پنج علامت خطر برای تولید
به گزارش جهان صنعت نیوز: چنین رشدی در سایه از سرگیری فعالیت اکثر کسبوکارها و همچنین خوش‌بینی آنها نسبت به بهبود چشم‌انداز تولید حاصل شده است. رشد حدود ۵/۲۷ درصدی شامخ صنعت و ثبت رقم بیش از ۵۷ نیز نشان می‌دهد که صنعت در شرایط خوبی به سر می‌برد. با این حال از دید فعالان اقتصادی افزایش شدید قیمت مواد اولیه و لوازم موردنیاز تولید، نوسانات نرخ ارز، کمبود مواد اولیه، رشد قیمت کالا و خدمات و همچنین کمبود شدید نقدینگی به عنوان تهدیدهای تولید باقی مانده و شاخص انتظارات تولید در ماه آینده را با قدری کاهش (۸۳/۶۳) همراه کرده است.
گزارش تازه از شاخص مدیران خرید نشان می‌دهد که اکثر فعالیت‌های اقتصادی در شهریور ماه با رونق تولید مواجه بوده‌اند. شامخ کل اقتصاد در ماهی که گذشت با رشد ۹۶/۸ درصدی همراه بوده و از رقم ۵۹/۴۶ به ۵۵/۵۵ رسیده است. در ۲۰ ماه اخیر این بالاترین رقمی است که برای شاخص مدیران خرید به ثبت رسیده است. این مساله نشان می‌دهد که تولیدکنندگان نسبت به بهبود چشم‌انداز تولید امیدوار هستند و اغلب کسبوکارها بعد از عبور از موج‌های کرونایی فعالیت‌های خود را از سر گرفته‌اند. طبق نظرسنجی انجام‌شده از بنگاه‌های اقتصادی، تعطیلات ناشی از پیک پنجم کرونا و همچنین شرایط سیاسی کشور دلیل اصلی رکود شدید در بخشهای تولیدی در ماه‌های تیر و مرداد بوده است اما در ماه پایانی تابستان تولیدکنندگان خوش‌بینی خود نسبت به آینده کسب‌و‌کارهایشان را تعدیل کرده و به بهبود شرایط آتی اقتصاد امیدوارند. از همین روست که در شهریورماه عدد همه زیرشاخصهای اصلی بالای ۵۰ ثبت شدهاند. در این ماه شامخ بخشهای خدمات، کشاورزی و صنعت نسبت به ماه قبل بهتر شده و فقط شامخ بخش ساختمان زیر ۵۰ ثبت شده که نشان می‌دهد فعالیت‌ها در بخش ساختمان همچنان با رکود همراه است.
رونق فعالیت کسبوکارها
یکی از نشانه‌های افزایش تولید در شهریور ماه رشد قابل توجه شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌و‌کار است. در ماهی که گذشت رقم این شاخص با رشد ۴۵/۲۷ درصدی نسبت به مرداد (۲۴/۴۵) همراه بوده و به رقم ۶۴/۵۷ رسیده است. به این ترتیب شامخ صنعت بعد از دو ماه کاهش پیاپی به بیشترین مقدار خود طی چهار ماه اخیر رسیده است به خصوص آنکه بازگشایی مجدد کسبوکارها بعد از پیک پنجم کرونا در افزایش فعالیت‌ها تاثیرگذار بوده است. بنابراین عامل اصلی در بهبود وضعیت شاخص مدیران کسبوکارها را باید از سرگیری فعالیت اغلب تولیدکنندگان دانست. در بین زیرشاخصهای اصلی شاخص صنعت، فقط شاخص موجودی مواد اولیه عدد زیر ۵۰ را به ثبت رسانده و سایر زیرشاخص‌ها بالای ۵۰ بوده‌اند. بر همین اساس شاخص موجودی مواد اولیه در شهریورماه ۷۵/۴۸ برای چهارمین ماه پیاپی همچنان کمتر از ۵۰ بوده است هرچند شدت کاهش آن نسبت به ماه قبل اندکی کمتر شده است. افزایش شدید قیمت مواد اولیه و نوسانات نرخ ارز، دلیل اصلی کمبود مواد اولیه در بخش صنعت است که می‌تواند یکی از نگرانی‌های بارز کسبوکارها در مرحله تولید باشد. وضعیت زیرشاخصهای شاخص مدیران صنعت نشان می‌دهد که آهنگ تورم محصولات تولیدی اگرچه کند شده با این حال این مساله هنوز یکی از تهدیدهای تولید به شمار می‌رود.
فشارهای سنگین تورمی
در مرداد ماه قیمت خرید مواد اولیه تا سطح ۵۳/۸۲ رشد کرده بود که ۳ واحد بیشتر از تیر ماه بود. این شاخص اما در شهریور با کاهش ۸/۲ واحدی نسبت به مرداد همراه بوده است. با این حال میزان این کاهش چندان زیاد نبوده و بنابراین به نظر می‌رسد که هنوز فشارهای تورمی شدیدی به بخش تولید وارد می‌شود. با این حال افت قیمت خرید مواد اولیه خود را در کاهش قیمت محصولات تولیدی نیز نشان داده است. بنابراین شاخص قیمت خرید مواداولیه (۷۳/۷۹) در شهریور ماه همچنان به شدت در حال افزایش است به خصوص که افزایش نرخ ارز از یک سو و افزایش شدید قیمت مواد اولیه داخلی از سوی دیگر بر این روند افزایشی تاثیرگذار بوده است. در ماه مرداد به دلیل تورم سنگینی که به واحدهای تولیدی وارد می‌شد، قیمت محصولات تولیدشده به سطح ۰۱/۶۰ واحد رسیده بود اما در ماهی که گذشت به دلیل کم شدن فشار تورمی به کسبوکارها، قیمت محصولات تولیدی نیز با کاهش حدود چهار واحدی همراه شده و به ۰۷/۵۶ رسیده است. به عبارتی به علت کاهش سطح عمومی تقاضا و کمبود نقدینگی از سوی مشتریان، تولیدکنندگان، قیمت فروش محصولات تولیدشده را متناسب با افزایش قیمت مواداولیه افزایش نداده‌اند. نظرسنجی انجام‌شده از فعالان اقتصادی نشان داده که قیمت بالای مواد اولیه کماکان یکی از چالش‌های اصلی آنها در جریان تولید است. بنابراین فشارهای تورمی وارده به کسبوکارها می‌تواند موجب افت چشم‌انداز بهبود تولید در آینده باشد.
زدودن رکود از چهره تولید
دیگر زیربخش‌های شامخ صنعت کاهش فشارهای وارده بر بخش تولیدی را تایید می‌کند. در ماه گذشته میزان صادرات کالا و خدمات با افزایش ۰۴/۷ واحدی همراه شده و به ۳۶/۵۱ رسیده است. اگرچه شاخص صادرات در صنایع لاستیک و پلاستیک، صنایع شیمیایی و پوشاک و چرم به شدت کاهش یافته است و به اعتقاد فعالان این حوزه افزایش شدید قیمت مواد اولیه توان رقابت با سایر کشورها را از آنها گرفته است.
این رقم برای ماه‌های تیر و مرداد به ترتیب ۳۱/۴۵ و ۳۲/۴۴ بوده است. بنابراین به نظر می‌رسد که کسبوکارها قادر به تولید بیشتر در ماه گذشته بوده‌اند. شاید یکی از دلایل اصلی این مساله این باشد که محدودیت‌ها در مصرف انرژی در شهریور ماه کمتر بوده است. در حالی که میزان مصرف انرژی بخش صنعت در دو ماهه اول تابستان در سطح ۴۶ واحد بوده، اما این رقم در شهریورماه با افزایش همراه بوده و به ۳۲/۵۹ رسیده است. این مساله نیز توانسته در آخرین ماه تابستان به کمک بخش صنعت بیاید و نشانه‌های رکود را از چهره این بخش بزداید.
شاخص میزان فروش محصولات نیز در شهریور ماه به رقم ۱۹/۵۸ رسیده که نسبت به تیر و مردادماه که با افت شدید روبه‌رو شده بود (۲۵/۳۵ و ۲۲/۳۸)، رشد قابل توجهی داشته است. با این حال همچنان بسیاری از تولیدکنندگان از کمبود شدید نقدینگی و مشکل در تامین مواد اولیه شکایت دارند. در شهریور ماه شاخص میزان فروش محصولات به ترتیب در صنایع چوب، کاغذ و مبلمان بیشترین و در صنایع فلزی کمترین مقدار را داشته است.
اما دو اتفاق مثبت دیگر در بخش صنعت دیده شده است. نخست آنکه میزان سفارشات جدید با بهبود قابل توجه ۵/۱۷ واحدی به ۹۳/۵۸ رسیده است. در عین حال سرعت انجام سفارشات نیز با رشد حدود چهار واحدی مواجه بوده است. ضمن آنکه میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی نیز نسبت به مرداد اندکی بهبود داشته است.
به طورکلی در شهریور همانطور که شاخص انتظارات ماه قبل نشان می‌داد شاخص مدیران خرید افزایش یافته و تولیدکنندگان در بخش صنعت بعد از رکود شدید فعالیت‌ها در تیر و مرداد، مجددا فعالیت‌های خود را از سر گرفتند و دلیل اصلی افزایش شاخص نیز بیشتر ناشی از همین موضوع است. افزایش شدید نرخ ارز، افزایش قیمت مواد اولیه داخلی و خارجی کمبود شدید نقدینگی در اکثر صنایع تولیدکنندگان را با چالش کمبود نقدینگی و مواد اولیه روبه‌رو کرده است که تاثیر مستقیم بر بازار کالاهای صادراتی خواهد داشت.
وضعیت شامخ کل اقتصاد
شامخ کل اقتصاد نیز همچون شامخ صنعت نشان می‌دهد که فشارهای تورمی شدیدی به بدنه تولیدی کشور وارد می‌شود. بر این اساس، شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده به رقم ۱۳/۸۰ رسیده و نشان می‌دهد که همچنان با شدت زیاد در حال افزایش است. شاخص قیمت مصرف‌کننده در شهریور ماه به ۳/۳۵۱ رسیده که نسبت به ماه قبل ۹/۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. این در حالی است که نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به شهریور ماه برای خانوارهای کشور به رقم ۸/۴۵ درصد رسیده است. شاخص قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات در شهریور ماه نیز با رشد ۵/۳ واحدی، با افزایش شدید قیمت مواد اولیه و لوازم مورد نیاز با شیب بیشتری افزایش یافته و طی پنج ماه اخیر به بیشترین مقدار خود (۵۲/۶۲) رسیده است. این مساله نشان از افزایش فشارهای تورمی بر بخش تولید و مصرفی کشور دارد. با این حال شامخ کل اقتصاد در سایر بخش‌ها بهبود داشته است. برای مثال میزان فعالیت‌های کسب‌و‌کار بهبود بیش از ۱۷ واحدی داشته و به بیشترین مقدار خود طی چهار ماه اخیر رسیده است. به خصوص که بازگشایی مجدد کسبوکارها بعد از پیک پنجم کرونا در افزایش فعالیت‌ها تاثیرگذار بوده با این حال فعالیت‌ها در بخش ساختمان با رکود همراه بوده است.
موجودی مواد اولیه تقریبا ۵ واحد رشد کرده و مصرف حامل‌های انرژی نیز با بهبود ۳/۴ واحدی همراه بوده است. همچنین میزان سفارش‌های جدید مشتریان و میزان صادرات کالا نیز بهبود داشته است. افزایش میزان سفارشات مشتریان که در بخش صنعت و خدمات و کشاورزی بوده است بیشتر متاثر از شرایط بعد از رکود شدید دو ماه قبل و کمترشدن تردید در تصمیم‌گیری مشتریان است. همچنان میزان فروش کالا نیز بهبود قابل توجه ۶۳/۱۷ واحدی داشته است. این شاخص طی دو ماه اخیر به شدت کاهش یافته بود بیشترین مقدار شش ماهه اخیر را ثبت کرده است. با این حال میزان استخدام نیروی انسانی تغییر خاصی نداشته و در سطح ۵۲ واحد باقی مانده است. بنابراین با وجود پدیدار شدن نشانه‌های افزایش تولید اما فشار تورمی، کمبود نقدینگی و بی‌ثباتی نرخ ارز و همچنین کاهش تقاضای مشتریان عوامل مهمی است که می‌تواند ترمز شامخ در ماه‌های پیش رو را بکشد. این همان موضوعی است که موجب شده امیدواری نسبت به آینده تولید با کاهش یک واحدی همراه باشد.
چالش‌های تولید از دید فعالان اقتصادی
تولیدکنندگان در ماهی که گذشت کماکان با چالش‌هایی در بخش تولید مواجه بوده‌اند.
افزایش شدید قیمت مواد اولیه توسط پتروشیمی‌ها، صنایع پایین‌دستی مانند لاستیک و پلاستیک را با هزینه بالای تولید روبه‌رو کرده به‌طوری‌که امکان رقابت در بازارهای صادراتی را از آنها گرفته است و با ادامه روند ممکن است بازار صادرات ایران در این حوزه به‌کلی از بین رود (لاستیک و پلاستیک).
افزایش شدید قیمت مواد اولیه و کمبود نقدینگی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قابل پیش‌بینی نبودن قیمت مواد اولیه، دریافت مطالبات به‌صورت چک، بسیاری از تولیدکنندگان را با مشکل روبه‌رو کرده است (صنایع فلزی و…). افزایش قیمت حامل‌های انرژی از یک‌سو و افزایش قیمت مواد اولیه فولادی از سوی دیگر باعث شده تا قیمت تمام‌شده تولید بالا رود و توان رقابت در بازارهای صادراتی وجود نداشته باشد (صنایع فلزی). مواد اولیه داخلی با افزایش قیمت بالایی همراه بوده و نقدینگی و تقاضا پایین است. از سوی دیگر حمایت از صادرات در زمینه افزایش قیمت‌ها صورت نمی‌گیرد. به دلیل تقاضای کم ناچار به پایین آوردن قیمت‌ها شدهاند (پوشاک و چرم). همچنین اخذ هزینه گزاف برای صدور مجوزها توسط سازمان غذا و دارو برای تولیدکنندگان آرایشی بهداشتی و مشکل شدید کمبود نقدینگی در تولیدکنندگان صنایع داروسازی، تولیدکنندگان را با چالش زیادی روبه‌رو کرده است (صنایع شیمیایی).بنابراین با وجود بهتر شدن وضعیت تولید کماکان چالش‌هایی از قبیل افزایش قیمت مواد اولیه، کمبود نقدینگی، افزایش قیمت حامل‌های انرژی، افت تقاضا و همچنین دریافت هزینه‌های بالا برای صدور مجوزها دست و پنجه نرم می‌کنند. هرچند به نظر می‌رسد بخش صنعت و تولید از رکود شدید ماه‌های گذشته خارج شدهاند اما هماهنگ نبودن وضعیت کلی اقتصاد با نیازهای بخش تولید می‌تواند آهنگ رشد تولید را کند و کسبوکارها را بار دیگر در تله رکود گرفتار سازد.
لینک کوتاه :