بهبود رابطه با عربستان، تصمیمی فراتر از دولت

حجت‌الله جودکی * دور چهارم از مذاکرات ایران و عربستان گویا در بغداد انجام شده و این موضوع اهمیت بسیاری دارد. در واقع گفت‌وگوهای بین ایران و جهان عرب به طور کلی و گفت‌وگوهای ایران و عربستان به طور خاص، برای ما مفید است و سبب می‌شود به نوعی یک خانه‌تکانی داشته باشیم. این موجب افزایش همکاری‌های منطقه‌ای و کاستن از مشکلات خواهد شد زیرا وقتی با عربستان درگیر باشیم منافع ما در سوریه آسیب خواهد دید. عربستان نه به مشکل مستقیم بلکه به صورت غیرمستقیم به منافع ما ضرر می‌رساند مثلا در یمن، بیروت و یا حتی در مذاکرات هسته‌ای نقش خواهد داشت.

اگر این مذاکرات انجام شود و به نتیجه برسد، تنش‌ها در سطح منطقه کاهش پیدا خواهد کرد، به خصوص که اکنون یک مرکز تنش یعنی افغانستان هم در کنار ما شعله‌ور است و از قدیم‌الایام پول سعودی و تفکر وهابی در آنجا نقش‌آفرین بوده است.

برخی در ارزیابی و بررسی امکان اثربخشی این مذاکرات به اراده دولت ایران توجه می‌کنند اما مساله به مراتب فراتر از دولت است و در هسته اصلی قدرت تصمیمات لازم گرفته شده و دولت رییسی نیز چاره‌ای غیر از پیگیری خط فعلی ندارد حتی چون این دولت به هسته اصلی قدرت نزدیک‌تر است، پیگیری‌های بیشتری خواهد گرفت.

تصمیم به بهبود روابط با عربستان نیز خیلی وقت است که گرفته شده زیرا تحریم‌های شدید علیه ایران به ما فهماند که با آن روش قبلی نمی‌توان کاری کرد و باید رفتار خود را اصلاح کنیم. یکی از وجوه اصلاح رفتار هم همین مذاکره با عربستان است.

مساله دیگر آن است که برخی تصور می‌کنند بعضی حواشی مثل قضیه عکس یادگاری در نشست بغداد، بر این مذاکرات اثر دارد. اشتباه هم نیست و این مسائل تاثیر منفی خواهد داشت اما از آنجا که هر دو کشور به ترمیم روابط نیاز دارند، از این مسائل چشم‌پوشی می‌شود. به هرحال این تنها ما نیستیم که به حل مشکلات با عربستان نیاز داریم. آنها هم می‌خواهند که مشکلاتشان کم شود و به همین خاطر برخی مسائل را زیرسبیلی رد می‌کنند.

نکته دیگر این است که آیا مساله ایران و عربستان نیز مثل مذاکرات برجامی زمان‌بر و پیچیده خواهد بود یا خیر؟ در پاسخ باید گفت همه مسائل پیچیده است. دلایل مختلفی هم وجود دارد. مثلا اینکه برخی گروه‌ها در داخل کشور با این بهبود روابط مخالف هستند. یا اینکه اصولگرایان قبلا مواضعی در این زمینه گرفته‌اند که حالا اگر قصد اصلاح رفتار هم داشته باشند بین مواضع پیشین و عمل جدید آنها تضاد ایجاد می‌شود و ناگزیر به پذیرش پیامد آن می‌شوند. طبیعتا نمی‌توانند هم به عربستان فحش بدهند و هم با همسایه رابطه خوبی داشته باشند. در قضیه برجام نیز چنین وضعیتی دارند و می‌دانند که اگر به FATF نپیوندند تمام تعاملات بانکی آنها با مشکل مواجه خواهد شد بنابراین به این نتیجه رسیده‌اند که باید مساله برجام رفع شود. مثال دیگر این است که آقای رییسی سر کار آمده و همچنان روال افزایش قیمت‌ها ادامه دارد چون این مساله نه دست روحانی بود و نه دست رییسی است، زیرساخت‌ها باید اصلاح شود و تا ما روابط خود را با همسایگان از جمله عربستان و دیگر کشورهای بین‌المللی اصلاح نکنیم، نمی‌توانیم از شر پیامدهای آن در امان باشیم. ما نیاز به بازنگری اساسی داریم.

* کارشناس مسائل منطقه