بحران دیپلماسی در ترکیه
دکتر سیدجلال ابراهیمی * آیا اخطار شفاهی رجب اردوغان به سفرای مطرح کشورهای غربی مصرف داخلی دارد و برای پوشش دادن به شرایط اقتصادی ترکیه، سقوط لیر، تورم افسارگسیخته، فشار احزاب مخالف به اردوغان برای انتخابات زودرس، مسائل کردها در شرق ترکیه، حضور PYP و PKK در نزدیک مرزهای ترکیه و سوریه، هزینه‌های استقرار نیرو در ادلب، موج روزافزون بیکاری جوانان، افزایش قیمت مواد اولیه مصرفی کارخانجات تولیدی که منجر به افزایش قیمت کالا شده، نارضایتی آمریکا و پیمان ناتو از گرایش روزافزون اردوغان به بلوک شرق بالاخص روسیه و خرید تسلیحات پیشرفته بازدارنده از روسیه و ملاقات‌های هرازچندگاه او با پوتین، نارضایتی اتحادیه اروپا از موارد نقض حقوق بشر و دستگیری گسترده طرفداران فتح‌الله گولن (که هر چند روز اخبار دستگیری‌های جمعی در رسانه‌ها منعکس است) و ده‌ها مسائل کوچک و بزرگ اجتماعی و سیاسی و اقتصادی است که اردوغان را وادار کرده اعلام کند که عامل ایجاد تنش‌ها دخالت‌های کشورهای غربی در امور داخلی کشور ترکیه است.
مساله بانک خلق (حالق بانک) و فشار آمریکا در این مورد را نباید از نظر دور داشت. حمایت آمریکا از رضا ضراب بازرگان ایرانی‌تبار ترک و حفاظت از وی در سطح فوق‌امنیتی و همچنین حضور فتح‌الله گولن تئوریسین مکتب نور در آمریکا که خاری در چشم حکومت اردوغان است. کمک تسلیحاتی آمریکا به گروه‌های کرد در شمال‌غرب عراق که خواب آرام را از اردوغان ربوده است .
اگرچه ترکیه در دوره ۱۹ساله اردوغان و حزب آک پارتی پیشرفت‌هایی در حوزه تجاری بالاخص صادرات داشته و رقم مبادلات را به ۲۰۰میلیارد دلار رسانده است ولی حضور بانک‌های خارجی (بیش از هفتاد بانک) که بیشتر برای کمک به سرمایه‌گذاران کشور متبوع خویش در ترکیه تاسیس شده‌اند با یک اختلاف دید و نظر با بلوک غرب و یا تحریم می‌تواند به یک بحران اقتصادی تبدیل شود.
ترکیه تحمل یک تحریم جدی را ندارد. توئیت سفرای غربی مستقر در ترکیه در موضوع آزادی کاوالا آخرین قطره‌ای بود که کاسه صبر و تحمل اردوغان را سرریز کرد. کاوالا نسخه آکادمیک و تحصیلکرده و یک روشنفکر اصلاح‌طلب نه تنها برای ترکیه که برای سایر کشورها از سوی اروپا شناخته شده در حالی که او از سوی روشنفکران، دانشجویان، هنرمندان و دانشگاهیان و اپوزیسیون حمایت و پشتیبانی می‌شود.
او فارغ‌التحصیل دانشگاه منچستر در گروه اقتصاد است که سال‌ها مدیریت شرکت‌های گروه کاوالا را عهده‌دار بود؛ بازرگانی که اولین مدیریت انتشارات را در حوزه دموکراسی‌سازی غیرنظامی آغاز کرد و با ایجاد ارتباط بین زیست‌محیط‌های مختلف ترکیه در رشته‌های هنر، دنیای تجارت و جامعه مدنی ایجاد ارتباط کرد. او با یک پلتفرم DSM را برای هنرمندان استانبول و اروپا و مراکز هنری در دیاربکر، قارص (مناطق کردنشین) ایجاد کرد و مرکز آناتولی کولتور را با مشارکت آنتالیا، چاناک قلعه، ازمیر، غازی آنتپ، وان، باتمان را به وجود آورد. کاوالا یک فضای هنری مستقل غیرتجاری با ساختاری قابل دسترس و منعطف روی صداهای منتقد هنر و فرهنگ استانبول برای کودکان سوری و ایزدی‌های پناهنده باز کرد .
کاوالا در ۲۰۱۳ از سوی دولت به جرم بر هم زدن ثبات کشور بازداشت شد و در۱۷ سپتامبر سال جاری شورای اروپا به بازداشت طولانی‌مدت او رسما اخطار کرد.
گفته می‌شود که اولین اعتراض به بازداشت طولانی‌مدت کاوالا و درخواست آزادی او را سفیر کبیر آمریکا در حساب توئیت خود نوشت و سپس سفرای آلمان، کانادا، فنلاند، فرانسه، سوئد، نروژ و نیوزلند آن را تایید و زیرنویس کردند.
لازم به گفتن است تهدید به اخراج سفیران کشورهای یادشده شفاهی بوده و تمامی سفارتخانه‌ها اعلام کرده‌اند که نامه کتبی و رسمی دریافت نکرده‌اند.
اردوغان و دولت وی عثمان کاوالا را به مشارکت در کودتای ۲۰۱۶ و تامین مالی اعتراضات پارک گزی متهم کرده‌اند.
باید توجه کرد که اردوغان سیاستمدار کارکشته‌ای است که هم عذرخواهی را بلد است و همچنان که بعد از ماجرای سقوط هواپیمای سوخوی روس از پوتین و ملت روس عذرخواهی کرد و هم می‌داند که ادامه این امر به عضویت ترکیه در شورای اروپا تاثیرگذار خواهد بود و از طرفی بر روابط تجاری با بازار مشترک اروپا و کشورهای شورای اروپا تاثیر خواهد گذاشت در حالی که چین پشت درهای اقتصاد اروپا ایستاده است.
اردوغان آنقدر عاقل است که در مواقع بحران کوتاه بیاید و با آمریکا و ناتو روابط دیرپای خود را به مخاطره نیندازد. آنچه روشن است در چند روز آینده ترافیک دیپلماسی بین ترکیه و آمریکا و شورای اروپا سنگین می‌شود و چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در تلاش برای حل این بحران سیاسی خواهد بود که می‌تواند تبدیل به یک تنش بین ترکیه، ناتو و بازار مشترک اروپا و آمریکا شود.
* مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات ایران و ترکیه
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :