نظم نوین تجاری
به گزارش جهان صنعت نیوز: تجارت آزاد از دیدگاه ویلسون اما برای همه مفید بود. ویلسون به عنوان یک تولیدکننده قصد داشت بر صاحبان کسب‌وکار تاثیرگذار باشد و برای بیش از ۲۰۰ سال، اقتصاددانان تا حد زیادی چنین استدلال‌هایی را پذیرفته‌اند، اگرچه برخی از سیاستمداران تمایل قدیمی و وابسته به نیاکان را از خود نشان داده‌اند، اما پس از سال ۱۹۴۵، اکثر رهبران در سراسر جهان بر سر حمایت از تجارت آزاد به توافق رسیدند. با تصور اینکه بازارهای بازتر نوآوری، رقابت و رشد را ترویج می‌دهند، آنها را ابتدا در توافقنامه عمومی تعرفه‌ها و تجارت موسوم به (gatt)، که در سال ۱۹۴۸ تاسیس شد، و بعد پس از تبدیل گات به سازمان تجارت جهانی (wto) در سال ۱۹۹۵ پیگیری کردند.
سازمان تجارت جهانی یک دستاورد فوق‌العاده بود. برای اولین‌بار و تقریبا منحصر‌به‌فرد برای نهادهای بین‌المللی، این سیستم شامل حل‌وفصل اختلافات الزام‌آور بود، به طوری که قربانیان قانون‌شکنی می‌توانستند جبران خسارت کنند. دیگر کشورهای بزرگ نمی‌توانستند خود را متقاعد و تصور کنند که هرگونه صدمه به دیگران عاری از عواقب است. باوری که به این نهاد ایجاد شد به گونه‌ای بود که وقتی چین با تاخیر در سال ۲۰۰۱ به آن ملحق شد، بسیاری در غرب امیدوار بودند که این امر به همگرایی اقتصادی و سیاسی با دموکراسی‌های غنی منجر شود.
موارد استثنا در سیستم مبتنی بر قوانین مجاز بود، اما آنها با دقت کنترل شدند. یکی برای امنیت ملی به میزان کمی مورد استفاده قرار گرفت، زیرا همه دیدند که به راحتی می‌توان از آن سوءاستفاده کرد. حفاظت از محیط‌زیست به عنوان توجیهی برای برخی از محدودیت‌های تجاری مجاز بود، اما بیش از چیزی که کاملا ضروری بود. لابی‌های کارگری که از رقابت ناعادلانه شکایت می‌کنند، توسط افرادی که تفاوت هزینه‌ها را به عنوان اشکال مشروع مزیت نسبی می‌دانند، تحت حمایت قرار گرفتند. در واقع، ادغام اقتصادی به عنوان راهی برای دستیابی به اهداف دیگر در نظر گرفته شد. نه تنها اقتصادها از پیوند با یکدیگر سود خواهند برد، بلکه رشد سریع‌تر به معنای استانداردهای بالاتر زیست‌محیطی و کاری است.
همه اینها به تعرفه‌های کلی‌تر تبدیل شدند. بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷، میانگین وزنی تعرفه جهانی که تحت قوانین سازمان تجارت جهانی اعمال می‌شود، ۲/۴ درصد کاهش یافت. این کاهش بیشتر در کشورهای فقیرتر بود. در همان دوره تعرفه‌های چین ۲۸ واحد، هند ۵۱ و برزیل ۱۰ واحد کاهش یافت و همچنین باعث ایجاد معاملات تجاری دوجانبه و منطقه‌ای شد که از حدود ۵۰ در اوایل ۱۹۹۰ به ۳۰۰ واحد در سال ۲۰۱۹ افزایش یافت. این موارد تعرفه‌های اعمال شده با وزن تجاری را ۳/۲ درصد دیگر کاهش داده است. این سیستم از انفجار تجارت جهانی به عنوان سهم تولید ناخالص، از حدود ۳۰ درصد در اوایل دهه ۱۹۷۰ تا ۶۰ درصد در اوایل دهه ۲۰۱۰ پشتیبانی می‌کرد. در همان دوره، زنجیره تامین پیچیده جهانی از حدود ۳۷ درصد به ۵۰ درصد از کل تجارت افزایش یافت. سقوط خیره‌کننده هزینه‌های حمل‌ونقل، علاوه بر رشد تجارت بین‌المللی ثبات را افزایش داد. پس از پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی، یک مطالعه توسط کایل هندلی از دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو و نونو لیمو از دانشگاه مریلند نشان داد که کاهش عدم قطعیت عامل حدود یک‌سوم رشد صادرات چین بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ بوده است.
طبق پیش‌بینی‌ها تجارت آزادتر استانداردهای زندگی را به ارمغان آورده است. گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۹ به این نتیجه رسید که افزایش یک درصدی مشارکت در زنجیره‌های ارزش جهانی با افزایش درآمد سرانه بیش از یک درصد در بلندمدت مرتبط است. بررسی ادبیات داگلاس ایروین از کالج دارتموث نشان داد که کشورهای فقیر که تجارت را آزاد کردند از رشد بالاتری بین یک تا ۵/۱ درصد برخوردار بودند و پس از یک دهه این میزان به ۱۰ تا ۲۰ درصد رسید. کمیسیون تجارت بین‌المللی ایالات متحده، یک آژانس دولتی مستقل، بر این باور است که توافقنامه‌های تجاری دوجانبه و منطقه‌ای آمریکا درآمد واقعی را ۶/۰ درصد افزایش داده است.
برخی حرکت‌ها به سوی آزادسازی بیشتر ادامه داشته است. در نوامبر ۲۰۲۰، تعداد ۱۵ کشور آسیا و اقیانوسیه مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای، بزرگ‌ترین بلوک تجاری جهان را امضا کردند. تجارت در منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا، معامله‌ای که توسط ۳۸ کشور تصویب شد، از اول ژانویه سال جاری آغاز شد. بریتانیا پس از خروج از اتحادیه اروپا در تلاش است ۸۰ درصد تجارت خود را با معاملات ترجیحی پوشش دهد، البته پس از ایجاد موانع بزرگ جدید با نزدیک‌ترین همسایه خود یعنی اتحادیه اروپا. این در حالی است که آمریکا و اتحادیه اروپا در حال بحث درباره استانداردهای بین‌المللی مشترک برای اقتصاد دیجیتال هستند.
با این وجود، اشتیاق برای تجارت آزاد همان چیزی نیست که پیش از این بود. از اواسط دهه ۱۹۹۰ دور کلی آزادسازی صورت نگرفته است. سایر معاملات نیز کند شده است. این موضوع تا حدی به این تصور گسترده مربوط می‌شود که ایدئولوژی تجارت آزاد نتوانسته به وعده‌های خود عمل کند. در جهان ثروتمند، سیاستمداران واکنش‌های خشم‌انگیزی را علیه توافقنامه‌های تجاری و شکایات خود مبنی بر اینکه آزادسازی بازنده‌ها و برندگان را ایجاد کرده و کارگران زیادی را پشت سر گذاشته است، به خود دیده‌اند. دونالد ترامپ تجلی سیستم تجاری مبتنی بر قوانین را تجسم کرد. اگرچه دولت بایدن دیگر تهدیدهای تعرفه‌ای تصادفی اعمال نمی‌کند، اما تعداد کمی تصور می‌کنند که آمریکا در انتخاب مجدد یک فرد حامی تولیدات داخلی مانند ترامپ ناتوان است.
در همین حال سازمان تجارت جهانی با مشکل روبه‌رو است. بسیاری بر این باورند که چین بیشتر مزایایی را که به آنها وعده داده شده بود، بدون ارائه مبالغ کافی در ازای آن دریافت کرد. به روزرسانی قوانین در گروهی با ۱۶۴ عضو که همه باید موافق باشند غیرممکن شده است و سیستمی که قرار است مانع از اختلافات تجاری خارج از کنترل شود، دیگر کارایی ندارد.
همه‌گیری کووید۱۹ نشان داد که ناسیونالیسم وحشت‌زده چقدر سریع می‌تواند زنجیره‌های عرضه جهانی را به هم بزند. بیش از دوسوم کشورهایی که در سال ۲۰۲۰ کنترل صادرات روی تجهیزات پزشکی را اعمال کرده بودند، باز هم در آگوست ۲۰۲۱ محدودیت‌هایی اعمال کردند.
به نظر می‌رسد تجارت آزاد پس از جنگ، از حمایت سیاسی شکننده‌ای برخوردار بوده است. این می‌تواند رشد را به خطر بیندازد. بر اساس یک مطالعه، عدم قطعیت مربوط به جنگ‌های تجاری ترامپ رشد جهانی را ۷۵/۰ درصد در سال ۲۰۱۹ کاهش داده است.
اقتصاددانان سازمان تجارت جهانی بر این باورند که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ هزینه تجارت مربوط به سیاست از معادل ۹ درصد تعرفه در سال ۲۰۰۰ به ۶ درصد تعرفه در سال ۲۰۱۶ کاهش یافت، اما این شامل افزایش از سال ۲۰۱۲ است. شبیه‌سازی از صندوق بین‌المللی پول نشان داد که معادل تعرفه ۱۰ درصدی، تولید جهانی را پس از سه سال حدود یک درصد و در صورت کاهش زیان بهره‌وری از حمایت شرکت‌های ناکارآمد، ۵/۱ درصد کاهش می‌دهد.
با توجه به اینکه تجارت آزاد محبوبیت خود را از دست می‌دهد، اولویت‌های دیگر متراکم شده است. به گفته مدیرکل سازمان تجارت جهانی، «تمرکز بسیار زیادی بر آزادسازی و آنچه آن را به همراه خواهد داشت وجود داشت که با گذشت زمان، تجارت تبدیل به یک موضوع مذاکره شد-تجارت برای تجارت». او تاکید می‌کند، اهداف غیرتجاری که به دلیل آزادسازی بیشتر از دست رفته بود، بازمی‌گردند.
این گزارش ویژه به بررسی چگونگی استفاده از سیاست تجاری برای دستیابی به اهداف غیرتجاری از جمله تاب‌آوری بیشتر، حقوق بشر و سیاره سالم‌تر می‌پردازد و می‌پرسد که آیا سیستم تجارت باز می‌تواند از این تغییر جان سالم به در ببرد؟ شروع کار با نگاهی به فشارهای ناشی از دور شدن آمریکا از سیستم تجاری چندجانبه مبتنی بر قوانین است که این کشور برای ایجاد آن بسیار تلاش کرده است.
لینک کوتاه :