلیدی مورد توجه مشترک، از جمله افغانستان و ایران و همچنین برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت‌وگو کردند. در این بیانیه آمده است، در خصوص برجام، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر ضرورت ازسرگیری گفتوگوها در وین تاکید کرد و گفت برجام همچنان ابزار کلیدی برای منع گسترش تسلیحات هسته‌ای در جهان، برقراری صلح در منطقه و امنیت بین‌المللی است، اما اگر بخواهیم از اجرای کامل آن اطمینان حاصل کنیم زمان بازگشت به اجرای آن نامحدود نیست.
شهروندان ایرانی این روزها زیر فشار نرخ تورم بی‌مهار و لجام‌گسیخته کمر تا کرده و با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارند و این را آمارهای رسمی نیز تایید می‌کنند. علاوه براین افزایش نرخ تبدیل دلار به ریال به روندهای تورمی افزوده و انگیزه برای سرمایه‌گذاری در ایران منفی شده است. به نظر می‌رسد نظام سیاسی ایران ضمن اندازه‌گیری تاب و توانایی نیروهای خارجی باید درباره اندازه‌گیری تاب‌آوری شهروندان در آخر تابستان نیز برآورد تازه‌ای داشته باشد.
لینک کوتاه :