توسعه معادن کوچک نیازمند عارضه‌یابی
به گزارش جهان صنعت نیوز: امروز با اینکه بیش از دو هزار معدن سنگ تزئینی و نما در سطح کشور پروانه بهره‌برداری دریافت کرده‌اند، اما تعداد هزار معدن یعنی نیمی از آنها غیرفعال هستند. در این بین می‌توان با عارضه‌یابی معادن کوچک‌مقیاس نسبت به فعال‌سازی آنها کمک کرد.از جمله مواردی که کارشناسان برای فعال‌سازی معادن کوچک بر آن تاکید دارند می‌توان به تامین ماشین‌آلات، کاهش میزان حقوق دولتی و جرایم مربوطه، هزینه‌های بالای معدنکاری، اختلاف سلیقه مجریان دولتی اشاره کرد که مانع پیشرفت مورد انتظار در این بخش شده است. موانعی که سبب معطل ماندن فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس بوده است.
از طرفی برخی دیگر بر ضعف توسعه اکتشافات تاکید دارند. گفته می‌شود اگر مجموعه معادن کوچک را به‌شکل خوشه‌هایی درآورده و اکتشافات کاملی در آنها انجام دهیم، به طور حتم به نتایج مطلوبی خواهیم رسید. به این ترتیب اکتشاف در معادن کوچک باید گسترش پیدا کند. با توجه به اینکه بسیاری از معادن کوچک سرنخ‌هایی از معادن بزرگ هستند و اثری از یک ماده معدنی را نشان می‌دهند؛ در نتیجه اکتشاف آنها اهمیت معادن کوچک را دوچندان می‌کند.
حالا به تازگی مدیر اجرایی طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس از توسعه معادن کوچک خبر داده است و با بیان اینکه از ابتدای اجرای طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس تا پایان شهریورماه امسال ۶۷۰ معدن کوچک احیا شده و به چرخه تولید بازگشته، تصریح کرده است: از ابتدای آغاز طرح تا پایان شهریورماه امسال، شناسایی، پایش و اولویت‌بندی هفت هزار معدن، محدوده معدنی (اعم از پروانه اکتشاف و گواهی کشف) و محدوده‌های مزایده‌ای بر اساس مزیت نسبی هر استان انجام شده است.
طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس از اواخر سال ۹۶ اجرایی و در سال ۹۸ به عنوان یکی از طرح‌های اقتصاد مقاومتی مطرح شد. در همین سال برای احیا و فعال‌سازی ۱۵۰ معدن کوچک‌مقیاس برنامه‌ریزی و در نهایت ۱۴۶ معدن فعال شد؛ سال گذشته نیز با اینکه احیای ۲۰۰ معدن مبنای کار قرار گرفت، اما در نهایت ۲۵۳ معدن فعال‌سازی و علاوه بر آن حمایت و توسعه ۱۵ واحد فرآوری نیز انجام شد.دبیر شورای هماهنگی طرح احیا، فعال‌سازی و توسعه معادن کوچک‌مقیاس تصریح کرد: روی یک‌هزار و ۷۱۳ معدن اقدام کلینیکی انجام و راه‌حل ارائه شد که در مجموع ۶۷۰ معدن احیا و توسعه‌یافته، همچنین حمایت و توسعه ۱۵ واحد فرآوری در سطح کشور از اقدامات طرح است.
سید رضا عظیمی خاطرنشان‌کرد: از دیگر اقدامات طرح در راستای فعال‌سازی معادن، اجرای پروژه‌های زیرساخت مورد نیاز معادن با حمایت مجری طرح زیربناهای لازم ایمیدرو، انعقاد ۳۷ تفاهمنامه سرمایه‌گذاری، علمی- پژوهشی و دانش‌بنیان، معرفی ۶۲ پرونده به صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی برای اخذ تسهیلات (که ۲۳ طرح در حال پیگیری و صدور بیمه‌نامه است) و حمایت از هشت استارت‌آپ معدنی، قابل ذکر است.
اقدامات انجام شده در نیمه نخست امسال
عظیمی گفت: گزارش شش‌ماهه طرح احیا حاکی از پایش بیش از چهار هزار محدوده معدنی در ۲۱ استان هدف بر اساس آمار و اطلاعات اخذ شده از وزارت صنعت، معدن و تجارت است. با همکاری کارگروه استانی طرح احیا، روی بیش از ۲۵۰ معدن اقدامات کلینیکی شامل رفع موانع اداری، سرمایه‌گذاری، معارضان محلی و غیره انجام شد که بر این اساس در مجموع ۲۷۱ معدن (با احتساب معادن بازمانده از پارسال) احیا شده و توسعه یافتند و با توجه به اظهارات کارگروه استانی سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت به چرخه تولید بازگشتند.
این مقام مسوول با بیان اینکه همه این اقدامات با وجود محدودیت‌های کرونا انجام شده، خاطرنشان کرد: معادن احیا و توسعه‌یافته مذکور در شش‌ماهه نخست امسال پس از فعال‌سازی نهایی، پتانسیل افزایش اشتغال مستقیم بیش از دو هزار نفر و قابلیت افزایش ظرفیت تولید تا یک میلیون و ۴۲۰ هزار تن را دارا هستند.
اختلاف سلیقه مدیران دولتی
پیشتر احمد شریفی دبیرکل انجمن سنگ ایران به «جهان‌صنعت» گفته بود: گاهی اختلاف بین مدیران دولتی مانع توسعه معادن کوچک شده است. به طور مثال همزمان با شکل‌گیری شورای هماهنگی و مشورتی احیای معادن کوچک‌مقیاس در سال ۹۷، بنابر فرمان وزیر پیشین صمت قرار بود سالیانه نزدیک به ۲۰۰ معدن عارضه‌یابی شده و با رفع مشکلات به مدار تولید برگردند، اقدامی که عملیاتی نشد.
وی گفت: انجمن سنگ در هماهنگی با شورای یاد شده در نخستین مرحله تعداد ۲۰ معدن را برای فعال‌سازی معرفی کرد و تمامی مشکلات آنها از جمله ماشین‌آلات، میزان استخراج، حقوق دولتی و جرائم مربوطه هم رصد شد، اما اختلاف دیدگاه بین شورای مزبور با معاونت معدنی وزارت صنعت، سبب معطل ماندن طرح فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس در حوزه سنگ تزئینی و نما شد.
شریفی بیان کرد: انتظار این بود که مصوبه شورای هماهنگی احیای معادن به عنوان تصمیم شورای عالی معادن محسوب شود تا کاربردی باشد، اما معاونت معدنی وزارت صمت در دوران وزیر پیشین در قالب بوروکراسی اداری تصمیم‌های شورای مزبور را بلوکه کرد و در عمل این شورا تعطیل شد!
ذخایر معادن کوچک رو به اتمام است
معادن کوچک به دلیل گستردگی و تنوع می‌توانند نیروی انسانی زیادی را مشغول به کار کنند. تامین نیاز بازارهای محلی، گستردگی تولیدات، هزینه تولید پایین و تعداد بالای ذی‌نفعان می‌تواند اقتصاد محلی را رونق دهد. همچنین معادن کوچک‌مقیاس ۱۰ برابر معادن بزرگ اشتغال ایجاد کرده، انرژی کمتری مصرف و گاز گلخانه‌ای کمتری نیز تولید می‌کنند. به این ترتیب این دسته از معادن نقش تاثیرگذاری در توسعه پایدار مناطق کمترتوسعه‌یافته دارند.
از آنجا که معادن کوچک در کشور گسترده هستند، می‌توانند برای مناطق کمتر توسعه‌یافته اشتغال ایجاد کرده و آبادانی به همراه آورند. با این حال بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ذخایر معادن کوچک تا ۲۰۵۰ رو به اتمام است و در این سال دیگر هیچ معدن کوچکی نخواهیم داشت. آنها برای حل این مشکل تاکید دارند که باید به اکتشاف ذخایر پنهان روی آورد.
پیشتر علیرضا شهیدی رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی به اتمام ذخایر معادن کوچک تا سال ۲۰۵۰ اشاره و تاکید کرد: هرچند سازمان زمین‌شناسی به موضوع توسعه معادن کوچک ورود پیدا نکرده، اما پایش مواد معدنی در تمام دنیا برعهده این سازمان است. شهیدی در پاسخ به این سوال که با اتمام ذخایر معادن کوچک‌مقیاس چه باید کرد، گفت: اکتشاف ذخایر پنهان از جمله مواردی است که در نبود معادن کوچک باید موردتوجه قرار گیرد. گرچه هزینه اکتشاف ذخایر پنهان بسیار بالاست اما با توجه به بزرگ بودن ذخیره اقتصادی باید موردتوجه قرار گیرد. رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با تاکید بر اهمیت توجه به ذخایر پنهان گفت: از آنجا که تا سال ۲۰۵۰ معدنکاری کوچک و متوسط‌مقیاس رو به تعطیلی می‌رود و معدنکاری بزرگ‌مقیاس سیر صعودی را طی خواهد کرد، انتظار می‌رود به توسعه اکتشاف ذخایر پنهان توجه شود.
او درباره وضعیت ذخایر پنهان گفت: پیش‌بینی تقاضای برخی مواد معدنی تا ۲۰۲۶ نشان می‌دهد سرب و روی، مس، طلا و اورانیوم روند رو به رشدی خواهند داشت. به این صورت که تولید طلا پنج برابر، مس سه برابر، اورانیوم چهار برابر، سرب ۵/۲ و روی سه برابر خواهد شد.متاسفانه وضعیت مبهمی از ذخایر پنهان در ایران وجود دارد، چراکه هنوز به صورت جدی اقدامات بزرگی انجام نشده است. برای این مهم می‌توان به ژئوفیزیک هوایی و حفاری‌های مبتنی بر کار کارشناسی تمرکز کرد. به طور حتم باتوجه به جایگاه زمین‌شناختی ایران ذخایر معدنی در کلاس جهانی دارد که باید به صورت جدی به اکتشاف آن بپردازیم.کارشناسان تاکید دارند باید از ظرفیت معادن تعطیل کوچک استفاده و آنها را فعال کرد، چراکه معادن کوچک گاهی جای پای معادن بزرگ هستند و می‌توان با اکتشافات عمیق در آن به یک معدن بزرگ دست یافت.ایران دارای ۶۸ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است. ذخایر اثبات شده سنگ‌آهن ایران به مقدار ۷/۲ میلیارد تن (هشت دهم درصد کل ذخایر جهان) و ذخایر سنگ معدن مس به مقدار ۶/۲ میلیارد تن (چهار دهم درصد از ذخایر جهانی) است. ایران همچنین دارای ۱۱ میلیون تن روی (چهار درصد از ذخایر جهانی) است.
کل ذخایر اثبات شده معادن ایران در حدود ۶۰ میلیارد تن برآورد شده که با اجرای اولویت نخست اکتشافی کشور در گستره‌ای به مساحت ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع، انتظار می‌رود به بیش از ۱۰۰ میلیارد تن برسد. از این رو بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه‌های مهم و اثرگذار در تولید و تجارت کشور به شمار می‌آید.
لینک کوتاه :