عراقچی یا باقری‌کنی
به گزارش جهان صنعت نیوز: ترکیب تیم مذاکره‌کننده در دولت رییسی برای گروه اول اهمیتی ندارد چنانکه اصلا رییس‌جمهور شدن خود رییسی هم برای آنها مهم نبود و تفاوتی بین او و دیگری قائل نیستند و حتی رای هم ندادند. گروه دوم اما هنوز هم به آمدن‌ها و رفتن‌هایی که در عرصه سیاست و قدرت رخ می‌دهد امید دارند و چینش تیم مذاکره‌کننده دولت جدید و مشخصا توانایی‌های مذاکره‌کننده ارشد را جدی می‌گیرند.
درست است که ترکیب تیم مذاکره‌کننده در دولت رییسی هنوز کامل نشده اما اگر از منظر گروه دوم نگاه کنیم، دو اتفاق مهم افتاده که تحلیل اوضاع را تا حد زیادی مقدور می‌کند. اول از همه اینکه حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه دولت رییسی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده که امر مذاکرات در وزارت خارجه دنبال خواهد شد. این یعنی علی باقری‌کنی که به جای عراقچی معاون سیاسی شده مذاکره‌کننده ارشد هم خواهد بود و همان طور که از مدت‌ها قبل گمانه‌زنی شده بود، فرمان مذاکرات را به دست می‌گیرد.
اتفاق دوم اما رفتن عباس عراقچی به شورای راهبردی روابط خارجی است. برای درک اهمیت موضوع باید این توضیح را بدهیم که شورای راهبردی روابط خارجی در واقع اتاق فکر و نهاد مشورتی رهبری با رویکردی راهبردی در حوزه روابط خارجی است که در خرداد سال ۱۳۸۵، با حکم مقام معظم رهبری تشکیل شد. اعضای فعلی آن نیز کمال خرازی، سعید جلیلی، ابراهیم شیبانی، احمد وحیدی، مهدی مصطفوی و محمدحسین طارمی هستند.
این اما همه ماجرا نیست و رفتن عراقچی به آنجا وقتی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد که توضیح دیروز کمال خرازی را درباره حکمی که برای عراقچی صادر کرده در نظر داشته باشیم. او گفته که «نظر مقام معظم رهبری در مورد جناب آقای عراقچی نیز این بوده است که از ایشان در شورا استفاده شود؛ لذا برای دبیری شورا در نظر گرفته شدند و اکثر اعضای شورا نیز با شناختی که از توانایی‌های ایشان دارند و با اطلاع از نظر مقام معظم رهبری از این گزینش استقبال کردند، گرچه مراسم رای‌گیری رسمی صورت نگرفت.»
حال این سوال به ذهن می‌رسد که اگر نظر رهبری استفاده از عباس عراقچی و ظرفیت او در جایی مثل شورای راهبردی روابط خارجی است، چرا او در وزارت خارجه و در جایگاه مذاکره‌کننده ارشد ابقا نشد؟ یا اینکه آیا جایگاه تازه او به معنی تداوم نقش‌آفرینی در فرآیند مذاکرات هسته‌ای است؟ سوال مهم‌تر اما تکراری‌تر هم اینکه اصلا عراقچی، باقری کنی یا دیگران نقش ویژه‌ای در امر مذاکرات دارند یا اینکه فرمان دست کدام یک باشد، اهمیتی ندارد؟!
استفاده از ظرفیت عراقچی
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» به این سوالات پاسخ می‌دهد. او ابقا نشدن و جابه‌جایی عراقچی را موضوعی قابل پیش‌بینی دانسته و گفت: «احتمال ماندن عراقچی در ترکیب تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم بعید بود چون این دولت منتقد نوع تعامل در برجام بود و عراقچی هم در دولت قبل مذاکره‌کننده اصلی بود. ضمن اینکه مجلس و کمیسیون امنیت ملی مجلس یازدهم اصلا هماهنگی با عراقچی نداشت. بنابراین فضا اصلا فضای فراهم‌شده‌ای برای ماندگاری آقای عراقچی نبود.»
وی افزود: «اینکه نظام از تجربیات فردی که در این زمینه تخصص دارد و سال‌ها در حوزه دیپلماسی کار کرده در شورای راهبری استفاده کرده و به نقل از آقای خرازی نظر رهبری هم همین بوده، کار درست و اساسی کرده است. خیلی از کشورها نیز همین کار را کرده‌اند و افرادی را که مدت‌ها در حوزه روابط خارجی کار کرده‌اند در اندیشکده‌ها و شوراهای راهبردی به کار می‌گیرند.»
این کارشناس مسائل سیاسی در پاسخ به اینکه آیا در نظر گرفتن این جایگاه برای عراقچی پیامی به دولت سیزدهم می‌دهد، گفت: «نه ، فکر نمی‌کنم. این اقدام در راستای استفاده بهینه از همه ظرفیت‌ها و سرمایه‌ها فارغ از جناحبندیهای سیاسی است کما اینکه آقای خرازی هم خود وزیر خارجه آقای خاتمی بوده و به آنجا رفته است.»
جمالی نوبندگانی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی براینکه «چرا آقای ظریف در جایی مثل شورای راهبردی روابط خارجی به کار گرفته نشده اما عراقچی به کار گرفته شد؟» گفت: «من احتمال می‌دهم که او خودش با توجه به جایگاه وزارت که داشته و با در نظر گرفتن اینکه آقای خرازی هم قبلا وزیر بوده است، نخواسته در این جایگاه قرار بگیرد. به هرحال در ایران جایگاه‌های تشکیلاتی مورد توجه است و شاید آقای ظریف نپذیرفته باشد که زیرمجموعه آقای خرازی قرار بگیرد.»
اهمیت تیم مذاکره‌کننده
وی درباره نقش تیم مذاکره‌کننده در نتیجه‌ای که از مذاکرات حاصل می‌شود، نیز گفت: «ترکیب تیم مذاکره‌کننده از چند جهت می‌تواند موثر باشد. اول اینکه تیم چقدر سواد دیپلماتیک دارد. دوم اینکه چقدر تجربه دیپلماسی دارد. سوم اینکه چقدر تجربه مذاکره دارد. چهارم و مهم‌تر هم اینکه با انتخاب تیم چه پیام داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی داده می‌شود.»
این نماینده پیشین مجلس افزود: «قطعا افرادی که مشخص می‌شوند، موثر خواهند بود. مثال اینکه یک مربی فوتبال یک پلن و استراتژی را مشخص می‌کند اما این بازیکن است که بازی می‌کند و اهمیت دارد که چقدر توانایی و هوش بازی‌گری دارد یا به تذکرات مربی توجه می‌کند. در مذاکرات نیز همین‌طور است. درست است که استراتژی مشخص می‌شود اما یک سری مسائل از زبان دیپلماسی تا تسلط بر زبان انگلیسی و متون و… در امر مذاکرات نقش دارد.»
وی تاکید کرد: «تیم دیپلماسی ما باید توجه داشته باشد که می‌بایست ما کارشناسان زبده و خبره زیادی با خودمان همراه کنیم. بالاخره ما با چهار یا پنج هیات دیگر که بعضا با ده‌ها کارشناس در حوزه‌های مختلف آمده‌اند، طرف هستیم لذا ما هم باید همین‌طور عمل کنیم. باید افرادی متخصص به خصوص در زمینه‌های حقوقی همراه تیم هیات مذاکره‌کننده کنیم چون اگر قرار باشد متنی نوشته و توافق شود همان وقت بررسی شود اگر مساله‌ای ایجاد شود، حل آن در مذاکرات بعدی بسیار سخت خواهد شد.»
جمالی‌نوبندگانی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه «با توجه به سپرده شدن مذاکرات به وزارت خارجه دولت رییسی یعنی باقری‌کنی، آیا تیم مذاکره‌کننده در دولت جدید تقویت شده یا تضعیف شده است؟» گفت: «این مساله را نمی‌توان به این شکل بررسی کرد چون آقای باقری قبلا در مذاکرات دستیار آقای جلیلی بوده و خودش مذاکره‌کننده اصلی نبوده است. یعنی ما هنوز کارنامه‌ای از مذاکرات مستقل او در دسترس نداریم. ضمن اینکه رشته او هم علوم سیاسی است و مدت‌ها هم در این زمینه کار کرده است. به نظر من مساله مهم‌تر این است که وزارت خارجه، دولت و نظام چه روشی را در پیش می‌گیرند چون آقای باقری‌کنی باید آن راهبرد را پیش ببرد. نوع مذاکرات آقای جلیلی در آن زمان حتما هماهنگ با نظرات رییس دولت نهم و دهم بوده و نباید آن را به پای باقری‌کنی گذاشت و بهتر است منتظر ماند تا ببینیم دولت چه نقشه راهی را تهیه می‌کند.»
در حاشیه اما اثر گذار
جمالی‌نوبندگانی حضور عراقچی در شورای راهبردی روابط خارجی را اقدامی برای استفاده از همه ظرفیت‌ها می‌داند اما برخی دیگر آن را نشانه ماندگاری وی در فرآیند مذاکرات می‌دانند. جالب آنکه این رویکرد از سوی طیفی از اصولگرایان و مشخصا قالیبافی‌ها مطرح شده است. شاهد آنکه دیروز روزنامه «صبح نو» نوشته بود: «هر چند عباس عراقچی دیگر در جایگاه معاون وزارت خارجه حضور نخواهد داشت ولی پیش‌بینی می‌شد وی به عنوان عضوی از گروه مذاکره‌کننده برای مذاکرات احتمالی آینده ابقا شود.»
جالب‌تر اینکه منصور حقیقت‌پور، فعال سیاسی اصولگرا و از چهره‌های نزدیک به علی لاریجانی در گفت‌وگو با سایت «فردا»؛ یعنی دیگر رسانه نزدیک به قالیباف از اینکه مذاکرات به عباس عراقچی سپرده نشده، ابراز تاسف می‌کند و معتقد است که طیفی از اصولگرایان نسبت به عراقچی و ظریف ارزیابی منصفانه‌ای نداشته‌اند. حتی می‌گوید که اگر طیف حاکم قدری تحمل می‌کردند و اجازه می‌دادند عراقچی کار را ادامه دهد، ایران امتیاز بیشتری می‌گرفت.
این حجم از توجه به عراقچی و استقبال از قرار گرفتن او در شورای عالی راهبردی می‌تواند امیدوارکننده باشد و این تصور را ایجاد کند که حداقل نگاه و رویکرد او بر مذاکرات آتی اثرگذار باشد، حتی اگر خودش آنجا نباشد و رسما مسوولیت هدایت این امر خطیر را به‌عهده نگرفته باشد. ضمن اینکه تا وقتی دولت رییسی ترکیب تیم مذاکره‌کننده را رسما اعلام نکند، این دفتر باز است و گمانه‌زنی‌ها درباره ماندن و رفتن عراقچی هم ادامه دارد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :