شناسایی طالبان؛ پرهیز از دیپلماسی شتاب‌زده
محمود اشرفی * حکومت‌های برآمده از کودتا و تهاجم نظامی در مراحل اولیه استقرار و پاگیری با دشواری‌های هویتی روبه‌رو هستند. این فرآیندی بوده که در حقوق و روابط بین‌المللی تحت عنوان شناسایی و به رسمیت شناختن مطرح است. حکومت‌های ناشی از کودتا و قشون‌کشی اگر پایداری داشته باشند، در یک پروسه زمانی گاه طولانی توسط سایر کشورها مورد شناسایی قرار گرفته و به رسمیت شناخته می‌شوند. در این موارد عامل صبر و تامل بسیار تعیین‌کننده است. اصولا صبر، خویشتنداری و دوری از شتاب‌زدگی در سرشت دیپلماسی خردمندانه است. اکنون مساله شناسایی و به رسمیت شناختن دولت طالبان یک اندیشه دیپلماتیک کشورها به ویژه همسایگان افغانستان است. کشورهای پیرامونی در این مورد تاکنون کنش دیپلماتیک چندان آشکاری نداشته‌اند و گویی چشم به اقدامات دیگر کشورهای همجوار دوخته‌اند. نخستین شرط برای به رسمیت شناختن یک حکومت این است که حکومت مزبور برآمده از خواست مردم باشد. اگر حکومت جدید دارای چنین ویژگی‌ای باشد به طور مسلم رعایت حقوق مردم و رعایت اصول دموکراسی پیامد آن خواهد بود. اما در مورد حکومت طالبان در زمینه رعایت حقوق همه اقوام تردید‌هایی وجود دارد. رعایت اصول اولیه حکومت‌داری و داشتن رویه‌ای براساس حقوق بشر نیز چشم‌انداز روشنی ندارد. نگرانی تهدیدات امنیتی و بی‌ثباتی حکومت طالبان نیز به ویژه برای کشورهای پیرامون افغانستان وجود دارد. اکنون بسیاری از کشورها به شناسایی غیررسمی و مناسبات سیاسی در سطح پایین یا اصطلاحا «دفاکتو» حکومت طالبان نیز فکر نمی‌کنند زیرا در بسیاری از موارد شناسایی غیررسمی مقدمه شناسایی کامل دیپلماتیک یا اصطلاحا «دو ژور» است. این فرآیند ناشی از تیرگی چشم‌اندازی بوده که تحلیلگران سیاسی از آینده و عملکرد آتی طالبان می‌بینند. بنابراین در شناسایی و به رسمیت شناختن طالبان نباید با شتاب‌زدگی عمل کرد. برخی سیاستمداران بر این باورند که به رسمیت شناختن طالبان به مثابه اهرمی برای کنترل این حکومت از طریق قوانین و نهادهای بین‌المللی است. در این زمینه نیز باید بدون شتاب چشم به راه یک اجماع جهانی بود. منافع ملی کشورمان ایجاب می‌کند که راه و روش دیپلماسی خود را از کشورهای دارای پیوند و روابط امنیتی با طالبان جدا کنیم. کشور‌هایی همانند قطر، چین و به ویژه پاکستان مدت‌ها قبل از به قدرت رسیدن اخیر طالبان با این گروه همکاری‌های امنیتی داشته‌اند. این پیوند‌های امنیتی سرآغاز به رسمیت شناختن طالبان توسط این کشورها است. در راستای منافع ملی ضمن رعایت اصول حسن همجواری در زمینه شناسایی حکومت طالبان نباید دیپلماسی شتاب‌زده را به کار گرفت.
لینک کوتاه :