نقش پررنگ نظام مالیاتی در اقتصاد

سیاوش غیبی‌پور- درآمدهای مالیاتی را می‌توان موتور محرکه رشد سرمایه‌گذاری، ابزار پرداخت هزینه‌های جاری و عامل ویژه‌ای برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام تعریف کرد. این مهم که گستره وسیعی از مالیات‌های مستقیم، مالیات‌های غیرمستقیم و حقوق گمرکی را شامل می‌شود، به صورتی کاملا درون‌زا، به عنوان عامل تثبیت‌کننده خودکار مکانیسم بازار عمل می‌کند. بر این اساس هر اندازه نظام مالیاتی کاراتر باشد، به همان اندازه سلامت اقتصاد کشور نیز بیشتر خواهد بود.

با این وجود نوع نگاه حاکم بر ساختار مالیاتی ایران فاصله معنی‌داری با عملکرد این سازمان دارد‌ به طوری که مشکل اصلی کشورهایی همچون ایران که وابستگی عمده‌ای به درآمدهای نفتی دارند این است که اقتصاد بر محور درآمدهای مالیاتی پایه‌گذاری نشده است.

در چنین شرایطی و در سال‌های فراوانی درآمدهای نفتی، طرح‌های مالیاتی به کندی پیش می‌روند و مسیر طولانی‌تری برای رسیدن به مقصد در پیش خواهند داشت. این موضوع موجب شده طرح جامع مالیاتی کشور از سوی نهادهای مالیاتی به منظور انجام فعالیت‌های برون‌سپاری و حذف فعالیت‌های چهره به چهره در فرآیندهای مالیاتی با وجود گذشت سال‌ها، نتواند نقش موثر خود را در اقتصاد ایفا کند.

بر این اساس نوع نگاه حاکم در جهت استفاده از ظرفیت‌های مالیاتی یکی از موانع اصلی برای اجرایی شدن طرح جامع مالیاتی کشور شده است.

عدم شناسایی تولیدکننده‌های واقعی

بنابراین به نظر می‌رسد مالیات که نبض اقتصاد کشور و سرچشمه طرح‌های تولیدی است، کارکرد ضعیفی داشته و با شرایط امروز اقتصاد ایران همخوانی ندارد. یکی از چالش‌های ساختار مالیاتی کشور عدم شناسایی تولیدکننده‌های واقعی به دلیل چشم‌پوشی از هزینه‌های دادرسی و شناسایی است. فقدان بانک جامع اطلاعاتی موجب شده ظرفیت ساختار سنتی فعلی نظام مالیاتی قادر به حرکت تصاعدی نباشد و نتواند رشد ۲۰ درصدی از پیش تعیین شده را محقق کند.

هر چند در شرایطی که تحریم‌ها حلقه روابط اقتصادی با دیگر کشورها را تنگ می‌کند، استفاده از نیروی انسانی داخلی، توجه ویژه به سرمایه‌گذاری داخلی، مصرف داخلی و تکیه بر اقتصاد مقاومتی می‌تواند راهکارهای حیاتی برای مقابله با تحریم‌ها باشد‌ اما پیچیدگی ساختار مالیاتی نیز می‌تواند عامل اصلی برای فرار مالیاتی باشد.

بر این اساس در شرایط فعلی‌ مهم‌ترین اصل در اصلاح نظام مالیاتی، اهمیت جدی‌تر به فرهنگ مالیاتی در ساختار اقتصادی کشور است. در ادامه حضور پر‌رنگ دولت برای تغییر نوع نگاه واحد‌های صنعتی فعال به نظام مالیاتی می‌تواند عامل موثر و مثبتی برای بهبود ساختار مالیاتی کشور در شرایط تحریمی امروز اقتصاد کشور باشد و بتواند اقتصاد کشور را در راستای قانون افق ۱۴۰۰ به سر‌منزل مقصود برساند.

کارشناس مالیاتی

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدنیادداشت