سقوط آزاد اردوغان؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: جدیدترین درگیری دیپلماتیک ترکیه دلیل دیگری به تاجران برای فروش ارز این کشور داده و ارزش لیر را به پایین‌ترین رقم در این کشور رسانده است. ارزش لیر ترکیه ۶/۱ درصد در اولین ساعات آغاز معاملات و در بحبوحه نقدینگی پایین کاهش یافته و برای سومین روز پیاپی به کمترین رقم رسیده است. ارزش لیر در حال حاضر ۵/۱ درصد پایین‌تر و برابر با ۷۵۵۲/۹ در برابر هر دلار است.
این کاهش در حالی صورت می‌گیرد که لیر هفته گذشته نیز سقوط بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده بود. طی ماه‌های اخیر، ارزش لیر در سراشیبی سقوط قرار گرفته و اقدامات دولت ترکیه مبنی بر کاهش نرخ بهره بانکی نیز نتیجه‌ای دربر نداشته است. از ابتدای سال جاری تاکنون ارزش لیر ترکیه ۲۴ درصد کاهش داشته است.
هفته گذشته هم هفته خوبی برای لیر نبود، چراکه بانک مرکزی این کشور نیز نرخ بهره آن را کاهش داد که باعث شد دوباره ارزش لیر پایین‌تر بیاید. بسیاری از نمایندگان مجلس ترکیه و کارشناسان اقتصادی این اقدام بانک مرکزی را اقدامی بی‌ملاحظه و عاری از مسوولیت و در عین حال یک شوک عنوان کرده‌اند.
اردوغان بهره بانکی را مادر تمام بدبختی‌ها می‌داند و می‌گوید که بهره بالا عامل تورم بالاست و بهره پایین تورم پایین را به دنبال خواهد داشت، اما در مقابل کارشناسان مالی و بانک مرکزی ترکیه، مخالف سیاست‌های اقتصادی اردوغان هستند.
این نگاه اردوغان باعث شده که علاوه بر تغییرات پی‌در‌پی روسای کل بانک مرکزی ترکیه، معاونان این نهاد نیز مرتب تغییر کنند. اردوغان برای اثبات نظریه غیرمنطقی اقتصادی خود با هیچ‌کس شوخی ندارد و نشان داده که هرکس مقابل او بایستد، به‌راحتی اخراج خواهد شد.
کارشناسان اقتصادی دلیل عمده صعود نرخ تورم در ترکیه را ناشی از کاهش استقلال بانک مرکزی می‌دانند، زیرا از سال ۲۰۱۶ به‌تدریج استقلال و اقتدار بانک مرکزی این کشور کاهش یافته است. این امر تا آنجا پیش رفت که اردوغان، رییس کل بانک مرکزی ترکیه را در عرض ۹ ماه، سه بار تغییر داد. تغییرات اردوغان هیات عالی بانک مرکزی را نیز دستخوش تغییر کرد و در عرض کمتر از یک سال بیش از نیمی از اعضای آن تغییر کردند. همه اینها در کنار فشار اردوغان برای کاهش نرخ بهره و منفی شدن آن موجب شد تورم در ترکیه به مرز ۲۰ درصد نیز نزدیک شود.
افزایش تورم، کاهش رشد اقتصادی، افزایش نرخ ارز، افزایش بدهی‌های دولتی، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و کسری بودجه، باعث نگرانی مردم ترکیه شده است. گزارش‌های بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نیز نشان‌دهنده این هستند که ترکیه در حال حاضر، یکی از کشور‌های بدهکار جهان است که برای بازپرداخت معوقات خود به چند موسسه و بانک جهانی، دچار مشکل شده است.
ترکش تنش‌های دیپلماتیک
طبق نظر کارشناسان، کاهش ارزش واحد پول ملی ترکیه، پیش از آنکه یک اتفاق اقتصادی و مرتبط با تحولات بازارهای جهان و منطقه باشد، یک موضوع سیاسی و مرتبط با بسیاری از مسائل داخلی ترکیه و سیاست‌های حزب عدالت و توسعه است. در صورتی که اقدامات موثری برای تغییر روند در اقتصاد ترکیه مانند فراگیر شدن دوباره نهادهای سیاسی و اقتصادی، اعطای استقلال به بانک مرکزی، مستقل شدن سیستم قضایی، بازگشت به اصول علم اقتصاد و برگزیدن متخصصان اقتصادی صورت نگیرد، وضعیت اقتصادی بغرنج‌تری در انتظار این کشور خواهد بود.
اکنون بسیاری از منتقدان بر این باور هستند که تنش دیپلماتیک ترکیه با چند کشور غربی موجب تشدید بحران اقتصادی و ادامه کاهش ارزش لیر شده است. همزمان با این بحران دیپلماتیک، سرمایه‌گذاران در ترکیه درباره سقوط ارزش لیر نگران هستند؛ سقوط لیر در حالی صورت می‌گیرد که با دستور اردوغان، بانک مرکزی ترکیه نرخ بهره را با کاهش ۲۰۰ پایه‌ای به ۱۶ درصد رسانده است.
لیر ترکیه که از قبل هم تحت تاثیر کاهش غیرمنتظره نرخ بهره قرار داشت، با سخنان رجب طیب‌اردوغان رییس‌جمهوری این کشور در روز شنبه ضربه دیگری خورد. اردوغان اعلام کرد دیگر پذیرای سفرای ۱۰ کشور نخواهد بود. سرمایه‌گذاران منتظرند وزارت امور خارجه ترکیه این اقدام را رسما اعلام کند. تحلیلگران بر این باورند که اگر سخنان اردوغان رسما اعلام شود و این ۱۰ سفیر مجبور به ترک این کشور شوند، لیر باز هم سقوط می‌کند و این اقدام سیاسی درگیری‌های بین‌المللی را نیز تشدید خواهد کرد.
درخواست اردوغان برای بیرون کردن سفرای کشورهایی از جمله آمریکا، آلمان و فرانسه که خواستار آزادی یکی از منتقدان دائمی دولت ترکیه شده بودند، همزمان با نظرسنجی‌هایی‌شده که نشان می‌دهد حامیان او با بالا رفتن قیمت‌ها کاهش یافته‌اند.
این احتمال وجود دارد که اظهارات اردوغان با کاهش ارزش لیر و بالا بردن نرخ تورم، باعث فروریختن اقتصاد شکننده این کشور شود. لیر ترکیه از ابتدای سال جاری میلادی تا حالا ۲۳ درصد از ارزش خود را از دست داده و بدترین عملکرد را در بین بازارهای نوظهور داشته است.
اردوغان و توجیه بحران اقتصادی
مخالفان اردوغان می‌گویند که درخواست برای اخراج سفیران ۱۰ کشور تلاشی برای منحرف کردن افکار عمومی از بحران اقتصادی در ترکیه است. رهبر حزب اپوزیسیون «مردم جمهوریخواه» ترکیه تاکید کرد، تصمیم رییس‌جمهوری این کشور درباره اخراج سفرای ۱۰ کشوری که از آنکارا خواسته‌اند عثمان کاوالا، فعال حقوق بشر را آزاد کند به عنوان عنصرهای نامطلوب، به منظور توجیه بحران اقتصادی ترکیه اتخاذ شده است.
کمال قیلیچداراوغلو رهبر حزب اپوزیسیون «مردم جمهوریخواه» ترکیه در توئیتی نوشت: شخصی که به سرعت کشور را به ورطه نابودی کشانده، دستور داده تا ۱۰ سفیر به عنوان عناصر نامطلوب اعلام شوند. می‌توانم صریحا بگویم که دلیل این اقدامات حفاظت از منافع ملی نیست بلکه ایجاد بهانه‌های ساختگی برای فروپاشی اقتصادی است که او نابودش کرده است.
لیر در مدار نزولی
رجب طیب‌اردوغان بهره بانکی را مادر تمام بدبختی‌ها می‌داند و خلاف تمام آموزه‌های اقتصادی، ادعا می‌کند که بهره بالا عامل تورم بالاست و بهره پایین تورم پایین را به دنبال خواهد داشت.
این سرنوشتی است که لیر ترکیه به آن دچار شده است. لیر ترکیه که از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از ۲۵ درصد ارزش خود را مقابل دلار از دست داده، کماکان روی مدار نزولی است. سقوط چشمگیر ارزش لیر ترکیه نشانگر آن است که بازارهای مالی اعتماد خود را از دست داده‌اند.
بانک مرکزی ترکیه روز پنجشنبه، به جای آنکه برای مقابله با لیر ضعیف و نرخ بالای تورم ۲۰درصدی با افزایش نرخ بهره واکنش نشان دهد، نرخ بهره را بار دیگر کاهش داد. این تصمیم بانک مرکزی ترکیه در کاهش مجدد نرخ بهره با واکنش شدید بازار ارز در این کشور مواجه شد. بانک مرکزی در آخرین جلسه خود تصمیم گرفت نرخ بهره را با کاهش دو درصدی به ۱۶ درصد برساند. بسیاری از اقتصاددانان و نهادهای بین‌المللی، از جمله صندوق بین‌المللی پول، بارها نسبت به تبعات تورمی سنگین چنین تصمیمی به مقامات ترک هشدار داده بودند.
کارشناسان مالی و بانک مرکزی ترکیه به این معضل واقف بوده‌اند و مخالفت خود را با سیاست‌های پولی اردوغان اعلام داشتند. این اختلاف‌نظر به آنجا انجامید که رییس‌جمهوری ترکیه نخست دو تن از اعضای هیات مدیره بانک مرکزی را اخراج کرد و سپس در ماه مارس سال جاری ناجی اقبال، رییس بانک مرکزی را از کار برکنار کرد. اقبال، ابلاغیه‌های رییس‌جمهوری برای کاهش نرخ بهره بانکی را اجرا نکرده بود. او همانند سلف خود، مراد اویسال که ۱۸ ماه ریاست بانک مرکزی ترکیه را برعهده داشت، طرفدار افزایش نرخ بهره بانکی بود.
تاثیر تیرگی در روابط ترکیه و آمریکا
به گزارش بلومبرگ، یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های معامله‌گران بازارهای ارز در این کشور، کماکان وضعیت شکننده در روابط میان ترکیه و آمریکا است. رییس‌جمهوری ترکیه که پیشتر با اعلام مصمم بودن کشورش به تکمیل خرید سامانه دفاع موشکی اس ۴۰۰ از روسیه باعث ریزش ارزش لیر شده بود، یک بار دیگر تاکید کرده که در صورت تحویل نگرفتن جنگنده از آمریکا، از روسیه جنگنده خواهد خرید. در صورتی که اردوغان به این اظهارات خود جامه عمل بپوشاند، این مساله می‌تواند با پاسخ تحریمی آمریکا همراه شود.
علاوه بر این طبق گفته یکی از مقامات آمریکا، دولت این کشور از آنکارا در مورد این اظهارات توضیح خواسته است. تنش میان اردوغان و غرب قبل‌از اجلاس گروه ۲۰ در رم، رییس‌جمهوری این کشور را در موقعیت ناخوشایندی قرار می‌دهد. اردوغان امیدوار است بتواند در این اجلاس با رییس‌جمهوری آمریکا دیدار داشته باشد. دیدار بین اردوغان و بایدن هنوز قطعی نشده و این بحران دیپلماتیک جدید بر سر اخراج سفیران، کار را برای اردوغان جهت مذاکره با آمریکا برای رفع مشکلات قدیمی‌تر و بهبود روابط، سخت خواهد کرد.
بسیاری بر این باورند که تورم ۲۰ درصدی و نرخ بهره منفی، مشکلات اصلی ترکیه هستند نه سیاست خارجی این کشور. از سوی دیگر کسری بودجه دولت ترکیه تا پایان ماه سپتامبر بالای ۵/۲۳ میلیارد دلار گزارش شده است.
ترکیه در فهرست خاکستری FATF
اقدام اخیر گروه ویژه اقدام مالی ضربه‌ای تازه به ترکیه است که هم اکنون در بحبوحه بحران اقتصادی به سر می‌برد و باعث شده که با کاهش نرخ بهره بار دیگر ارزش لیر ترکیه سقوط کند. گروه ویژه اقدام مالی یا اف‌ای‌تی‌اف چندی پیش اعلام کرد که سه کشور ترکیه، مالی و اردن را در فهرست خاکستری خود قرار داد. به گزارش آسوشیتدپرس، گروه ویژه اقدام مالی که در پاریس مستقر است، با قرار دادن نام ترکیه، مالی و اردن در فهرست خاکستری خواستار نظارت بیشتر بر معاملات مالی در این سه کشور شده است. این کشورها نیز توافق کرده‌اند که بر اساس توصیه‌های این گروه اقداماتی را اتخاذ کنند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :