پس لرزه‌های خانه تکانی دولت در بازار سرمایه

زینب مختاری * با گذشت کمتر از دو ماه از آغاز مسئولیت دولت سیزدهم، علائم سندروم «تغییر یکپارچه مدیران»، در میان تصمیم گیران تازه وارد به سرعت نمایان می شود. سندروم خطرناکی که همواره با تغییر دولت ها بروز کرده و با نادیده انگاشتن خدمات و دستاوردهای مدیران کنونی، تنها بر نصب افراد همسو با  دولت مستقر اصرار داشته و هزینه های مضاعفی را به کشور تحمیل کرده است.

حالا اما ابتلای زودهنگام وزرات اقتصاد به این سندروم و تقویت آن از سوی نمایندگان مجلس، نگران کننده شده است. طی هفته های اخیر خبر تغییر رییس سازمان بورس، نقل محافل بازار سرمایه بوده و اهالی این بازار را با نگرانی های زیادی نسبت به تغییرات غیرضروری مدیران و ریسک های دنباله دار آن برای معاملات مواجه کرده است. این در حالی است که بازار سرمایه به تازگی توانسته است دوره اصلاحی را به آرامی پشت سر گذاشته و مجددا مهیای رشد شود. بر این اساس به نظر می رسد آنچه در موضوع تغییر رییس سازمان بورس محلی از اعراب ندارد، سرنوشت بازار سرمایه با بیش از ۶۰ میلیون سهامدار و عملکرد مناسب رییس فعلی سازمان است. اگر چه شعارهای دولت سیزدهم همواره حول محور پرهیز از دخالت در بازار سرمایه حرکت می کرد و تاکید داشت که  قرار نیست به شیوه سلف خود در قبال این بازار عمل کند اما با این حال تلاش های پشت پرده برای تغییر رییس فعلی سازمان بورس تنها به این دلیل که از سوی دولت دوازدهم به شورای عالی بورس معرفی شده است، فعالان بازار را در صداقت این مدعا با تردید مواجه کرده و پرسش هایی را درباره وجود منافع افراد یا جریان های خاص در این تغییر و تحولات به اذهان متبادر می کند. از سوی دیگر در حالی تصمیم گیران فعلی  و منتقدان پیشین دولت دوازدهم فشارها برای تغییر رییس سازمان بورس را افزایش داده اند که پیش از این، دولت روحانی را در موضوع دخالت در امور بازار سرمایه اعم از انتخاب مدیران و تغییر قوانین سرزنش کرده و حتی شیوه معرفی دهقان دهنوی به شورای عالی بورس از سوی وزارت اقتصاد را به عنوان نقطه تاریک کارنامه فرهاد دژپسند معرفی می کردند. فشارهای کنونی برای به سرانجام رساندن این هدف به معنای زیر سوال رفتن اصل استقلال سازمان بورس و بازار سرمایه است و هشدار ایجاد بدعتی جدید را می دهد. بدین ترتیب در حالی که پیش از این شورای عالی بورس در زمان بندی مشخص نسبت به انتخاب یا ابقای رییس سازمان بورس تصمیم گیری می کرد و دولت تنها به عنوان پیشنهاددهنده و صاحب حق رای محدود در این شورا نقش داشت، از این پس با تغییر دولت ها سرمایه گذاران باید در انتظار پس لرزهای خانه تکانی دولت در بازار سرمایه و تولد متغیری جدید در محاسبات سرمایه گذاری باشند. در این میان همزمان با افزایش فشارها برای تغییر رییس سازمان بورس در هفته های اخیر، موضوع کشف ماینرها در شرکت بورس تهران نیز گزک جدیدی به دست مخالفان مدیریت فعلی داد. در همین ارتباط برخی نمایندگان مجلس به دلیل عدم اگاهی یا تجاهل نسبت به تفاوت های مدیریتی سازمان بورس و شرکت بورس تهران، بحث ماینرها را به لزوم تغییر رییس سازمان بورس ربط دادند. این در حالی است که کارنامه ۸ ماهه رییس فعلی سازمان از دید عموم کارشناسان و خبرگان بازار سرمایه نسبتا مثبت و مقبول قلمداد می شود. به ویژه آنکه دهقان دهنوی طی این مدت توانسته است اصل مغفول و فراموش شده «مشورت با خبرگان» در تصمیم گیری ها را مجددا احیا کند. اما نکته مهمتر آنکه صاحب نظران بازار سرمایه همواره نیاز اصلی این بازار را حاکمیت آرامش و پرهیز دولتمردان از واردآوردن شوک های سیاسی و اقتصادی به روندهای طبیعی آن می دانند و اکنون نگران ایجاد ریسک های جدید در بازار هستند. از همین روی گفته می شود در حالی که بازار سرمایه با گذر از روزهای تلخ تابستان و پاییز سال گذشته به سختی توانسته است ثباتی نسبی را تجربه کند، توجیهی برای وارد آوردن ضربه ای جدید به اعتماد نیم بند سهامداران وجود ندارد. از سوی دیگر در حالی تغییر رییس سازمان بورس به مساله اصلی متولیان سیاسی و اقتصادی تبدیل شده است که اقتصاد کشور با تورمی فراتر از ۴۵ درصد دست و پنجه نرم می کند و رشد پایه پولی و افزایش نقدینگی طی ماه های گذشته رمق اقتصاد را گرفته است؛ با این حال اما به نظر می رسد وزارت اقتصاد به جای توجه به مشکلات اصلی، انرژی خود را به طور ویژه ای مصروف تغییر سکاندار بازار سرمایه کرده است.