واکنش وزارت بهداشت به یک گزارش
روزنامه «جهان‌صنعت» نیز در راستای وظیفه اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و گسترده درباره فرآیندها و روندهای شیوع، گسترش و کشتاری که صورت گرفت ده‌ها گزارش، خبر و تحلیل از کارشناسان دولتی و پزشکان و فعالان اجتماعی و سیاسی تهیه و منتشر کرد.
در همین راستا نیز روزنامه «جهان‌صنعت» در یادداشتی که ۱۵/۰۶/۱۴۰۰ با موضوع «نگاهی به ساختار معیوب و فسادزای حوزه سلامت؛ بازی با جان مردم» منتشر کرد به بررسی مشکلات و کاستی‌های فرآیند واکسیناسیون در کشور پرداخت که واکنش وزارت بهداشت را به دنبال داشت.
وزارت بهداشت در حالی در این جوابیه اعلام کرده است که از آغاز پاندمی تلاش برای یافتن واکسن ایمن در ایران و خریداری واکسن از سازوکار کوواکس شده است که بسیاری از وعده‌های واکسن‌ساز اصلی کشور درخصوص تحویل حداقل ۵۰ میلیون دوز واکسن برکت تا نیمه اول امسال و تبدیل ایران به قطب صادرات واکسن محقق نشده است. از طرفی اگر تاخیر هشت ماهه واکسیناسیون در کشور صرفا به دلیل تامین واکسنهای ایمن برای مردم کشور مدنظر بوده است پس چرا تاکنون برخلاف همه واکسنهای دنیا، بعد از ماه‌ها تزریق واکسن برکت هنوز یک مقاله علمی از نتایج واکسن برکت و مستندات آن منتشر نمی‌شود و حتی براساس برخی اخبار موثق، تزریق واکسن کرونای برکت متوقف شده است و پروژه واکسن برکت بی سر و صدا جمع شده است.
بر همین اساس متن کامل جوابیه وزارت بهداشت را در پی می‌خوانیم:
جوابیه
در پاسخ به مطلب مندرج در تاریخ ۱۶ شهریورماه ۱۴۰۰ با عنوان «نگاهی به ساختار معیوب و فسادزای حوزه سلامت؛ بازی با جان مردم» پاسخ مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت براساس گزارش اداره کل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو جهت درج در آن روزنامه ارسال می‌شود. از بدو پاندمی کرونا تلاش برای یافتن واکسن ایمن در دنیا و بالطبع در ایران آغاز شد. پس از تایید اولین واکسن کووید۱۹ در دنیا به مرور سایر واکسن‌ها مجوزهای مصرف اضطراری را دریافت نمودند. پس از ارائه واکسن‌ها مشکل اساسی تامین و منابع محدود موجود بود. کشورها در درجه اول سعی در تامین واکسن برای مردم کشور خود را داشتند و میلیاردها دوز واکسن توسط کشورهای پیشرفته پیش‌خرید شد.اولین مجوز مصرف اضطراری برای واکسن کووید۱۹ در ایران در بهمن ۱۳۹۹ به واکسن اسپوتنیک‌وی محصول گامالیا روسیه داده شد. به مرور واکسنهای معتبر دیگری نیز در ایران مجوز مصرف اضطراری دریافت کردند. ایران حدود ۱۷ میلیون دوز واکسن از سازوکار کووکس سفارشگذاری نمود.
علت بزرگترین وقفه در واکسیناسیون نه‌تنها در ایران بلکه در کل جهان ممنوعیت صادرات واکسن در اواخر سال ۱۳۹۹ بود که با حکم دادستانی هند به منظور جلوگیری از ابتلا به موارد شدید به وجود آمد. هند بزرگترین واکسن‌ساز جهان است که سازوکار کووکس حساب ویژه‌ای به تامین واکسنهای خریداری شده خود از این طریق باز کرده بود.
تا پیش از این هیچ‌وقت تمام مردم دنیا نیاز به واکسیناسیون جمعی در مقطع کوتاه نداشتند. علاوه بر واکسن، مواد اولیه مورد نیاز برای واکسن نیز با محدودیت شدید روبه‌رو شد که وضعیت امروز نیز ایده‌آل نیست ولی نسبت به مقطع زمانی سال قبل قابل مقایسه نیست. رفته‌رفته دسترسی به واکسن‌ها روند صعودی گرفت و قطعا در آینده وضعیت بهتری چه به لحاظ دسترسی به منابع واکسن و چه به لحاظ قیمت خواهیم داشت.
از طرفی تغییر ژنتیکی کروناویروس و ناپایداری ژنتیکی آن نیز باید در نظر گرفته شود که در حال حاضر سوش غالب در دنیا دلتا است و رفته‌رفته جایگزین سوش اولیه شده است و از طرفی پلتفرم‌های واکسن موجود بر اساس سوش اولیه طراحی شده‌اند. سوش دلتا نسبت به سوش اولیه دارای قابلیت سرایت‌پذیری بالاتری است و واکسنهای موجود ایمنی‌زایی اندکی پایین‌تر برای آن ایجاد می‌نمایند.
با توجه به نکات پیش‌گفت مقایسه بازه‌های زمانی قبل به هیچ عنوان صحیح و منطقی نیست. در هر مقطع زمانی با شرایط کاملا منحصربه‌فرد روبه‌رو بوده‌ایم. تلاش دولت‌ها در این بین حفظ روحیه مردم بوده است. در تمام دنیا مردم مطالبه واکسن داشتند و پس از ارائه واکسن‌ها، گروه‌های ضدواکسن فعالیت‌های خود را آغاز نموده‌اند. از این رو انتقادات می‌بایست منطقی، علمی و براساس شرایط موجود باشد.
تا تاریخ ۸ مهر ماه ۱۴۰۰ بیش از ۹۰ میلیون دوز واکسن معتبر در سبد واکسیناسیون کشوری قرار گرفته است. مستندات رعایت زنجیره سرد از مبدا تا انبار معاونت بهداشت مورد بررسی قرار می‌گیرد تا شرایط انتقال واکسنهای تهیه شده با جزئیات ثبت گردد.
در خصوص مباحث مربوط به نحوه تجویز واکسنهای خارجی به اطلاع می‌رساند بر اساس نتایج مطالعات بالینی فاصله تجویز واکسن آسترازنیکا بر اساس توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت از یک تا سه ماه قابل افزایش است. افزایش فاصله تجویز بر اساس مستندات علمی است و ایران نقشی در افزایش فاصله تجویز نداشته است.
استفاده از واکسنهای متفاوت در دور اول و دوم بر اساس مطالعات بالینی صورت گرفته و تصمیمات ارگان نظارتی ملی و برای هر کشور متفاوت بوده است. دوز اول آسترازنیکا و دوز دوم فایزر در اتحادیه اروپا، دو دوز سینوفارم و دوز یادآور فایزر در کشورهای بحرین و امارات‌متحده‌عربی مورد استفاده قرار گرفته است. تاکنون در ایران واکسن دوز اول و دوم متفاوت استفاده نشده است. در صورت صلاحدید ممکن است برنامه واکسیناسیون با دوزهای متفاوت در دستور کار قرار گیرد.
واکسن‌هایی که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه شده‌اند، از بدو ورود به کشور شناسه‌گذاری شده و برچسب اصالت خواهند داشت، لذا موارد مطروحه در خصوص عدم رهگیری و اصالت واکسن‌ها قویا رد می‌شود.
کارشناسان حوزه سلامت مستحضر هستند که معاونت بهداشت متولی واکسیناسیون است و خوشبختانه امروزه شاهد ثبت رکوردهای واکسیناسیون روزانه در کشور بوده‌ایم.
در خصوص اثربخشی واکسن‌ها، با توجه به تغییرات عمده سویه‌های کروناویروس ادعای اثربخشی کامل در طی زمان مفهومی ندارد. به عنوان مثال در زمان بررسی کارایی و اثربخشی واکسن فایزر سویه ووهان سویه غالب بوده است و در حال حاضر سویه غالب در اکثر نقاط جهان دلتا می‌باشد. در عین حال نتایج به وضوح نشان داده‌اند که واکسن‌ها در پیشگیری از کرونا نقش بسیار مهمی داشته‌اند.
ادعاهای مطروحه در خصوص واکسن سینوفارم قابل قبول نیست. عموم مردم می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان جهانی بهداشت وضعیت واکسنهای کووید۱۹ را مشاهده نمایند. واکسن سینوفارم پنجمین واکسن دارای تاییدیه EUL WHO بوده است.
همواره در کشور سعی در واردات محصولات تایید شده و با کیفیت بوده است. ذکر این نکته کافی است که هزینه مالی، معنوی و فشارهای اساسی بر بدنه نظام سلامت کشور و مردم به مراتب بالاتر از هزینه واکسیناسیون بوده است. هیچ عقل سلیمی در شرایط بحرانی و تحریم‌های ظالمانه علیه کشور، ممنوعیت واردات را انتخاب نمی‌نماید. عدم دسترسی کافی در مدت زمان سپری شده فقط و فقط ناشی از کمبود واکسن بوده است. وزارت بهداشت جلسات متعددی با تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و ارگان‌های معتبر نظیرUNICEF و WHO داشته است و گزارشات روابط بین‌الملل وزارت بهداشت گواه بر آن است. لذا اتهام عدم تامین واکسن‌ها از طریق سازوکار کووکس و سایر منابع بی‌پایه و اساس است.
هم‌اکنون در کشور با توجه به موجودی واکسن حق انتخاب به فرد دریافت‌کننده واکسن داده خواهد شد. تنها ذکر این نکته کافی است که مثال ارائه شده کشور چین به صورت کامل در تناقض با سایر ادعاهای دیگر بوده است. کشور چین تاکنون شش واکسن تولید شده داخلی خود را (ژیفی با پلتفرم نوترکیب، کن سینو با پلتفرم آدنو و سینوفارم پکن، سینوفارم ووهان، سینووک و مینهای با پلتفرم ویروس غیرفعال شده) برای واکسیناسیون عمومی استفاده نموده است و حتی به واکسنهای معتبری نظیر آسترازنیکا و جانسن مجوز مصرف اضطراری اعطا نکرده است. دو واکسن معتبر مذکور در ایران مجوز مصرف اضطراری دریافت نموده‌اند، ابراز این نگرانی ناشی از عدم آگاهی بر وضعیت واکسیناسیون در ایران و دنیاست.
گمرک جمهوری اسلامی ایران به صورت مرتب به‌روزرسانی جدول واردات واکسنهای کووید۱۹ با ذکر نوع و کشور سازنده را به عموم مردم ارائه می‌دهد. مطالب ارائه شده در خصوص پنهان‌کاری واردات بدون توجه به اخبار و اطلاعات بوده است.
نویسنده باید به این نکته توجه نماید که بالاخره واردات واکسن خوب یا بد است و در تعیین موضع و نقد آن هوشمندانه عمل نماید. از طرفی به عدم واردات نقد دارد و از طرفی در صف مخالفان توضیحاتی در خصوص واردات پنج میلیون دوز واکسن مطرح می‌نماید. اطلاعات ارائه شده توسط متولیان واردات شفاف بوده است و توضیحات مکفی ارائه شده است.
تاکنون واکسنهای وارداتی از منبع اصلی تامین شده‌اند و جلسات مرتب و گاها روزانه با تولیدکنندگان خارجی توسط مسئولین برگزار می‌شود.
با رجوع به اخبار جهانی مشخص می‌گردد که تولیدکنندگان اصلی در بسیاری از کشورها محصولات مشابه با برند اصلی تولید می‌کنند. در خصوص واکسن مدرنا در ژاپن این محصول با نام تجاری ۹۱۹- TAK در حال تولید بوده و محصول مشابه با برند نوواوکس با نام ۰۱۹-TAk تولید می‌کند. این محصولات هیچ تفاوتی با برند اصلی ندارند. واکسنهای ریجکت شده مدرنا در ژاپن نیز محصولات وارداتی بوده که از نظر برخی پارامترها در محدوده‌های قابل قبول نبوده‌اند.
طرح ادعاهای واهی و بدون پشتوانه علمی تنها موجب ایجاد نگرانی خواهد شد. البته در حال حاضر با یاری خدا واکسن معتبر به کشور وارد و مورد واکسیناسیون عمومی قرار می‌گیرد. تاکنون هیچ واکسن مشکوکی وارد واکسیناسیون عمومی نشده و حتی نمونه‌هایی که از نظر رعایت زنجیره سرد مورد تردید قرار بگیرند تا حصول نتیجه و اطمینان از شرایط دمایی حمل‌ونقل مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
رسانه نقش اساسی و مهمی در ایفای رسالت اطلاع‌رسانی در اختیار خواهد داشت. القای بازی با جان مردم بار بسیار سنگینی خواهد داشت، تشویق افراد غیرمتخصص و ناآگاه از حوزه‌های تخصصی نظیر کیفیت، مطالعات بالینی و سلامت واکسن به انتشار مطالب واهی و بدون دلیل موجب نگرانی‌های عمیق خواهد شد. در نهایت مسئله واکسن با دقت و وسواس خاصی توسط تمامی ارگان‌های حاکمیتی و نظارتی مورد بررسی قرار گرفته است. در صورتی که نویسنده محترم برای ادعاهای خود دلیل محکمه‌پسند در اختیار دارد با در دست داشتن اسناد و مدارک به سازمان‌های مربوطه نظارتی مراجعه و پیگیری‌های لازم را انجام دهد.
با این حال امید است که با روی کار آمدن مدیران جدید در وزارت بهداشت که در برابر مسوولیت‌شناسی رسانه‌ها دید بازتری نشان می‌دهند و از تهدید و ترساندن دوری می‌کنند، در سایه همکاری گسترده و سریع و قطع‌ناپذیر و مستمر در این‌باره خبرهای خوب را به اطلاع شهروندان برسانیم.
لینک کوتاه :